Z Małopolska w II Wojnie Światowej

UDZIELA Seweryn Jan Kazimierz.

Urodzony 19 czerwca 1911 r. Syn Seweryna (nauczyciela fizyki w Krakowie, Jarocinie i Myślenicach, przewodniczącego Komisji Kształcenia Tajnego podczas okupacji niemieckiej) i Heleny z d. Białyhowicz (studentki Biologii Uniwersytetu Jagiellońskiego). Miał rodzeństwo Helenę, Zygmunta, Zofię i Jerzego. Szkołę powszechną ukończył w Jarocinie pod Poznaniem, dokąd przeprowadzili się jego rodzice. Tam też uczęszczał do gimnazjum. Po zdaniu matury wyjechał do Krakowa i podjął w 1928 r. studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mieszkał wówczas u swego dziadka przy ul. Lwowskiej. Z działalnością harcerską zetknął się w 1921 r., gdy uczył się w Jarocinie. Na początku swej skautowskiej drogi, biorąc udział w obozie zorganizowanym w Gorganach, prowadził kronikę obozową. W okresie studiów w Krakowie wstąpił do Kręgu Starszego Harcerstwa „Watra” i prowadził tam pamiętniki tzw. „Łysych Koni”. Jego miano totemowe brzmiało wówczas „Żuraw Włóczęga”. Od października 1931 r. do października 1932 r. pełnił funkcję kierownika Wydziału Obozowego Komendy Chorągwi Harcerstwa Męskiego w Krakowie. W sierpniu 1932 r. był jednym z kierowników Instruktorskiego Kursu Starszoharcerskiego Chorągwi Krakowskiej w Soli koło Żywca. Pełnił również funkcję Kierownika Wydziału Osobowego Komendy Chorągwi Męskiej w Krakowie. Od 12 września 1932 do 20 września 1933 r., podczas służby wojskowej w 20. pułku piechoty, był słuchaczem Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty. Służbę zakończył z wyróżnieniem, składając przysięgę wojskową na Wawelu. W 1933 r. objął komendę kursu dla zastępowych Nowosądeckiego Hufca Harcerzy w Piwnicznej. Po zakończeniu w 1932 r. studiów rozpoczął aplikanturę sądową w Cieszynie (1933-1936) i w związku z tym przeniesiono go do Chorągwi Śląskiej Związku Harcerstwa Polskiegoo, gdzie pracował w Komendzie Hufca Harcerzy. W 1934 r. mianowano go zastępcą komendanta Nowosądeckiego Hufca Harcerzy. Wówczas założył VIII Drużynę im. Zawiszy Czarnego i pełnił od stycznia 1934 do 16 czerwca 1936 r. funkcję jej drużynowego. 17 lutego 1934 r. został zastępcą, a pomiędzy 10 września 1934 a 28 października 1935 r. był Komendantem Hufca w Cieszynie. W 1935 r. był członkiem zimowego kursu Podharcmistrzowskiego Chorągwi Śląskiej w Istebnej i wykładowcą na zimowych kursach harcerzy-nauczycieli i drużynowych. W tym roku był także komendantem obozu przedzlotowego w Górkach Wielkich, a w lipcu uczestniczył w Zlocie Jubileuszowym Harcerstwa Polskiego w Spale. W latach 1936-1938 r. pracował jako sędzia w Mikołowie, a w l. 1938-1939 Naczelnikiem Sądu Grodzkiego w Jabłonkowie na Zaolziu. W 1937 r. odbył szkolenie wojskowe w Różanie koło Warszawy. W ostatnich latach poprzedzających wybuch wojny był pochłonięty obowiązkami zawodowymi i rodzinnymi i w harcerstwie działał „gościnnie”. 12 sierpnia 1939 r. został zmobilizowany i skierowany do jednostki w Boguminie. Żonę i córkę Barbarę umieścił wcześniej w Krakowie. Wziął czynny udział w kampanii wrześniowej. W stopniu podporucznika przeszedł szlak bojowy 4. pułku strzelców podhalańskich. Dostał się do niewoli niemieckiej. Osadzono go w Pińczowie, skąd wydostał go teść (wg innej wersji - uciekł z obozu i przedostał się do Krakowa), który sprowadził go do Krakowa i załatwił mu pracę w biurach Polskiego Czerwonego Krzyża przy ul. Pierackiego 19. Wkrótce po powrocie włączył się w nurt konspiracyjny. Brał udział 15 listopada 1939 r. w tworzeniu konspiracyjnej Komendy Chorągwi Krakowskiej i został jej członkiem, a po opuszczeniu miasta przez zagrożonego aresztowaniem Stanisława Józefa Rączkowskiego "Stach" objął w lutym 1940 r. (inna wersja mówi o 29 czerwca 1940 r.) funkcję komendanta krakowskich Szarych Szeregów. Używał pseudonimów „Jus”, „Kret”, „Lubicz”, „Stefan”. Był niezwykle energiczny i sprawny w działaniu. Wzmocnił tzw. system piątkowy, rozwinął działalność Szarych Szeregów w Krakowie i w terenie. Kładł nacisk na prowadzenie małego sabotażu i wydawnictw – zwłaszcza „Przeglądu Polskiego”. Za jego komendantury zebrania Komendy Chorągwi odbywały się przemiennie przy ul. Szlak i Garncarskiej. Ważnym punktem kontaktowym było też jego miejsce pracy - biuro Polskiego Czerwonego Krzyża przy ul. Pierackiego. Mianował też stałych łączników ze Związkiem Walki Zbrojnej i terenem. Rozpoczął szkolenie chłopców na kursach podoficerskich. Angażował ich również do akcji „N”, w prowadzeniu której wykorzystywano materiały przywożone z Warszawy. Aresztowany został 24 kwietnia 1941 r. (z nie znanych do dziś dnia przyczyn, prawdopodobnie po wielkiej wsypie w Rzeszowie) w biurach Polskiego Czerwonego Krzyża w obecności członka Komendy Chorągwi Stanisława Okonia „Sumak”. Po wyjątkowo okrutnym śledztwie w katowni przy ul. Pomorskiej osadzono go w więzieniu Montelupich, a następnie przewieziono do Rzeszowa i umieszczono w więzieniu na zamku Lubomirskich, gdzie przebywali już inni aresztowani harcerze, m. in. J. Kuta, Tadeusz Jerzy Wąsowicz „Baca” i Władysław Lutecki. 12 sierpnia 1941 r. przetransportowano ich z rzeszowskiego więzienia do KL Auschwitz, gdzie otrzymał numer 20975.

Zginął w obozie 7 października 1941 r. Komenda obozu zawiadomiła rodzinę rutynowym telegramem.

Odznaczony pośmiertnie Medalem Wojska i Krzyżem Armii Krajowej.

Od 24 października 1936 r. był żonaty z Anną Michalską, miał córkę Barbarę.

Notatki z Archiwum Krakowskich Szarych Szeregów Zbigniewa Śniegowskigo w Muzeum Krakowa, Wspomnienia o mężu Anny Udzieli j. w., Gaweł Tadeusz, Pokłon tym, którzy tworzyli. . ., Kraków 1999, s. 214; Epitafium dla czterdziestu, Kraków 1994 s, 16-17; Gaweł Tadeusz, Żuraw Włóczęga, Kraków 1992 r.; Kurowska Magdalena, Krakowskie Szare Szeregi w latach 1939 - 1945 „Krzysztofory. Rocznik MHmK” 1980 nr 5; Kurowska Magdalena, Udziela Seweryn Jan Kazimierz [w:] Małopolski Słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1956, t. 4, Kraków 1999, s. 171-173; Szare Szeregi. Harcerze 1939-1945, t. III, Warszawa 1988, s. 205;