Z Małopolska w II Wojnie Światowej

ŻABIŃSKI Albin.    
Urodzony 19 września 1883 r. w Głąbowicach, powiat Wadowice. Syn Wojciecha (rolnika) i Katarzyny z d. Michalak. Miał dziesięcioro rodzeństwa. W 1889 r. organista w Głąbowicach rozpoczął jego edukację. Uczył go czytania, pisania i rachunków. Lekcje religii prowadził miejscowy proboszcz. Został przez rodziców skierowany do szkoły ludowej (publicznej) w Wadowicach. We wrześniu 1894 r. zdał egzamin uprawniający go podjęcia nauki w klasie IV. Ponieważ nie znał obowiązkowego w szkole języka niemieckiego musiał rozpocząć regularną naukę od klasy III. Szkołę ukończył z wyróżnieniem. W 1896 r. zdał egzamin i został przyjęty do gimnazjum w Wadowicach. Ukończył tam dwie klasy. W 1898 r. przeniesiono go do Gimnazjum św. Anny w Krakowie. Przez 5 lat mógł mieszkać i być utrzymywany przez biskupa krakowskiego w tzw. Małym Seminarium. W ósmej klasie utrzymywał się sam z udzielanych korepetycji oraz pożyczek zaciąganych u życzliwych mu ludzi. Maturę zdał z odznaczeniem w 1904 r. W 1904 r. podjął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. W czasie studiów pracował n swoje utrzymanie w Kasie Oszczędności Miasta Krakowa i udzielał korepetycji. Otrzymał także stypendium rządowe za dobre wyniki w nauce. Sfinansował ten sposób w 1909 r. roczny kurs dla abiturientów szkół średnich w Wiedeńskiej Akademii Handlowej. Odbył praktykę w 1908 r. w kancelarii dr J. Steinberga w Krakowie. W latach 1909 – 1912 był słuchaczem Wydziału Handlowego Wyższej Szkoły Technicznej w Pradze, a także tamtejszego Uniwersytetu Karola. Przez rok był asystentem w Banku Krajowym we Lwowie. 5 marca 1910 r. obronił doktorat z nauk prawnych na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pracował jako urzędnik konceptowy w kancelarii głównej dóbr i interesów hr. Potockich w Krzeszowicach. W 1911 r. przez kilka praktykował jako kandydat adwokacki w kancelarii doktora K. Koziańskiego w Krakowie, a następnie był praktykantem i auskultantem w Sądzie Krajowym w Krakowie. Od 1 marca 1912 r. pracował na stanowisku nauczyciela w Akademii Handlowej w Krakowie, choć dopiero 13 kwietnia1912 r. zdał we Lwowie, z wynikiem celującym egzamin, dający mu prawo nauczania ekonomii społecznej i przedmiotów prawniczych. W czasie I wojny światowej nadal pracował w szkolnictwie. 12 lutego 1916 r. zdał drugi egzamin profesorski we Lwowie. Miał prawo nauczania nauki o handlu, buchalterii, korespondencji handlowej, prac kantorowych i arytmetyki handlowej w wyższych szkołach handlowych. Opublikował szereg podręczników akademickich.1 września 1919 roku nadano mu tytuł profesora. W 1920 r. rozpoczął cykl wykładów w Instytucie Spółdzielczym w Krakowie. Od 1924 r. równolegle wykładał na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Studium Spółdzielczym przy tym Wydziale. Współorganizował Wyższe Studium Handlowe w Krakowie. W końcu czerwca 1925 r. przeszedł na stanowisko profesora Wyższego Studium Handlowego w Krakowie. Był tam kierownikiem Katedry Księgowości oraz wicedyrektorem uczelni. W latach 1928-1939 był prorektorem Akademii Handlowej w Krakowie. Minister Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, na podstawie opinii Komisji Kwalifikacyjnej, zweryfikował 31 maja 1939 r. jego stopień profesora szkół akademickich odpowiadający habilitacji. W 1939 r. wybrano go na stanowisko rektora Akademii Handlowej. Był kuratorem organizacji studenckich i redaktorem „Wiedzy Handlowej”. Jeszcze w październiku 1939 r. prowadził egzaminy i otwarł wpisy na nowy rok akademicki. Został aresztowany 6 listopada 1939 r. w czasie Sonderaktion Krakau. Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul. Świebodzka). 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków). 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. Został zwolniony z obozu 8 lutego 1940 r. Do Krakowa powrócił 9 lutego 1940 r. Zdołał podjąć z formalnie zablokowanych kont uczelnianych znaczne kwoty, z których przez 3 lata wypłacał pobory pracownikom naukowym pozbawionym innych źródeł dochodu. W 1944 r. zorganizował tajne nauczanie. Po wojnie zainaugurował wznowienie działalności Akademii Handlowej w Krakowie. Jeszcze przed zakończeniem II wojny światowej zatroszczył się o odzyskane budynki Akademii Handlowej oraz znajdujące się tam mienie. Otworzył również wpisy na uczelnię i rozpoczął 14 marca 1945 r. nauczanie. Skutecznie interweniował w Ministerstwie Oświaty w sprawie nadawania od września 1945 r. tytułów magisterskich. Jego kadencja rektora Akademii Handlowej zakończyła się 30 września 1946 r. W 1951 r. decyzją administracyjną został zwolniony ze stanowiska profesora Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Krakowie (pod zarzutem bycia „współwłaścicielem” prywatnej uczelni akademickiej).     
Zmarł 27 sierpnia 1959 r. w Krakowie. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim.           
Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.       
Relacje pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego o ich losach osobistych i dziejach uczelni w czasie II wojny światowej, Z prac Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Seria F, Tom 5, Kraków 2005, s.1082; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 408; Zaborowski Jan, Poznański Stanisław, Sonderaktion Krakau, Warszawa 1964, s.72; Żabińska K., Albin Żabiński (1883 – 1959) [w:] Non Omnes Moriar. Wybitni Profesorowie Akademii Ekonomicznej w Krakowie (1925 – 2000), Kraków 2000, s. 229 – 235;