Z Małopolska w II Wojnie Światowej

ADLER Aleksander wł. Adler Eliasz.           
Urodzony w 1890 r. w Skawinie. Studiował prawo na Uniwersytecie Jagiellońskim z przerwą w latach 1911-1912. 11 maja 1918 r. uzyskał tytuł doktora praw na Uniwersytecie Jagiellońskim. Służył w armii austriackiej od 18 kwietnia 1917 do 18 kwietnia 1918 r. 2 stycznia 1919 r. wstąpił do Wojska Polskiego. Po odbyciu służby wojskowej rozpoczął praktykę w Sądzie Okręgowym w Krakowie od 2 stycznia 1919 do 6 lipca 1919 r. Po praktyce sądowej kontynuował aplikację w krakowskich kancelariach adwokackich Markowicza (6 lipca - 1 października 1919 r. ) i Sternabacha (6 października 1919 - 1 sierpnia 1920 r.). Praktykę tę przerwał z powodu wojny polsko-bolszewickiej - powołano go do wojska. Służył od 1 sierpnia 1920 r. do 11 kwietnia 1921 r. Po zwolnieniu z wojska powrócił do kancelarii Sternabacha, gdzie aplikował nieprzerwanie od 12 kwietnia 1921 r. do 20 kwietnia 1923 r. Po zakończeniu praktyki rozpoczął pracę i aplikację w kancelarii B. Rychlewskiego, gdzie aplikował od 21 kwietnia 1923 do 24 kwietnia 1924 r. We wrześniu 1924 r. sądownie zmienił imię. Po zdaniu egzaminów wpisano go 3 października 1924 r. na listę adwokatów i wówczas został wspólnikiem w kancelarii B. Rychlewskiego przy ul. Straszewskiego 26. W 1930 r. był w stopniu kapitana rezerwy. Po śmierci B. Rychlewskiego 1 czerwca 1935 r., uchwałą Rady Adwokackiej, został substytutem kancelarii, a następnie sam zaczął ją prowadzić. Był współzałożycielem Spółdzielni „Czytelnik”. Związał się z krakowskim Stronnictwem Demokratycznym. Po wkroczeniu Niemców do Krakowa we wrześniu 1939 r. jego kancelaria uległa likwidacji ze względu na żydowskie pochodzenie właściciela. Odtwarzał krakowskie Stronnictwo Demokratyczne w konspiracji. Należał do jego władz partyjnych. 18 stycznia 1941 r. został aresztowany i osadzony w więzieniu Montelupich. Wywieziono go do KL Auschwitz. Mieszkał w baraku 25. Współpracował ze Stanisławem Dubois.           
Zmarł 10 października 1942 r. (w Księdze Zgonów KL Auschwitz: odnotowany jest jako urodzony 25 maja 1892 r. w Braila).
Okręgowa Izba Adwokacka w Krakowie, Akta osobowe Adlera Aleksandra. poz. nr 1111; Hein Wincenty, Jakubiec Czesława, Montelupich, Kraków 1985, Księga adresowa m. Krakowa 1926, s. 52; Księgi zgonów z Auschwitz t. 2, Monachium - New Prowidence - Londyn - Paryż 1995, s. 15; Kulczykowski M., Żydzi - studenci UJ w dobie autonomicznej Galicji 1867-1918, Kraków 1995, s. 342; Kurkiewicz Wanda, Za murami Monte, Kraków 1968; Materiały do historii Klubów Demokratycznych i Stronnictwa Demokratycznego w latach 1937 - 1939, Warszawa 1964 t. 1 i 2, s. I 514, 581, II 268, 269, 271, 274, 280, 423; Pluta – Czachowski Kazimierz, Fundamenty konspiracji cz. 3, „Kierunki” 1981 nr 39; Putek J., Polska Partia Socjalistyczna w latach wojny i okupacji 1939-1945, Warszawa 1995, t. I, s. 521, t. II s. 607; Walczak M., Działalność oświatowa i martyrologia nauczycielstwa polskiego 1939-1945, Wrocław 1987; Żukow-Karczewski M., Książka pod okupacją, „Kraków” (kwartalnik) 1989 nr 3;