Z Małopolska w II Wojnie Światowej

ADRIAN Florian Edmund Adrian. 
Urodzony 8 listopada 1913 r. w Bydgoszczy. Syn Alfonsa i Józefy z d. Kolitowskiej. W 1933 r. zdał maturę w Państwowym Gimnazjum Klasycznym w Bydgoszczy. 30 sierpnia 1933 r. wstąpił do Szkoły Podchorążych Piechoty w Różanie nad Narwią. Ukończył ją w stopniu kaprala podchorążego. Od 15 sierpnia 1934 r. był w Szkole Podchorążych Lotnictwa (Grupa Techniczna) w Bydgoszczy. Po jej ukończeniu został 1 października 1937 r. mianowany podporucznikiem i otrzymał przydział do Szkoły Podchorążych Lotnictwa dla Małoletnich w Krośnie na stanowisko dowódcy plutonu obsługi w eskadrze ćwiczebnej pilotów. Od 1 sierpnia 1938 r. był dowódcą plutonu obsługi na lotnisku pomocniczym w Sobiejuchach, a od 1 maja 1939 r. na lotnisku w Moderówce pod Jasłem. 4 września 1939 r. został ewakuowany wraz z dywizjonem transportem kolejowym przez Jasło, Rzeszów i Przeworsk. 8 września 1939 r. objął komendę nad ewakuacyjnymi transportami kolejowymi nr 1224 i 1225. Przez Jarosław, Muninę, Rawę Ruską, Sokal, Kowel, Kiwerce doprowadził je do Równego. 18 września 1939 r. dotarł marszem pieszym do Deraźnego, omijając placówki sowieckie. Stamtąd, po spotkaniu z dowódcą dywizjonu, udał się w kierunku Gródka Jagiellońskiego, gdzie dotarł 23 września 1939 r. i dołączył do oddziału zapasowego 82. pułku piechoty w Samodzielnej Grupie Operacyjnej „Polesie”. Przeżył w nim bombardowanie przez około 30 sowieckich samolotów. Z powodu rozbicia oddziału i ostrzeliwania przez dywersantów ukraińskich dołączył do organizowanej kompanii ciężkich karabinów maszynowych 82. pułku piechoty. Przez Stochód (24 września) i Szack (27 września) przeszedł Bug pod Włodawą, atakowany przez bolszewików. W Adampolu opuścił oddział i dołączył do jednostki lotniczej dowodzonej przez porucznika Wysockiego. 1 października 1939 r. został przydzielony pod Bronisławowem do 60. Dywizji Piechoty „Kobryń” płk Adama Eplera. Walczył w rejonie Adamowa, Horodenki, Woli Okrzejskiej. 6 października 1939 r., po kapitulacji Dywizji, dostał się w Gułowie do niewoli niemieckiej. Wywieziono go do Dęblina, a następnie Radomia. 13 października 1939 r. uciekł z obozu przejściowego i udał się do Skarżyska Kamiennej. Przystąpił do pracy konspiracyjnej w grupie „Gryfa” pod pseudonimem „Florek”. Zagrożony aresztowaniem wyjechał 2 lutego 1940 r. do Warszawy, a następnie przeniósł się do Kielc, gdzie pełnił funkcję oficera łącznikowego w Związku Walki Zbrojnej. Zagrożony powtórnie aresztowaniem, 7 kwietnia 1940 r. wyjechał do Krosna z zamiarem przekroczenia granicy. 24 kwietnia 1940 r., przez Duklę i Hutę Polańską wyruszył na południe. 29 kwietnia 1940 r. przekroczył granicę słowacką i dotarł do Budapesztu. 1 czerwca 1940 r. zameldował się w Marsylii. Od 15 czerwca 1940 r. przebywał w Carpiagne, a później w Ośrodku Polskich Sił Powietrznych w Lyonie-Foire. Po kapitulacji Francji został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. W lipcu 1940 r. przydzielono go do 300. dywizjonu bombowego. Brał udział w wielu wyprawach na Niemcy i w czasie jednej z nich, 22 stycznia 1942 r., został ranny nad Münster. 20 marca 1941 r. awansowano go na stopień porucznika. Przeszedł przeszkolenie konspiracyjne ze specjalnością w lotnictwie i 5 października 1942 r. został zaprzysiężony na rotę Armii Krajowej. W nocy z 26 na 27 stycznia 1943 r., w czasie operacji lotniczej „Gauge”, zrzucono go w składzie ekipy 19. na placówkę odbiorczą „Żubr” położoną 8 km na południowy zachód od Kielc. Z chwilą wylądowania został automatycznie awansowany na stopień kapitana. Po aklimatyzacji, w marcu 1943 r. przydzielono go do Wydziału Lotniczego Oddziału III Sztabu Komendy Głównej Armii Krajowej na stanowisko kierownika referatu informacyjno-wywiadowczego. Używał pseudonimów „Florek”, „Libra”, „Liberator”, i nazwisk Franciszek Akrunowicz, Edmund Neuman, Czesław Wawerski. W czerwcu 1944 r. przeniesiono go do Sztabu Okręgu Armii Krajowej Kielce na stanowisko kierownika referatu lotniczego. Został aresztowany przez gestapo w Kielcach 23 czerwca 1944 jako Czesław Wawerski.      
Zamordowano go tego samego dnia 23 czerwca 1944 r.        
Odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari V kl., trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami.           
Rodziny nie założył.     
Instytut Polski i Muzeum im. gen. Sikorskiego dokumenty osobowe; Ministry of Defence. Army Records Centre (dokumenty); Studium Polski Podziemnej dokumenty personalne; Bieniecki K., Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Kraków 1994; Borzobohaty Wojciech, Jodła. Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1988; Garliński J., Politycy i żołnierze, Londyn 1971; Jankowski Stanisław „Agaton”, Z fałszywym ausweisem w prawdziwej Warszawie, t. I-II, Warszawa 1985; Jędrzejewski Z., Od września do września, Warszawa 1988; Kujawa H. K., Kilka wyjaśnień na temat „Księgi poległych lotników”, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1990 nr 3/4; Losy wojenne wychowanków Szkoły Podchorążych Lotnictwa Grupa Techniczna (Bydgoszcz – Warszawa) 1939-1945, oprac. Wąsik W., Londyn 1989; Szołdrska Halszka, Lotnictwo Podziemia czyli dzieje Wydziału Lotnictwa KG AK, Warszawa 1986; Tucholski Jędrzej, Cichociemni, Warszawa 1988 (tutaj błędne informacje, iż służył w dywizjonach 301 i 138 na terenie W. Brytanii oraz w 5. pułku lotniczym w 1939 r. w Polsce).