Z Małopolska w II Wojnie Światowej

BORYCZKA Adam.
Urodził się 18 września 1913 r. w Wierzchosławicach koło Tarnowa w rodzinie średniorolnych gospodarzy. Syn Józefa i Anny z d. Padło. W 1934 r. ukończył Gimnazjum im. Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnowie. W latach 1934 - 1935 uczestniczył w kursie Podchorążych Rezerwy Piechoty przy 20. pułku piechoty w Krakowie. Po jego ukończeniu otrzymał przydział do 16. pułku piechoty w Tarnowie. W latach 1936 - 1939 pracował w Państwowej Fabryce Związków Azotowych w Mościcach i w ostatnim okresie przed wybuchem wojny był tam dowódcą plutonu Straży Pożarnej. 1 stycznia 1937 r. został mianowany podporucznikiem rezerwy piechoty. Był reklamowany z wojska i z tego powodu nie został zmobilizowany we wrześniu 1939 r. Po ewakuacji fabryki zgłosił do wojska się jako ochotnik i został skierowany do 6. Dywizji Piechoty, w której szeregach walczył jako oficer 16. pułku piechoty. W czasie walk z Niemcami, podczas obrony mostu pod Lwowem, został ranny w nogę odłamkiem bomby lotniczej. 19 września 1939 r. przekroczył granicę rumuńską i został internowany w miejscowości Targu-Jiu. W miejscu internowania zorganizował konspiracyjną akcję przerzutu internowanych żołnierzy do Francji. W styczniu 1940 r. przez Jugosławię i Grecję sam przedostał się do Francji i został skierowany do 9. pułku piechoty w 3. Dywizji Piechoty. Od lutego do czerwca 1940 r. dowodził plutonem ciężkich karabinów maszynowych. Ukończył kurs przeciwpancerny i przeciwlotniczy. W szeregach 3. Dywizji Piechoty brał udział w walkach opóźniających w Bretanii i w rejonie S. Nazaire. Po klęsce Francji został ewakuowany statkiem do Wielkiej Brytanii, gdzie przydzielono go do 4. Brygady Strzelców (kadrowej), przemianowanej w 1941 r. na 1. Samodzielną Brygadę Spadochronową. Zgłosił się jako ochotnik do działalności konspiracyjnej w kraju. Przeszedł odpowiednie przeszkolenie i został zaprzysiężony 13 stycznia 1942 r. na rotę Armii Krajowej. Skierowano go do dyspozycji Oddziału VI Sztabu Naczelnego Wodza. Przybrał pseudonim „Brona”. W nocy 8/9 kwietnia 1942 r. w ramach operacji „Cravat”, dowodzonej przez porucznika nawigatora Mariusza Wodzickiego, ekipa VIII została zrzucona na placówkę odbiorczą „Łąka”, położoną 10 km na południowy zachód od Łowicza. 9 kwietnia 1942 r. jako cichociemny został awansowany na stopień porucznika rezerwy piechoty. Używał pseudonimów „Adam”, „Albin”, „Brona”, „Broniowski”, „Pług”, „Tońko”, „Zdzich”, i nazwiska Ryszard Nogal. W maju 1942 r. otrzymał przydział do „Wachlarza”. Do Wilna przybył 3 maja 1942 r. i został skierowany do V Odcinka (Wilno, Dyneburg, Psków), w którym objął dowództwo ośrodka dywersyjnego w Turmontach, z zadaniem organizowania dywersji na kierunku Dyneburga. Ośrodkiem tym dowodził w okresie od maja 1942 do 15 stycznia 1943 r. Działania dywersyjne rozpoczął akcją „cięcia” torów linii Dyneburg - Leningrad (dziś Sankt Petersburg). W drodze powrotnej z tej akcji wysadził słup, przerywając linię wysokiego napięcia. 26 sierpnia 1942 r. i 16 października 1942 r. na linii Dyneburg - Leningrad wysadził transporty kolejowe. Przez cały czas prowadził prace organizacyjne i szkolenie patroli dywersyjnych. W czasie swej służby w „Wachlarzu” wielokrotnie jako kurier przekazywał informacje i uwagi Komendzie „Wachlarza” w Warszawie, a później Komendzie Głównej Armii Krajowej. Po rozwiązaniu „Wachlarza”, w styczniu 1943 r., był przewidziany na stanowisko komendanta Obwodu Brasław Armii Krajowej. Od stycznia do marzec 1943 r. pełnił funkcję oficera do zleceń Komendanta Okręgu Armii Krajowej Wilno. W marcu 1943 r. wyznaczony został na stanowisko dowódcy oddziałów dywersyjnych, stanowiących odwód Komendy Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej, a następnie dowódcy Kedywu Okręgu Wilno Armii Krajowej. Podczas próby aresztowania przez gestapo w Wilnie, na punkcie kontaktowym przy ul. Bankowej, 7 lipca 1943 r. został ciężko ranny w lewe płuco - ratował się ucieczką. Od 8 lipca 1943 do 24 sierpnia 1943 r. leczył się z odniesionej rany. 19 sierpnia 1943 r. po zwolnieniu z funkcji szefa Kedywu otrzymał rozkaz zorganizowania oddziału partyzanckiego i wymarszu do Puszczy Rudnickiej. Od 25 sierpnia 1943 do 19 marca 1944 r. był dowódcą Oddziału Partyzanckiego w dyspozycji dowódcy Okręgu Armii Krajowej Wilno. W styczniu 1944 r. dowodzony przez niego oddział stoczył potyczkę koło Popiszek. We wspólnej akcji z oddziałem kapitana Gracjana Fróga „Szczerbiec” w dniu 28 grudnia 1943 r. opanował Turgiele. 7 stycznia 1944 r. brał udział ze swymi żołnierzami w walce pod Mikuliszkami, 17 stycznia 1944 r. rozbił posterunek w Rudominie. 12 lutego 1944 r. rozbroił oddział Organizacji Todta w Szumsku i następnie zlikwidował bunkier na szosie Wilno - Lida. 24 lutego 1944 r. zdobył większą ilość broni w Nowej Kolonii, zlikwidował patrol niemiecki koło Jaszun oraz dokonał likwidacji szeregu band sowieckich i żydowskich oraz terrorystycznych grup NKWD, grabiących ludność polską. Od 2 marca 1944 do 18 lipca 1944 r. był zastępcą dowódcy 6. Brygady Dyspozycyjnej Okręgu Armii Krajowej Wilno i dowódcą Batalionu Partyzanckiego. W sierpniu 1944 r. został ostatnim dowódcą 6. Brygady Dyspozycyjnej. W nocy 31 marca na 1 kwietnia 1944 r., w czasie ataku na miasteczko Ostrowiec, otrzymał postrzał w prawe płuco, został odwieziony na leczenie do Szumska. Do Brygady powrócił około 1 czerwca 1944 r. 16 czerwca 1944 r. uczestniczył w uderzeniu na Stützpunkt Krakszle, a 7 lipca 1944 r. w akcji w Szwajcarach, gdzie zostali uwolnieni jeńcy różnej narodowości eskortowani przez Niemców. 15 lipca 1944 r., rozkazem Komendy Okręgu Armii Krajowej Wilno, został awansowany na stopień kapitana rezerwy piechoty. Po zajęciu Wilna przez wojska sowieckie i aresztowaniu dowódcy 6. Brygady majora Franciszka Koprowskiego „Konar” przejął jej dowództwo. Wraz z całą 6. Brygadą wycofał się do Puszczy Rudnickiej. Wobec blokady Puszczy Rudnickiej przez wojska sowieckie, podpułkownik Ignacy Blumski „Strychański” zwolnił żołnierzy z przysięgi i rozwiązał polskie jednostki. Nie pogodził się z tym rozkazem, zgromadził wokół siebie oddział złożony z 250 ludzi, zgłaszając „Strychańskiemu” gotowość prowadzenia dalszej walki z sowieckim okupantem. Pod naciskiem Sowietów, wycofał się do Puszczy Ruskiej, gdzie spotkał oddziały Armii Krajowej dowodzone przez podpułkownika Janusza Szlaskiego „Prawdzic” oraz majora Macieja Kalenkiewicza „Kotwicz” . Około 10 sierpnia 1944 r., po naradzie z oficerami oddziałów zgrupowanych w Puszczy Nackiej, postanowił zrezygnować z dalszego marszu na zachód i pozostać na Wileńszczyźnie. W połowie sierpnia 1944 r. powrócił ze swoim oddziałem do Puszczy Rudnickiej, gdzie go rozformował. Sam udał się do Wilna. Od lutego 1945 r. pełnił funkcję szefa III Oddziału Komendy Okręgów Wileńskiego i Nowogródzkiego Armii Krajowej, a następnie działał w Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj. Uczestniczył w pracach likwidacyjnych Okręgu Armii Krajowej Wilno, gdzie zajmował się przerzutem do centralnej Polski ludzi zagrożonych aresztowaniem przez sowieckich okupantów. W marcu 1945 r. w Milanówku spotkał się z generałem Augustem Emilem Fieldorfem „Nil”, od którego otrzymał wytyczne do dalszej działalności. Powrócił do Wilna w maju 1945 r. z rozkazem „rozładowania terenu”, nawiązał kontakt z pułkownikiem Franciszkiem Niepokólczyckim „Halny” z Delegatury Sił Zbrojnych. W połowie 1945 r. na rozkaz Komendanta Okręgu majora Wincentego Chrząszczewskiego, po ewakuacji Okręgu Wileńskiego, przedostał się do centralnej Polski. Dotarł do Białegostoku, gdzie zajął się organizowaniem przyjmowania i rozmieszczania żołnierzy Armii Krajowej przybywających z Wileńszczyzny. W sierpniu 1945 r. nawiązał ścisły kontakt z pułkownikiem Antonim Sanojcą „Cis”. Następnie zaangażował się w działalność Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość i w październiku 1945 r. przedostał się na Zachód jako jego kurier. Od 24 października 1945 r. przebywał w Niemczech, Francji i Anglii w dyspozycji 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, a później Polskiego Korpusu Rozmieszczenia i Przysposobienia. 31 grudnia 1947 r. został zdemobilizowany. W latach 1947 - 1952 był wielokrotnie kurierem Delegatury Zagranicznej Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość do Polski, a w latach 1948 - 1953 szefem komórki łączności z krajem Delegatury Zagranicznej Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Jako kurier Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość używał pseudonimów „Adam”, „Albin”, „Zdzich”. Został aresztowany 17 czerwca 1954 r., podczas kolejnego przekraczania granicy polskiej - enerdowskiej w Późnem k. Gubina. Wyrokiem Wojskowego Sądu Garnizonowego w Warszawie z 21 maja 1955 r. został skazany na trzykrotną karę śmierci, z utratą praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze oraz przepadek mienia. Najwyższy Sąd Wojskowy w Warszawie decyzją z 29 sierpnia 1955 r. utrzymał wyrok w mocy. Decyzją Rady Państwa z 14 październik 1955 r. kara śmierci została zamieniona na dożywotnie więzienie, a praw publicznych i obywatelskich praw honorowych pozbawiono go na 5 lat. W czasie pobytu w celi śmierci był więziony razem z dowódcą policji i SS Dystryktu Warszawskiego generałem Paulem Geiblem. Karę odbywał w Zakładach Karnych w Strzelcach Opolskich (1957 r. ), Wronkach (1958 r. ), Rawiczu. 29 listopada 1967 r. opuścił więzienie korzystając z prawa łaski, jako ostatni żołnierz Polski Walczącej. Po zwolnieniu pracował zawodowo jako magazynier w jednym z przedsiębiorstw Ministerstwa Handlu Wewnętrznego i Usług. Od 1975 r. był inicjatorem corocznych pielgrzymek kombatantów na Jasną Górę. Poświęcił się pracy na rzecz środowiska kombatanckiego Armii Krajowej z Okręgów Wilno i Nowogródek. Inicjował poświęcenie sztandaru i wielu tablic upamiętniających działalność Armii Krajowej na Kresach Wschodnich. Na wniosek Zarządu Głównego Związku Kombatantów RP i Więźniów Politycznych w Warszawie (dawny Związek Bojowników o Wolność i Demokrację) Sąd Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie, postanowieniem z 10 grudnia 1991 r. uznał wyrok Wojskowego Sądu Garnizonowego w Warszawie z 21 maja 1955 r. za nieważny jako wydany za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego. Jest autorem: Zaskoczenie; Wileńska wojna, (w): Drogi cichociemnych, wyd. IV, Londyn 1985. 
Zmarł 30 kwietnia 1988 r. w Warszawie i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim.
Odznaczony: Krzyżem Virtuti Militari V kl. (11. 11. 1943 r. ), trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, pośmiertnie Krzyżem Czynu Bojowego Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie (8. 01. 1992 r. ).  
Decyzja Rady Państwa z dnia 14 X 1955 r. Jednodniówka „Gminne obchody 50 lecia AK, Wierzchosławice 9 - 10 maja 1992”; Legitymacja Krzyża Walecznych nr 35572, Londyn, 30 grudnia 1949 r., kserokopia w zbiorach A. Zagórskiego; Legitymacja Nr 2 - 2 - 7 PSZ z dnia 8 I 1992; Odpis skróconego aktu zgonu - kserokopia Jednodniówka „Gminne obchody 50 lecia AK, Wierzchosławice 9 - 10 maja 1992”; Postanowienie NSW z dnia 28 VII 1955 r. Nr S. 178/55, kserokopia Jednodniówka „Gminne obchody 50 lecia AK, Wierzchosławice 9 - 10 maja 1992”; Postanowienie Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie, z 10 XII 1991 r. Sygn. akt Cs. Un. 203/91, kserokopia w zbiorach A. Zagórskiego; Wyciąg z „Dziennika Personalnego” Nr 2, Londyn, dnia 8 marca 1946 r. o nadaniu Krzyża Srebrnego Orderu Wojennego Virtuti Militari V kl. (zarządzenie L. dz. 432/Org. /46, kserokopia w zbiorach A. Zagórskiego; „Testimonium Ortus et Baptisimi" nr 146 t. V, pag. 232, nr ser. 36 Parafii Wierzchosławice; Zaświadczenie weryfikacyjne z dnia 14 X 1961 r. L. dz. 939/61 Koła Byłych Żołnierzy AK w Londynie, kserokopia w zbiorach A. Zagórskiego; Awer, W Wierzchosławicach. Pamięć o kpt. Boryczce, „Polska Zbrojna” nr 75(633), 19 IV 1993; Boryczka Adam, Zaskoczenie. Wileńska wojna (w): Drogi cichociemnych, wyd. IV Londyn 1985; Chlebowski Cezary, Wachlarz, wyd. II, Warszawa 1985; Informator o osobach skazanych w Polsce za działalność szpiegowską w latach 1944 - 1984, Wyd. MSW Biuro „C”, Warszawa 1986; Kurtyka Janusz, Rozbicie IV Zarządu Głównego WiN i początek prowokacji w świetle dokumentów z archiwum Delegatury Zagranicznej WiN, „Zeszyty Historyczne WiN - u” nr 4, 1993; Tochman Krzysztof, Porucznik Adam Boryczka - cichociemny niezłomny do końca, „Słowo Powszechne” 6 IV 1989; Tucholski Jędrzej, Cichociemni, wyd. III, Warszawa 1988; Wernic A., Przywracani pamięci. Kapitan Adam Boryczka wzór wierności ideałom najwyższym, „Polska Zbrojna” nr 241(292), 13 - 15 XII 1991; Woźniczka Z., Zrzeszenie „WiN” 1945 - 1952, Warszawa 1992; Zaświadczenie służby z dnia 14 VIII 1973 r. L. dz. 5644/73 wystawione przez Koło Byłych Żołnierzy AK w Londynie „Biuletyn Informacyjny” nr 1, kwiecień 1994, Towarzystwo Kultywowania Wiedzy o AK im. cc. Adama Boryczki w Wierzchosławicach;<span style="layout-grid-mode:line" />