Z Małopolska w II Wojnie Światowej


BORZĘCKI Stanisław.      
Pochodził ze Lwowa[1]. Był oficerem kontraktowym w 57. pułku piechoty w Poznaniu. Został zwolniony do rezerwy. Zatrudniono go w lwowskim więzieniu. Następnie był pracownikiem „Polmin-u”. Od 1939 r. mieszkał u rodziny Karwatów w Pojałowicach[2]. Awansowano go na stopień kapitana. W listopadzie 1939 r. przedstawił się Mieczysławowi Daneckiemu jako przodownik Straży Więziennej jednego z więzień na Kresach, natomiast Stanisławowi Wyczółkowskiemu jako oficer Legionów, który w 1926 przeciwstawił się Józefowi Piłsudskiemu i został usunięty poza nawias społeczności legionowej[3]. Nie pochwalał komunizmu, propagował własność prywatną[4]. W grudniu 1939 roku zaczął organizować i następnie został komendantem Polskiej Wojskowej Organizacji Rewolucyjnej. Używał pseudonimów „Lej”, „Tatar”, „Tatarski” i nazwisk Bazyli Tatarski, Stanisław Tatarski, Stanisław Tomicki. Był redaktorem „Ogniem i Mieczem”, pisma programowego Polskiej Wojskowej Organizacji Rewolucyjnej. Razem z Romanem Jeżewskim, Łukomskim i Stanisławem Wyczółkowskim, tworzył redakcję „Ogniem i Mieczem”, która miała swoją siedzibę w Słomnikach[5]. Pismo odbijano na cyklostylu[6]. Od początku działalności Polskiej Wojskowej Organizacji Rewolucyjnej zmieniał stale miejsce zamieszkania[7]. Melinował się w Pojałowicach, Waganowicach, Nasiechowicach, Dziewięciosiołach, Łanach Nasiechowskich (w trójkącie Miechów - Słomniki - Proszowice) [8]. Chodził w grupie 6-7 uzbrojonych osób[9]. Jego adiutantem była Wiktoria Dziurówna z Brończyc[10]. Współpracował z rodzinami Szopów z Waganowic, Dziurów z Brończyc i Franczaków z Pojałowic[11]. W końcu marca 1940 r. zorganizował odprawę w Miechowie dla członków organizacji[12]. Doszło wówczas do ostrej dyskusji na temat rządu Władysława Sikorskiego, którego uważał za ignoranta i oszusta[13]. W spotkaniu tym uczestniczyli Karkowski i Mieczysław Danecki[14]. Na skutek tych rozbieżności grupa miechowska wypowiedziała członkostwo w Polskiej Wojskowej Organizacji Rewolucyjnej, została zwolniona z przysięgi i w całości przeszła do Tajnej Armii Polskiej[15]. Mieczysław Danecki skontaktował go z por. Julianem Kajdym „Bem” [16]. Do spotkania doszło 4 kwietnia 1940 r. na cmentarzu  w Miechowie[17]. Odmówił podporządkowania swej organizacji Związkowi Walki Zbrojnej[18]. Odmówił podporządkowania Polskiej Wojskowej Organizacji Rewolucyjnej Armii Krajowej. Nakazał likwidację Wiktora Pieńkowskiego „Przemko”, który odmówił mu posłuszeństwa i opuścił oddział[19]. Po konflikcie z Janem Szczepańskim „Ojciec Szymon” podjął siłami swego oddziału nieudaną próbę schwytania i likwidacji go na melinie w dworze w Kraszewie pod Sosnówką u p. Kraszewskich[20]. W czerwcu 1942 dostarczył bibułę (prasę) do Daneckich na ul. Racławicką pomimo pacyfikacji prowadzonej przez oddział żandarmerii Romanowsky’ego[21]. Został zaatakowany gdy przebywał na weselu w rejonie Skały[22]. Ukrył się wówczas pod łóżkiem, a w walce zginęli jego dwaj ludzie z ochrony i Wanda Dziura[23]. Posądzano go o udział w pacyfikacji Nasiechowic[24]. W marcu 1943 roku zorganizował oddział partyzancki. 27 marca 1943 roku dowodził zasadzką w Szczepanowicach, w której zostali ranni starosta i szef Gestapo w Miechowie. 5 kwietnia 1943 r. wydał ostatni numer „Ogniem i Mieczem”. Zagrożony aresztowaniem dołączył do oddziału partyzanckiego Polskiej Wojskowej Organizacji Rewolucyjnej. 15 maja 1943 r. jego oddział stoczył walkę z policją niemiecką w lesie polanowickim, w której został ranny jeden z jego żołnierzy (musiano mu amputować nogę w Krakowie - opieką nad nim przejął wówczas Kedyw) [25].      
Poległ 5 grudnia 1943 r. wraz z dwoma żołnierzami w potyczce z oddziałem żandarmerii Eiglera ze Skały w Laskach Dworskich (Laskach-Poręba?)[26].   
Był żonaty z Franciszką Karwat.          
Grzywacz-Świtalski Łukasz, Z walk na Podkarpaciu, Warszawa 1971; Guzik Józef, Działacze i partyzanci Ziemi Miechowskiej 1939-1945, Wawrzeńczyce 1983; Hein Wincenty, Jakubiec Czesława, Montelupich, Kraków 1985; Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 147, 148, 149, 151; Michta Norbert, Z lat walki, Warszawa 1975; Michta Norbert, Ważniewski Władysław, Z dziejów PWOR w latach 1939 – 1945, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1973 nr 2; Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939 – 1945, Warszawa 1988; Ważniewski Władysław, Miechowsko-pińczowscy komuniści w konspiracji 1939 – 1943, „Najnowsze Dzieje Polski” 1967 nr 11; Ważniewski Władysław, Walki partyzanckie nad Nidą 1939-1945, Warszawa 1969;



[1] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 151;

[2] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 151;

[3] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 147;

[4] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 147;

[5] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 147;

[6] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 147;

[7] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[8] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[9] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[10] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[11] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[12] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[13] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[14] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[15] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[16] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[17] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[18] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 148;

[19] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 149;

[20] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 150;

[21] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 150;

[22] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 150;

[23] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 150;

[24] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 150;

[25] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 151;

[26] Jednaki Jan , Sprawa S. Tatarskiego, „Okruchy Wspomnień” 1999 nr 29 s. 151;