Z Małopolska w II Wojnie Światowej


BULAS Kazimierz.     
Urodzony 17 lutego 1903 r. w Wadowicach. Był uczniem szkoły powszechnej w Wadowicach. 13 czerwca 1921 r. zdał maturę w wadowickim Gimnazjum Państwowym. Jesienią 1921 r. rozpoczął studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego z zakresu archeologii klasycznej i historii starożytnej. Uczęszczał też na wykłady z historii sztuki, filozofii, filologii romańskiej, pedagogiki, historii wychowania, historii literatury polskiej. Uczył się języka litewskiego i tureckiego. 1 kwietnia 1923 r., jeszcze jako student, podjął pracę asystenta na Uniwersytecie Jagiellońskim. Kontynuował studia we Francji i Włoszech. 4 lipca 1925 r. uzyskał tytuł magistra na Uniwersytecie Jagiellońskim. Kontynuował studia we Włoszech. 24 czerwca 1927 r. otrzymał tytuł doktora na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie pracy Ilustracje starożytne do Iliady. W latach 1927-1929 nadal był młodszym asystentem na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jednocześnie uczył łaciny i greki w Gimnazjum św. Jacka i pracował w czytelni Towarzystwa Polsko-Włoskiego. Po uzyskaniu stypendium z Funduszu Kultury Narodowej we wrześniu 1929 r. wyjechał do Berlina. Przez dwa semestry uczestniczył w seminarium prof. F. Noacka. Później przenosił się do Belgii, Francji, Anglii, Włoch, Jugosławii i Turcji. Na dłużej zatrzymał się w Grecji. Przez sześć miesięcy na przełomie lat 1930/1931 przebywał jako stażysta w École Française d’Athenes. 1 października 1931 mianowany został starszym asystentem  Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1931-1939 był także lektorem języka nowogreckiego. W 1932 r. został honorowym konsulem Grecji w Krakowie. W latach 1931-1932 na antenie Radia Katowice i Radia Kraków prowadził kilkunastominutowe pogadanki na temat współczesnej Grecji. Publikował regularnie na łamach „Ilustrowanego Kuriera Codziennego” i jego dodatków. Nadawał comiesięczne audycje radiowe w języku nowogreckim z Katowic kierowane bezpośrednio do Greków, nie mających wówczas własnego radia. Niemal corocznie przebywał w Grecji, wygłaszając odczyty i wykłady poświęcone głównie więziom obu kultur - greckiej i polskiej. W 1935 r. habilitował się na podstawie pracy Chronologia attyckich stel nagrobnych epoki archaicznej. 1 października 1936 r. został mianowany adiunktem. Prowadził wykłady. Od 17 do 24 kwietnia 1937 r. należał do delegacji Uniwersytetu Jagiellońskiego na obchodach stulecia Uniwersytetu Narodowego im. Kapodistriasa. Został aresztowany 6 listopada 1939 r. w czasie "Sonderaktion Krakau". Po  przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul. Świebodzka). 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków). 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. 4 marca 1940 r. przeniesiono go do KL Dachau[6]. W obozie pełnił funkcję tłumacza. Został wylosowany do grupy więźniów przeznaczonych do zwolnienia w rocznicę urodzin Adolfa Hitlera i 20 kwietnia 1940 r. zwolniony z obozu (wg. Jerzego S. nastapiło to dopiero 12 stycznia 1941 r.). Po powrocie do Krakowa, pozbawiony wraz z rodziną mieszkania, utrzymywał się z tłumaczeń i udzielania lekcji języków obcych. Był potem jeszcze parokrotnie aresztowany przez Niemców. Bezpośrednio po zakończeniu wojny podjął pracę na stanowisku docenta w katedrze archeologii klasycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Został przeniesiony do nowo utworzonego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu na stanowisko profesora nadzwyczajnego, kierownika katedry archeologii klasycznej. W latach 1947-1950 kierował Stacją Naukową Polskiej Akademii Umiejętności w Rzymie. Od 28 maja 1950 do 13 września 1951 r. był pracownikiem Bibliotheca Hertziana w Rzymie. Podjął decyzję wyjazdu na stałe do Stanów Zjednoczonych. Zamieszkał w Houston (Teksas) i przystąpił do pracy w bibliotece Rice University.       
26 września 1970 r. w Houston.         
Odznaczony greckim Złotym Krzyżem Królewskiego Orderu Feniksa.          
Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 267; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 189, 272; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 401;



[1] Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 267;

[2] Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 267;

[3] Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 267;

[4] Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 267;

[5] Poznański Stanisław, Zaborowski Jan, Sonderaktion Krakau, Warszawa 1964, s. 92;

[6] Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 272;