Z Małopolska w II Wojnie Światowej

CHRZANOWSKI Ignacy.   
Urodzony 5 lutego 1866 r. w Stoku, woj. lubelskie. Był synem Bolesława i Heleny z d. Dmochowskiej. W latach 1876-1883 uczył się w V Gimnazjum w Warszawie. W latach 1883-1888 studiował filologię, filozofie i historię na Uniwersytecie Warszawskim. W 1890 r. przeniósł się na Uniwersytet Wrocławski. W latach 1891-1894 uzupełniał wiedzę w Berlinie i Paryżu. W 1894 r. podjął pracę nauczyciela w szkole prywatnej w Warszawie. Publikował i redagował m.in. „Przegląd Pedagogiczny”, „Ateneum” i „Pamiętnik Literacki”. Od 1899 r. należał do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W 1906 r. został członkiem-korespondentem Akademii Umiejętności. Przewodniczył Komisji Historii Filozofii Polskiej Akademii Umiejętności. Pracował w Komisji Języka Polskiego Akademii Umiejętności oraz na stanowisku dyrektorem Wydziału I Akademii. Był przewodniczącym Komisji Historii Literatury Polskiej w Polskiej Akademii Umiejętności. W 1907 r. zakładał Warszawskie Towarzystwa Naukowego. Był sekretarzem Wydziału I Warszawskiego Towarzystwa Naukowego. W 1910 r. został zatrudniony jako profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego i kierownik Katedry Historii Literatury Polskiej. Prowadził wykłady z historii literatury polskiej oraz źródeł historycznych do literatury polskiej. W 1914 r. mianowano go członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności. W 1916 r. wygłosił serię odczytów z okazji powstania Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza. W 1917 r. został członkiem korespondentem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W 1919 r. został doktorem honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego.Od 1921 r. był czynnym członkiem Towarzystwa Naukowego we Lwowie. Polska Akademia Umiejętności delegowała go w 1926 r. do Union Academique Internationale w Brukseli. W 1927 r. przyznano mu tytuł członka honorowego Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. W 1931 r. na skutek reformy szkolnictwa został pozbawiony katedry i przeniesiony na emeryturę. Kontynuował wykłady do 1936 r. Mianowano go profesorem honorowym. W 1937 r. został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury. Miał stopień naukowy doktora filozofii[1]. Był profesorem literatury polskiej na Uniwersytecie Jagiellońskim[2]. Zajmował się historią literatury[3]. W 1938 r. został doktorem honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego. 6 listopada 1939 r. został aresztowany w czasie „Sonderaktion Krakau”[4]. Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul. Świebodzka). W celi 306 W ciągu paru wieczorów i kilku popołudni, wplótł w opowieść swego życia, w sposób niesłychanie barwny, szereg wspomnień o Sienkiewiczu, Prusie, Żeromskim, Reymoncie, podał przebieg i znaczenie strajku szkolnego, scharakteryzował całe życie literackie Warszawy na przełomie XIX i XX wieku. 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków). 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. W bloku 45 prowadził wykłady dla współwięźniów.         
Zmarł w KL Sachsenhausen 19 stycznia 1940 r. na zapalenie płuc[9].           
Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta.         
Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 267; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 109; Uziembło Adam, Ludzie i Tatry,Kraków 1987, s. 301; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 401, 402; w.z., Tragiczna lista strat nauki polskiej, „Dziennik Polski” 1945 nr 48 s. 3;