Z Małopolska w II Wojnie Światowej


FILIPOWICZ Julian.
Urodzony 13 września 1895 r. we Lwowie. Od sierpnia 1914 do lipca 1917 r. służył w 1 pułku ułanów Legionów. Po kryzysie przysięgowym w 1917 r. został wcielony do armii austriackiej. Zdezerterował i wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej. Od listopada 1918 do 1928 r. był kolejno dowódcą szwadronu, dywizjonu i p. o. dowódcy 11 pułku ułanów. 1 czerwca 1919 r. awansowano go na stopień rotmistrza. 15 sierpnia 1924 r. został awansowany na stopień majora. W latach 1928 - 1930 był słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej. Podpułkownikiem dyplomowanym został mianowany 1 stycznia 1930 r. Od października 1930 r. do czerwca 1935 r. dowodził 7. pułkiem ułanów w Mińsku Mazowieckim. 1 stycznia 1933 r. otrzymał awans na stopień pułkownika dyplomowanego. Od lipca 1935 do czerwca 1939 r. dowodził 3. pułkiem strzelców konnych. Od czerwca do września 1939 r. był dowódcą Wołyńskiej Brygady Kawalerii. Przeszedł cały jej szlak bojowy, od bitwy pod Mokrą do obrony Warszawy. W konspiracji w Warszawie działał od początku października 1939 r. 10 października 1939 r. został mianowany komendantem Okręgu Krakowskiego Służby Zwycięstwu Polski (wg. Grzegorza Ostasza nastąpiło to w czasie pobytu generała Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego w Krakowie pomiędzy 16 i 18 października 1939 r.). Używał pseudonimów  „Kogan”, „Pobóg”, „Róg”. 20 października 1939 r. przybył do Krakowa. Podjął współpracę z krakowską Radą Społeczno-Polityczną, której przewodniczył Tadeusz Orzelski . Uczestniczył w październikowej naradzie z oficerem Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej, która odbyła się w Krakowie. Po tym spotkaniu, razem z pułkownikiem Tadeuszem Komorowskim, udał się do Warszawy, gdzie brał udział w odprawie prowadzonej przez pułkownika Stefana Roweckiego. W styczniu 1940 r. przekształcił Okręg Służby Zwycięstwu Polski w Okręg Związku Walki Zbrojnej i został jego komendantem. W lutym 1940 r. uczestniczył w spotkaniu Komendy Obszaru Związku Walki Zbrojnej z Okręgowym Kierownictwem Ruchu Ludowego. W tym samym miesiącu został rozpoznany w Warszawie na ulicy przez agenta gestapo i aresztowany. Osadzono go na Pawiaku. Z rozkazu generała Stefana Roweckiego „Grot” zorganizowano jego ucieczkę. 10 maja 1940 r. został wywieziony Pawiaka ukryty pod stertą śmieci. W czasie przekraczania bramy został zraniony w rękę stalowym szpikulcem strażnika przeszukującego śmieciarkę. Przez kilka tygodni był leczony w konspiracyjnym lokalu. Po wyleczeniu powrócił do Krakowa. Zagrożony aresztowaniem został przeniesiony do Warszawy. Przed opuszczeniem Krakowa, w lipcu 1940 r., mianował majora Witolda Obidowicza na stanowisko Inspektora Rejonowego w Krośnie. Od września 1940 r. był Komendantem Obszaru Białystok Związku Walki Zbrojnej. Odwołany z tego stanowiska został ze względu na stan zdrowia. 25 stycznia 1941 r. skierowano go do Komendy Obszaru Krakowskiego Związku Walki Zbrojnej i ponownie wyznaczono na stanowisko komendanta Okręgu Krakowskiego Związku Walki Zbrojnej. W marcu 1941 r. został ponownie aresztowany. Osadzono go w więzieniu Montelupich. W czasie przesłuchań przy ul. Pomorskiej 2 był torturowany. Po jednym z przesłuchań gestapowcy nieprzytomnego więźnia uznali za zmarłego. Wywieziono go wraz z innymi zakatowanymi do cmentarnej kostnicy. W nocy, po odzyskaniu przytomności, przeszedł do domku dozorcy kostnicy. Rankiem przeniesiono go do konspiracyjnego lokalu. Po wyjeździe w kwietniu 1941 r. pułkownika Tadeusza Komorowskiego z Krakowa został najpierw p. o., a potem Komendantem Obszaru Krakowskiego Związku Walki Zbrojnej. Po raz drugi przeniesiono go na stanowisko komendanta Obszaru Białystok Związku Walki Zbrojnej, którego jednak nie objął. W początku 1942 r. umieszczono go w pensjonacie dr Zofii Dobrowolskiej w Otwocku pod nazwiskiem Pszczółkowski. Chorował na gruźlicę, a następnie na raka płuc. 15 sierpnia 1942 r. został mianowany generałem brygady.         
Zmarł 14 sierpnia 1945 r. w Otwocku, pochowano go na miejscowym cmentarzu.      
Odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari IV (za kampanię wrześniową 1939 r. ) i V klasy, Krzyżem Niepodległości, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi. Jego imieniem nazwano Szkołę Podstawową nr 8 w Otwocku.
Bartelski Lesław M., Konspiracja i wiersze, „Gazeta Krakowska” 1986 nr 20; Dobroszycki L., Sprawa płk. dyplomowanego Janusza Albrechta w świetle źródeł niemieckich, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1960 nr 1; Fieldorf Maria, Zachuta Leszek, Gen. „Nil” August Emil Fieldorf, Warszawa 1993; Fitowa Alina, Bataliony Chłopskie w Małopolsce, Warszawa 1984; Grzywacz-Świtalski Łukasz, Z walk na Podkarpaciu, Warszawa 1971; Kijewska Jadwiga, Sanojca Antoni, Schemat organizacyjny SZP - ZWZ - AK 1939 – 1945, „Dzieje Najnowsze” 1980 nr 3; Kryska-Karski T., Żurakowski S., Generałowie Polski Niepodległej, Warszawa 1991; Nicman Z., O włos od śmierci, „Przegląd Zachodni” 1996 r.; Ostasz Grzegorz, Krakowska Okręgowa Delegatura Rządu na Kraju 1941 – 45, Rzeszów 1996; Pluta-Czachowski Kazimierz, Fundamenty konspiracji, Cz. 1, „Kierunki” 1981 nr 37; Rómmel Juliusz, Armia „Warszawa" w kampanii wrześniowej, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1959 nr 1; Terej J. J., Ze studiów nad kształtowaniem się modelu ZWZ, „Dzieje Najnowsze” 1976 nr 4; Walter - Janke Zygmunt, W AK na Śląsku, Katowice 1986; Zając S., W pobliżu siedziby Hansa Franka, Warszawa 1986; list Karola Jakubowskiego do redakcji Małopolskiego słownika biograficznego uczestników działań niepodległościowych 1939-1956;