Z Małopolska w II Wojnie Światowej

Gąsiorowski Stanisław Jan.           
Urodzony 26 czerwca 1897 r. w Warszawie. Synem Stanisława (inżyniera) i Kazimiery z d Jastrzębskiej. Uczęszczał do szkół średnich w Warszawie i Krakowie. W latach 1915-1920 studiował archeologię klasyczną i historię sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r. Od 1922 r. pracował jako asystent w Katedrze Archeologii Klasycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1925 r. obronił pracę doktorską O kompozycji w malarstwie późnorzymskim. W 1927 r. habilitował się na podstawie pracy Malarstwo minjaturowe grecko-rzymskie i jego tradycje w średniowieczu. Został docentem w Katedrze Archeologii Klasycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1930 r. mianowano go profesorem nadzwyczajnym. Został kierownikiem Katedry Archeologii Klasycznej. Od 1936 r. brał udział w pracach także innych organizacji i towarzystw, m.in. Niemieckiego Instytutu Archeologicznego. W 1937 r. otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. Odbywał podróże naukowe do Anglii, Francji, Austrii, Włoch, Grecji, Egiptu i Azji Mniejszej. W 1938 r. zostal członkiem Instytutu Badań Śródziemnomorskich w Atenach i Towarzystwa Archeologicznego w Atenach. 6 listopada 1939 r. został aresztowany w czasie „Sonderaktion Krakau”[1]. Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska). W celi 306 poprowadził 17 listopada 1939 r. wykład O początkach kultury w Azji i w Egipcie, a 24 listopada 1939 r. wykład Grecja przed Grekami. Innym razem wygłosił pogadankę autobiograficzną. 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków. 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. 8 lutego 1940 r. został zwolniony z obozu[6]. W latach 1942 – 1951 był kierownikiem Zbiorów Muzeum Czartoryskich w Krakowie. W 1945 został członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1945 r. był członkiem Towarzystwa Numizmatycznego w Budapeszcie. W 1946 r. wybrano go członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności i wiceprezesem Związku Muzeów w Polsce. Działał w Polskiem Towarzystwie Prehistorycznym, a od 1947 r. był przewodniczącym Oddziału Krakowskiego tego Towarzystwa. Był uczestnikiem prac Towarzystwa Archeologicznego we Wrocławiu i od 1952 r. członkiem jego Zarządu. Kontynuował do 1953 r. wykłady z archeologii klasycznej i pradziejowej, historii sztuki i filologii klasycznej na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pełnił także funkcję opiekuna Zakładu Archeologii Polski Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1954-1955 był pracownikiem naukowym Instytutu Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk, a od 1955 kierownikiem Pracowni Archeologii Azji Przedniej Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej Polskiej Akademii Nauk. Ogłosił ponad 90 prac naukowych.    
Zmarł 13 września 1962 r. w Krakowie.           
Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 1: A-J, Wrocław 1983; Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 267; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Urbańczyk Stanisław,Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 272; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 402;