Z Małopolska w II Wojnie Światowej

GOŁĄB Józef.  
 Urodzony 18 czerwca 1904 r. w Żurawicy koło Przemyśla. Syn chłopa. Do szkoły powszechnej uczęszczał w Rzeszowie. Był uczniem gimnazjów w Wiedniu i w Rzeszowie. Maturę zdał w 1922 r. W 1922 r. wstąpił na Wydział Matematyczno-Przyrodniczy Uniwersytetu Poznańskiego. Specjalizował się w geologii i paleontologii. W czasie studiów, w 1924 r., objął stanowisko asystenta w Katedrze Geologii Uniwersytetu Poznańskiego. Studia ukończył w 1926 r. egzaminem dyplomowym na nauczyciela szkół średnich. W latach 1929–1934 z ramienia Biura Projektu Melioracji Polesia brał udział w badaniach geologicznych w dorzeczu Styru i Horynia. W 1930 uzyskał na Uniwersytecie Poznańskim stopień doktora filozofii w zakresie geologii i paleontologii na podstawie pracy Przyczynki do znajomości wapienia tortońskiego w Niechorzu. W 1934 został starszym asystentem na tym Uniwersytecie. Pracował tam do 1937 r. Od 1936 r. prowadził badania naukowe na Podhalu i w Tatrach. Jest autorem szczegółowego zdjęcia geologicznego i hydrogeologicznego Podhala. W 1937 r. przeniósł się na stanowisko starszego asystenta w Katedrze Geologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. 6 listopada 1939 r. został aresztowany w czasie „Sonderaktion Krakau”[1]. 
 

Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po 

przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul. Świebodzka). 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków. 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. 4 marca 1940 r. przeniesiono go do KL Dachau. Został zwolniony z obozu na przełomie lata i jesieni 1940 r. (wg Jerzego S. miało to miejsce dopiero 9 stycznia 1941 r.). Powrócił schorowany na początku 1941 r. do Krakowa. Po wyleczeniu się pracował jako inkasent na targowisku miejskim w Krakowie. Później został zatrudniony jako geolog w niemieckim Amt für Bodenforschung, utworzonym na miejscu Państwowego Instytutu Geologicznego. Po wojnie pracował do 1947 r. na stanowisku radcy-geologa w Państwowym Instytucie Geologicznym w Krakowie. Jednocześnie prowadził wykłady i ćwiczenia na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1947 r. przeniósł się wraz z Instytutem do Warszawy. Pełnił obowiązki inspektora, a następnie kierownika zorganizowanej przez siebie Pracowni Hydrogeologicznej, wreszcie zastępcy naczelnika Wydziału. Zatrudniony był jednocześnie także w innych instytucjach. W latach 1949–1951 był wykładowcą i kierownikiem Katedry Geologii Politechniki Warszawskiej. W latach 1949–1966 był zastępcą profesora, a następnie profesorem geologii na Uniwersytecie Łódzkim. W latach 1950–1953 pracował na stanowisku kierownika Zespołu Hydrogeologicznego Przedsiębiorstwa Metroprojekt. W latach 1951–1953 był kierownikiem badań hydrogeologicznych na terenie budowy Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. W 1953 r. przeniósł się na Wydział Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Został tam samodzielnym pracownikiem naukowym. Objął kierownictwo dwóch zakładów: Kartografii Geologicznej i Hydrogeologii. W 1955 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym. W 1957 r. zorganizował Katedrę Hydrogeologii Uniwersytetu Warszawskiego i został jej kierownikiem. Na tym stanowisku pozostał do końca życia. Był członkiem rad naukowych Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego i Instytutu Melioracji i Użytków Zielonych, członkiem Komitetu Geofizyki oraz Komitetu Bilansów Wodnych Polskiej Akademii Nauk, członkiem towarzystw naukowych, w tym Polskiego Towarzystwa Geologicznego.           
Zmarł 30 września 1968 r. w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Powązkowskim pod tatrzańskim, granitowym głazem.
Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Warszawa 1984; Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 267; Pazdro Zdzisław, Józef Gołąb (1904–1968), “Rocznik Polskiego Towarzystwa Geologicznego”, tom XL, z. 3-4, str. 481-488; [[|S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? ]]http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html<span style="mso-bookmark:_Hlk94803555" /> [dostęp 19 czerwca 2020]; Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 272; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 402;Biogram w WielkiejInternetowej Encyklopedii Tatrzańskiej.