Z Małopolska w II Wojnie Światowej

HAMANN Heinrich.

Urodzony 1 września 1908 w Bordesholm pow. Randsburg koło Szlezwigu-Holsztyna (wg innego źródła pochodził z Kolonii). Syn Augusta (kupca) i Amalii z domu Delfs. W latach 30. Służył na stanowisku asystenta kryminalnego policji w Bochum. Wg niepotwierdzonych danych ukończył studia prawnicze. Od grudnia 1931 r. (wg innego źródła od 1933 r.) był członkiem NSDAP i SS. W drugiej połowie lat 30. był adiutantem szefa Głównego Urzędu Bezpieczeństwa Rzeszy Reincharda Heydricha. 31 lipca 1939 r. został przeniesiony do Einsatzgruppe 3 dowodzonej przez majora Hasselberga. Od 25 sierpnia 1939 r. stacjonował w Kieżmarku. 19 października 1939 r. objął stanowisko dowódcy Aussendienstelle der Sicherheitspolizei und Grenzpolizeikomiriat in Neu Sandez. Do Nowego Sącza sprowadził się z całą rodziną. W listopadzie 1940 r. zakatował na śmierć Wita Moszyckiego. W lutym 1941 r., w stopniu SS-Obersturmführera, w Nowym Sączu zrabował zbiory filatelistyczne aresztowanego Jana Dudzińskiego „Duduś”. W marcu 1941 r. w czasie przesłuchania połamał ręce i kręgosłup Antoniny Gembkówny „Bronka”. W przesłuchiwał w Nowym Sączu Zbigniewa Butschera. W kwietniu 1941 r. przesłuchiwał Chełchowską „Iroczka”. 14 września 1941 r. w Woli Skrzydlańskiej torturował A. Kaczmarczyka i jego 10-letnią córkę Krystynę w celu wymuszenia zeznań. W lutym 1942 r. nakazał nowosądeckim Żydom oddanie ciepłej odzieży (zatrzymał zakładników swoim życiem gwarantujących wykonanie polecenia). W marcu 1942 r. osobiście aresztował i następnie torturował pocztowca E. Stępniowskiego. Nocą 12 marca 1942 r. kierował likwidacją 150 starców, kobiet i dzieci w nowosądeckim getcie. W kwietniu 1942 r. wydał polecenie sporządzenie listy 150 Żydów przeznaczonych do wywózki do obozu w Pustkowie. W maju 1943 r. poznał Polkę, Władysławę Jeleniównę, która została jego kochanką. Żona wniosła wówczas sprawę o rozwód i po jego otrzymaniu wyjechała z dziećmi do Rzeszy. W maju lub lipcu 1943 r. przesłuchiwał przy użyciu tortur Jana Dadaka "Doktor" przy ul. Pomorskiej 2 - wiązał go w kabłąk, bił po podeszwach, raził prądem i przypalał mu stopy gazetami (informacja raczej błędna - w tym czasie nie było go jeszcze w Krakowie). W sierpniu 1943 r. został przeniesiony do Jasła. Jego przeniesienie spowodowane było awansem lub zastrzeleniem swego zastępcy Körstera za odmowę zabicia żydowskiego dziecka (wg. ustaleń sądu w Bochum). Zamordował 10-osobową rodzinę Gotlinków, w tym 2 dzieci, wyrzucając je przez okno. Wyznaczył do stracenia dr J. Pietrzykowskiego za opiekę nad żydowskim dzieckiem. W listopadzie 1943 r. objął stanowisko kierownika (trzeciego z kolei) referatu IV A w komendzie Sipo i SD w Kraków, mieszkał z Władysławą Jeleniówną przy ul. Marka 8. Często wyjeżdżał do Nowego Sącza. Zamordował J. Gadomskiego i dr W. Miklaszewskiego. W marcu 1944 r. nakazał zwolnienie z aresztu Pawła Libera (jego kochanka Władysława Jeleniówna przyjęła za to okup). Aresztował 30 kwietnia 1944 r. i torturował na przesłuchaniu Juliana Schustera „Wir”. W maju 1944 r. konferował z Wincentym Horodyńskim "Kościesza" w Drogini. W maju 1944 r. przesłuchując na ul. Pomorskiej Leona Daroszewskiego „Andrzej” dysponował listą awansów i odznaczeń członków „Ubezpieczalni”. Brał udział w zbiorowej egzekucji 27 maja 1944 r. przy ul. Botanicznej w Krakowie. Używał nazwiska „Wolf”. Był świadkiem likwidacji konfidenta - dentysty P. Opowiadał o tym dr Janowi Dadakowi w czasie przesłuchania. W lipcu 1944 r. rozmawiał z Wincentym Horodyńskim "Kościesza" w Mierzeniu. 20 lipca 1944 r. zarządził zniszczenie akt sądeckiego Gestapo i wymordowanie więźniów torturowanych w czasie przesłuchań. Przesłuchiwał Kazimierza Rajnera. Prowadził sprawę aresztowanego przez siebie 21 lipca 1944 r. Tadeusza Kota „Korab”, szefa Biura Informacji i Propagandy Inspektoratu Kraków Armii Krajowej. 31 lipca 1944 r. kierował niemiecką ekipą w czasie pertraktacji z Alojzym Dziurą-Dziurskim „Kmita” w Dziemięrzycach. 17 września 1944 r. dowodził siłami niemieckimi przeczesującymi lasy Beskidu Wyspowego w rejonie Cięcień-Lubonie-Łysina-Kamiennik.  Negocjował we wrześniu 1944 r. z Wincentym Horodyńskim "Kościesza" w Mierzeniu. Wg niepotwierdzonych informacji zastrzelił w więzieniu Montelupich konfidenta Maurycego Diamanda. Współorganizował grupy dywersyjne, które miały pozostać na tyłach Sowietów. W stopniu SS-Hauptsturmführer kierował 15 stycznia 1945 r. ostatnią zbiorową egzekucją w Krakowie, na Dąbiu. 17 stycznia 1945 r. dowodził konwojem ewakuacyjnym, który wyjechał z Krakowa do Ostrawy. Został ewakuowany na obszar, który zajęła armia amerykańska. 8 maja 1945 r. podrobił swoje dokumenty wystawiając je na nazwisko panieńskie byłej żony „Hossfeld” (Hosvald?). Przedostał się do Holsztynu, gdzie ukrywał się do września 1945 r. Był poszukiwany przez Polską Misję Wojskową. Przeniósł się do Westfalii, mieszkał w Wannei Eicke jako robotnik rolny. Zbiegł do Harzu. W maju 1960 r. zastrzelił klienta restauracji w Bochum, gdzie był kelnerem. Został rozpoznany. Uszkodził sobie kręgosłup wyskakując przez okno (z siedziby policji?). W 1965 r. został skazany na 7 lat więzienia. 20 lipca 1966 r. skazano go na dożywotnie więzienie za udowodnione 77 morderstw.

Był żonaty, miał dwóch synów.

Muzeum Krakowa, Ankieta 72/R/82; Bratko Józef, Gestapowcy, Kraków 1985, s. 72, 123, 227, 229, Cyganik Henryk, Odcienie bieli, „Gazeta Krakowska” z dn. 19 grudnia 1986, s. 3; Czerpak Stanisław, Wroński Tadeusz, Ulica Pomorska 2, Kraków 1972, s. 17; Daroszewski Leon, Wspomnienia z okupowanego Krakowa (6), „Dziennik Polski” 1989 nr 284 s. 3; Dąbrowa-Kostka Stanisław, Partyzancka „Rzeczpospolita Myślenicka” (2), „Kierunki” 1972 nr 53 s. /9; Dąbrowa-Kostka Stanisław, W okupowanym Krakowie, Warszawa 1972, s. 158; Franiszyn Tadeusz, Od lipca do września 1944 roku w Rzeczypospolitej Raciechowickiej, „W marszu 1939-1945” 1983 nr 10 s. 83; Jankowski Stanisław Maria, Steny z ulicy Mogilskiej, Kraków 1977, s. 146; Kuler Andrzej, Iglewski Antoni [w:] Małopolski Słownik Biograficzny Uczestników Działań Niepodległościowych 1939-1956, t. 3, Kraków 1998, s. 63; Leonhard Bolesław, Kalendarium z dziejów harcerstwa krakowskiego 1910-1950, Kraków 1984, s. 74, 75; Michalczak Janusz, Krew z krwi, „Dziennik Polski” 1987 nr 98 s. 4; Michta Norbert, Kiedy zbliżała się wolność, cz. 3, „Za Wolność i Lud” 1984 nr 34 s. 8; Rajner Kazimierz, Tamte dni, Warszawa 1977, s. 6; Stanuch Stanisław, Tajemnice dwóch kamienic krakowskich albo ślady kata, „Gazeta Krakowska” 1986 nr 131, s. 3; Stanuch Stanisław, Tajemnice dwóch kamienic krakowskich albo ślady kata, „Gazeta Krakowska” 1986 nr 131, s. 1; Szare Szeregi. Harcerze 1939-1945, Tom I, Warszawa 1988, s. 223, 224; Tauger Izaak, Pamiętnik przed zagładą, „Gazeta Krakowska” 1986 nr 15 s. 3; Wnuk Włodzimierz, Walka podziemna na szczytach, Warszawa 1980, s. 116, 122, 125, 138; Zając Stanisław, Krakowski styczeń 1945, „Za Wolność i Lud” 1985 nr 3 s. 6; Zając Stanisław, W pobliżu siedziby Hansa Franka, Warszawa 1986, s. 115, 145, 156;