Z Małopolska w II Wojnie Światowej

HEŁBICKI Józef

HEŁBICKI Józef (właściwie Kaput), Bolesław, Drucik, Wiatycz, Wyga, (1918-1993) - oficer Wojska Polskiego.        
Urodzony 24 marca 1918 r. w Dzikowie pod Tarnobrzegiem. Syn Wincentego Kaputa i Ewy z d. Krys. W 1937 r. ukończył Gimnazjum im. Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnobrzegu. W czasie nauki był członkiem III Drużyny Harcerzy im. Juliusza Tarnowskiego. W 1939 r. ukończył Szkołę Podchorążych Wojsk Łączności w Zegrzu i został mianowany na stopień podporucznika. Następnie służył w 6. batalionie telegraficznym w Jarosławiu. 27 sierpnia 1939 r. otrzymał przydział mobilizacyjny na stanowisko dowódcy plutonu łączności z zadaniem mobilizacji samochodów osobowych z terenu Ostrowca i Sandomierza. Po wykonaniu zadania powrócił do Jarosławia, gdzie nastąpiła reorganizacja plutonu i uzupełnienie kadry oraz sprzętu. Podczas odwrotu otrzymał zadanie zorganizowania łączności na linii rzeki San dla organizującej się obrony. Po nawiązaniu łączności bojowej przekazał utworzoną sieć piechocie i wycofał się do swojego batalionu przeniesionego do Brzeżan. Działania wojenne zakończył 19 września 1939 r., po agresji sowieckiej. W czasie przedzierania się w kierunku Warszawy został wzięty do niewoli przez Niemców i osadzony w obozie przejściowym w Opatowie. W październiku 1939 r. uciekł z obozu i powrócił do Tarnobrzega. W listopadzie 1939 r. nawiązał kontakt z Władysławem Jasińskim Jędruś” i wraz z nim zorganizował grupę konspiracyjną. Gromadzili i przechowywali broń, zorganizowali nasłuch radiowy i wydawali komunikaty informacyjne w formie pisma Odwet. W grudniu 1939 r. został zaprzysiężony w szeregach Związku Walki Zbrojnej przez kapitana Kazimierza Krasonia i wyznaczony szefem łączności tarnobrzeskiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej. Pracował również w wywiadzie wojskowym na terenie poligonu SS w Dębie. Zorganizował siatkę obserwacyjną przelotu pocisków V-2 z wyrzutni w Pustkowie. Brał udział w akcjach sabotażowych i dywersyjnych. W listopadzie 1942 r. został awansowany na stopień porucznika. 19 marca 1943 r. był uczestnikiem nieudanej próby odbicia aresztowanych żołnierzy tarnobrzeskiego Obwodu Armii Krajowej z więzienia w Mielcu. 22 marca 1943 r. uczestniczył w drugiej, również nieudanej, próbie rozbicia mieleckiego więzienia. Był pracownikiem terpentyniarni w nadleśnictwie w Budzie Stalowskiej. Na skutek poszukiwania przez gestapo, w sierpniu 1943 r. przeniósł się do Warszawy, gdzie podjął pracę w Wydziale V - Łączności Operacyjnej - Komendy Głównej Armii Krajowej. Po przeszkoleniu, został przydzielony na stanowisko oficera sztabowego łączności radiowej do Sztabu Komendy Obszaru Wschód II i Sztabu Okręgu Białostockiego Armii Krajowej. Pełnił funkcję szefa łączności operacyjnej Obszaru. Zorganizował łączność radiową Obszaru oraz przeszkolił obsługę i uruchomił kilka stacji radiowych. Nawiązał pierwszą na terenie Obszaru stałą łączność radiową z Komendą Główną Armii Krajowej w Warszawie za pośrednictwem centrali w Londynie. W marcu 1944 r. został awansowany na stopień kapitana. W maju 1944 r., po zajęciu Białostocczyzny przez Armię Czerwoną i likwidacji struktur Obszaru, został przeniesiony do dyspozycji Komendy Głównej Armii Krajowej. W lipcu 1944 r. został szefem łączności 8. Dywizji Piechoty Armii Krajowej działającej w ramach Zgrupowania Białowieża, na terenie Podokręgu Warszawa-Wschód. Brał udział w wielu walkach toczonych przez 32. pułk piechoty Armii Krajowej z wycofującymi się oddziałami niemieckimi. W bitwie z niemieckim pociągiem pancernym pod Tłustem został ranny. Po demobilizacji dywizji został mianowany Komendantem Obwodu Armii Krajowej w Siedlcach. Funkcji tej nie objął na skutek rozbicia struktur Armii Krajowej przez NKWD. W październiku 1944 r. wrócił do Budy Stalowskiej. W sierpniu 1945 r. wyjechał do Świdnicy na Dolny Śląsk, gdzie został pełnomocnikiem Rządu do organizowania Spółdzielni Spożywców w Świebodzicach. Do 1949 r. był kierownikiem tej spółdzielni. W 1950 r. przeniósł się do Krakowa. W tym samym roku uzyskał tytuł mgra ekonomii w Akademii Handlowej w Krakowie. W 1954 r. ukończył Wyższą Szkołę Inżynierską przy Akademii Górniczo-Hutniczej uzyskując tytuł inżyniera elektryka. Pełnił funkcje kierownicze w wielu przedsiębiorstwach i instytucjach krakowskich, m. in. w Wojewódzkim Biurze Projektów Przemysłu Terenowego i Państwowych Zbiorach Sztuki na Wawelu. Pracował aktywnie w środowisku kombatanckim. Był wiceprezesem Zarządu Oddziału Okręgowego Małopolska Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej oraz sekretarzem Rady Naczelnej Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Należał do Związku Inwalidów Wojennych RP.        
Zmarł 6 grudnia 1993 r. w Krakowie, został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.        
Odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy (za działalność w Armii Krajowej), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Medalem Wojska, Krzyżem Armii Krajowej, Medalem Za udział w wojnie obronnej 1939 r., Krzyżem Partyzanckim.        
Był żonaty z Zofią z d. Stary (1911-1994, inżynierem chemikiem, żołnierzem Armii Krajowej Mewa). Miał syna Henryka, (ur. 1950 r., mgra inż. elektryka, obecnie mieszkającego w Krakowie).        
Archiwum MHmK - OP-420-95-ŚZŻAK Zestawienie członków Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej; Baran A., Z dziejów harcerstwa tarnobrzeskiego 1912-1949, Tarnobrzeg 1995; Bogacz K., W służbie dla Ojczyzny, Wspomnienia dowódcy Kedywu AK obwodu Tarnobrzeg, Tarnobrzeg 1993; Bogacz K., W służbie dla Ojczyzny, cz. II, Relacje i wspomnienia z wydarzeń w latach 1939-1946, Tarnobrzeg 1993; Dąbrowski Eugeniusz, Bez broni, Warszawa 1990; Malinowski Kazimierz, Żołnierze łączności walczącej Warszawy, Warszawa 1983; Schemat organizacyjny Obwodu Tarnobrzeg AK, Tarnobrzeskie Zeszyty Historyczne, nr 2, grudzień 1991; informacje syna Henryka Hełbickiego z Krakowa;