Z Małopolska w II Wojnie Światowej

LASOCKI Zygmunt Bronisław Feliks (1867-1948).        
Urodzony 16 grudnia 1867 r. w Ixelles (obecnie dzielnica Brukseli). Syn Bronisława i Felicji z d. Wołowskiej. Miał austriacki tytuł hrabiego (dyplom cesarski w 1892 r. ). Ukończył sześć klas w Konwikcie oo. Jezuitów w Tarnopolu. Maturę zdał w 1885 r. w Gimnazjum Państwowym w Tarnopolu. Podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dyplom dr praw uzyskał w 1891 r. Po studiach podjął pracę jako urzędnik administracji państwowej w Brnie na Morawach. Przez rok prowadził majątek rolny otrzymany od matki. Po sprzedaży majątku w 1898 r. powrócił do pracy w administracji w Namiestnictwie we Lwowie, potem w starostwie w Stanisławowie. W 1901 r. przeniesiono go do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w Wiedniu na stanowisko sekretarza ministerialnego. Został przeniesiony do Departamentu dla spraw Galicji, gdzie popadł w konflikt z przełożonymi i został przeniesiony 1 kwietnia 1903 r. do Tarnobrzega na stanowisko starosty. Zimą 1906/1907 osobiście brał udział w wysadzaniu zatorów lodowych na Sanie, chroniąc przed zalaniem wsie swego starostwa. Od 1907 r. był członkiem Polskiego Stronnictwa Ludowego. W tym samym roku, na skutek konfliktu ze skorumpowanymi urzędnikami, przeszedł w stan spoczynku. W 1908 r. został powołany do Ministerstwa dla Galicji w Wiedniu. W 1911 r. wybrano go posłem z ramienia Polskiego Stronnictwa Ludowego do Rady Państwa. Został członkiem klubu posłów ludowych w Kole Polskim w Wiedniu. Zajmował się głównie kwestiami ekonomicznymi ludności wiejskiej. W 1913 r., w wyniku konfliktu z J. Stapińskim, został wykluczony z Polskiego Stronnictwa Ludowego. Współtworzył Polskie Stronnictwo Ludowe „Piast”. Od 14 lutego 1914 r. był członkiem Naczelnej Rady Ludowej. W latach I wojny światowej był zwolennikiem orientacji proaustriackiej i wchodził w skład Naczelnego Komitetu Narodowego. W Naczelnym Komitecie Narodowym zajmował się problemami uchodźców w Departamencie Opieki. W 1916 r. wszedł w skład Rady Przybocznej przy Centrali Rządowej do spraw odbudowy kraju ze zniszczeń wojennych. W 1918 r. uczestniczył w tajnych obradach prowadzonych w Krakowie mających na celu ogłoszenie niepodległości. 18 października 1918 r. postawił wniosek o utworzenie Polskiej Komisji Likwidacyjnej, której został członkiem. Od 1 listopada 1918 r., z polecenia Polskiej Komisji Likwidacyjnej, był szefem administracji dla Galicji w Krakowie. Od stycznia 1919 r. działał w Komisji Rządzącej dla Galicji i Śląska Cieszyńskiego we Lwowie. Uczestniczył w organizacji obrony Lwowa przed Ukraińcami. Przyczynił się do stłumienia rewolucyjnych ruchów chłopskich w tarnobrzeskiem. Kandydował bez powodzenia w wyborach do Sejmu Ustawodawczego RP. W kwietniu 1919 r. prowadził rozmowy z W. Masarykiem w sprawie konfliktu polsko-czeskiego o Śląsk Cieszyński, Spisz i Orawę. W 1920 r. został członkiem Wydziału Samorządowego we Lwowie. Wybrano go zastępcą przewodniczącego, a w 1921 r. przewodniczącym Wydziału. Był przez krótki czas prezesem Rady Nadzorczej Banku Przemysłowego we Lwowie. 18 września 1921 r., korzystając z „klucza partyjnego”, uzyskał nominację na stanowisko posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego w Wiedniu. Przyczynił się do zawarcia konwencji handlowej z Austrią, a w 1924 r. sprowadził z Austrii zakupione tam wyposażenie artyleryjskie dla Wojska Polskiego. 1 grudnia 1924 r. został przeniesiony do Pragi. Doprowadził do podpisania ważnych umów z Czechosłowacją. 1 maja 1927 r. odwołano go do kraju i 31 października 1927 r. przeniesiono w stan spoczynku. Powrócił na rok do Lwowa, a następnie przeniósł się do Krakowa. Prowadził badania heraldyczne, publikował prace naukowe. Sympatyzował z Narodową Demokracją. W marcu 1931 r. wszedł do Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego. Po procesie brzeskim, na którym występował 24 listopada 1931 r. jako świadek. Przygotowywał Wincentemu Witosowi pobyt w Czechosłowacji, a po jego ucieczce oraz zabiegał o amnestię dla niego w kraju. W 1937 r. stał na czele Komitetu Pomocy Ofiarom Strajków Chłopskich. Po zajęciu przez Niemców Czechosłowacji przewodniczył Komitetowi Pomocy dla Uchodźców z Czechosłowacji. We wrześniu 1939 r. został członkiem Komitetu Obywatelskiego w Krakowie. Aresztowany jako zakładnik, przez 10 dni był przetrzymywany w więzieniu przy ul. Montelupich. W październiku 1939 r. został członkiem krakowskiego Komitetu Międzypartyjnego. Od grudnia 1939 r. był członkiem Okręgowego Kierownictwa Ruchu Ludowego. W lipcu 1940 r. został członkiem Rady Głównej Opiekuńczej i przewodniczącym Polskiego Komitetu Opiekuńczego Kraków-Powiat. Po interwencjach w gestapo w sprawie złagodzenia terroru został ponownie aresztowany, ale po kilku dniach zwolniono go. Na początku 1941 r. Niemcy usunęli go z władz Rady Głównej Opiekuńczej i wysiedlili z Krakowa. Zamieszkał wówczas w Bieżanowie. Brał udział w akcji pomocy zorganizowanej przez metropolitę Adama Sapiehę dla ludności z terenów włączonych do Rzeszy i rodzin aresztowanych. W 1947 r. został wybrany współpracownikiem Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności.        
Zmarł 17 lutego 1948 r. w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim.        
Odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta (w 1925 r. ), Orderem Polonia Restituta III klasy (w 1921 r. ), Krzyżem Walecznych, Krzyżem Wyzwolenia Krakowa, austriacką Wielką Odznaką Honorową na Wstędze, czechosłowackim Orderem Białego Lwa, był honorowym obywatelem Tarnobrzega i Rozwadowa.        
Był żonaty z Zofią Szemelowską (zmarłą w 1939 r. ), małżeństwo było bezdzietne.        
Archiwum Państwowe w Krakowie Akta Polko; Muzeum Historyczne m. Krakowa, Akta Delegatury Zarządu Głównego PCK; Bielenin E., Życie i działalność śp. Doktora Z. Lasockiego, „Piast” 1948 nr 8; Bogdanowski Wincenty, Okupacja – pierwsze dni, „Kraków“ 1986 nr 3 s. 36; Dunin-Wąsowicz K., Dzieje stronnictwa ludowego w Galicji, Warszawa 1956; Garlicki A., Powstanie Polskiego Stronnictwa Ludowego Piast 1913-1914, Warszawa 1966; Jarowiecki Jerzy, Konspiracyjna prasa w Krakowie w latach okupacji hitlerowskiej 1939 – 1945, Kraków 1986, s. 41; Kraków pod rządami wroga 1939-1945, Kraków 1946; Kroll Bohdan, Rada Główna Opiekuńcza, Warszawa 1985, s. 61,450; Kto był kim w drugiej Rzeczypospolitej, Warszawa 1994; Pluta-Czachowski Kazimierz, Fundamenty konspiracji, cz. III „Kierunki“ 1981 nr 39 s. 9; Preissner A., Spuścizna rękopiśmienna i działalność naukowa Z. Lasockiego (1867-1948), „Rocznik Biblioteki PAN w Krakowie” 1967 s. 141-168; Przybysz Kazimierz, Wojtas A., Bataliony Chłopskie, t. 1, Warszawa 1985, s. 90; Szklarska-Lohmanowa A., Lasocki Zygmunt [w:] Polski Słownik Biograficzny; Szklarska-Lohmanowa A., Polsko-czechosłowackie stosunki dyplomatyczne w latach 1918-1925. Wrocław-Warszawa-Kraków 1967; Wilbik-Jagusztynowa Weronika, Jeszcze o działalności BCh na Rzeszowszczyźnie, „Wojskowy Przegląd Historyczny“ 1970 nr 4 s. 367;