Z Małopolska w II Wojnie Światowej

LEPSZY Kazimierz.            
 Urodzony 11 czerwca 1904 r. w Krakowie. Syn Leonarda (historyka sztuki) i Zofii z d. Muczkowskiej. Uczył się w IV Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza w Krakowie. Od 1916 r. działał w harcerstwie. W 1922 r. zdał maturę. Rozpoczął studia historyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Należał do Korporacji Akademickiej „Lauda” w

Krakowie. W 1925 r. wybrano go na prezesa Koła Historyków Studentów. W latach 1925–1927 był członkiem Rady Naczelnej Związku Akademickiego Młodzieży Wszechpolskiej. W 1927 r. kandydował w wyborach delegatów na V Ogólny Zjazd Polskiej Młodzieży Akademickiej w Poznaniu z ramienia listy Bloku Ogólno-Narodowego. W 1927 r. ukończył studia. W latach 1927-1930 pracował na stanowisku asystenckim w Bibliotece Jagiellońskiej. W 1928 r. obronił pracę doktorską Walka stronnictw w pierwszych latach panowania Zygmunta III. W 1930 r. podjął pracę w Bibliotece Czartoryskich w Krakowie. Współpracował z „Przeglądem Filatelistycznym”. Od 1935 r. był sekretarzem redakcji Polskiego Słownika Biograficznego. W 1939 r. uzyskał habilitację. Został docentem w Katedrze Historii Polski Nowożytnej i Najnowszej Uniwersytetu Jagiellońskiego[1]. Został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1939 do 1946 r. był redaktorem „Kwartalnika Historycznego”. Aresztowano go 6 listopada 1939 r. w czasie Sonderaktion Krakau.  Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska). W celi 306 25 listopada 1939 r. poprowadził wykład Portret Stefana Batorego. W celi 306 25 listopada 1939 r. poprowadził wykład Portret Stefana Batorego.   27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków. 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. Oznaczono go numerem 5303[2]. 4 marca 1940 r. przeniesiono go do KL Dachau[3]. Został zwolniony z KL Dachau latem lub jesienią 1940 r.[4] (wg innych źródeł został zwolniony 14 stycznia 1941 r.). Po powrocie z obozu mieszkał przy ul. Brackiej 15. W jego mieszkaniu Tadeusz Franiszyn prowadził lokal konspiracyjny[5]. Wykładał na tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1945 r. wrócił do pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim na stanowisku docenta w Katedrze Historii Polski Nowożytnej i Najnowszej. Pracował w komisji opracowania nazw ulic Rady Miejską Krakowa. W latach 1946-1950 współpracował z Instytutem Bałtyckim w Gdańsku. W latach 1946-1952 wykładał w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Katowicach. Od 1947 wchodził  Zarządu Polskiego Towarzystwa Historycznego. W latach 1948–1952 był sekretarzem Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1950 r. był członkiem Komisji Historycznej Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. W 1951 r. został członkiem-korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności. W 1951 r. wybrano go również na stanowisko wiceprezesa Zarządu Polskiego Towarzystwa Historycznego. W roku akademickim 1952-1953 był dziekanem Wydziału Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Dwukrotnie pełnił funkcje prorektora (1953-1956, 1960-1962), oraz od 1962 r. rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1953 r. kierował Zakładem Dokumentacji Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk. W 1954 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. W 1957 r. został kierownikiem Katedry Historii Polski XVI-XVIII wieku. Od 1957 r. redagował „Odrodzenie i Reformację”. Przyczynił się do wznowienia wydawania Polskiego Słownika Biograficznego, a w 1958 r. został jego redaktorem naczelnym. W 1959 r. mianowano go profesorem zwyczajnym. W 1961 r. został wybrany do Sejmu PRL III kadencji jako bezpartyjny kandydat. Pracował w Komisji Oświaty i Nauki. W 1963 r. współorganizował filię Uniwersytetu w Katowicach. Od 1963 r. był przewodniczącym Komisji Historycznej Oddziału Polskiej Akademii Nauk w Krakowie. Działał w Towarzystwie Miłośników Historii i Zabytków Krakowa, Komisji Morskiej w Paryżu. Był redaktorem Polskiego Słownika Biograficznego. Przewodniczył Komitetowi Jubileuszowemu 600-lecia uczelni.          
Zmarł 30 maja 1964 r[6]. w Krakowie na zawał serca.                       
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1962), Orderem Sztandaru Pracy (1964).
Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 2: K-O, Wrocław 1984; Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 88, 270; Koral Marian, Kronika, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1964 nr 3, s. 402; Kot Tadeusz, Oni walczyli o Polskę!, W marszu 1939-1945 nr 11, Kraków 1987, s. 63; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 272; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 404;<span style="mso-fareast-font-family:"Times New Roman"; mso-fareast-language:PL" />