Z Małopolska w II Wojnie Światowej

LISTOWSKI Anatol.          
Urodzony 15 października 1904 r. w Hrubieszowie. Syn Antoniego (generała) i Józefy z d. Łaniewskiej. Był uczniem gimnazjum Macierzy Polskiej w Kijowie.

Przeniósł się do gimnazjum w Zamościu. W 1923 r. zdał maturę. Wyjechał do Krakowa. Studiował na Wydziale Filozoficzno-Przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1928 r. obronił pracę doktorską. Podjął pracę w Stacji Hodowli Zbóż i Ziemniaka pod Dębicą. W 1932 r. przeniósł się do Dublan. został asystentem w Katedrze Uprawy Roślin Politechniki Lwowskiej. W 1935 r. powrócił do Krakowa. Został adiunktem i wykładowcą odmianoznawstwa roślin w Katedrze Hodowli Roślin Wydziału Rolnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Został aresztowany 6 listopada 1939 r. w czasie Sonderaktion Krakau. Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul. Świebodzka). 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków. 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. 4 marca 1940 r. został przeniesiony do KL Dachau. Zwolniony go z KL Dachau 30 sierpnia lub 14 września 1940 r. Od 1943 r., na polecenie profesora Władysława Szafera, prowadził tajne nauczanie na Wydziale Rolniczym konspiracyjnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1945 r. był kierownikiem w Zakładzie Uprawy Roślin. Równocześnie pracował w Państwowych Zakładach Hodowli Roślin w Krakowskiem i na Śląsku. W 1945 r. wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej. Był także członkiem Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. W 1946 r. został doktorem habilitowanym. W latach 1946-1948 był zarejestrowany jako tajnu wspólpracownik Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego "Lis". Otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego. Wykładał szczegółową uprawę roślin. Pod koniec 1946 r. przeniósł się do Warszawy. Podjął pracę w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego. Od 1948 r. należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1951 r. został dyrektorem Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa. W 1952 r. został członkiem korespondentem Polskiej Akademii Nauk. W latach 1957 - 1971 był członkiem Prezydium Polskiej Akademii Nauk. W 1958 r. został wybrany na stanowisko sekretarza V Wydziału Nauk Rolniczych i Leśnych. Od 1961 r. był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk. W 1966 r. wybrano go na dwuletnią kadencję wiceprezesa Polskiej Akademii Nauk. Był członkiem Rolniczej Akademii Nauk Niemieckiej Republiki Demokratycznej i Akademii Nauk Rolniczych Czechosłowacji. W 1969 r. przeniósł się do Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Pracował w Zakładzie Agronomii Ziemniaka w Jadwisinie. Wykładał filozofię rozwojową roślin w Wyższej Szkole Rolniczej w Lublinie. W 1972 przeszedł na emeryturę. Zamieszkał w Krakowie. Prowadził wykłady zlecone z biologii rolniczej na Akademii Rolniczej w Krakowie. Działał w Krakowskim Oddziale Polskiej Akademii Nauk. W 1974 r. wystąpił z Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej.           
Zmarł 7 sierpnia 1987 r. w Krakowie. Został pochowany na cmentarzu rakowickim w Krakowie.          
Odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski z Gwiazdą, dwukrotnie Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Orderem Sztandaru Pracy II klasy, Medalem im. Mikołaja Kopernika.    
Biogramy uczonych polskich, Śródka Andrzej, Szczawiński Paweł (opr.), Wrocław 1983; Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku lwowsko-dublańskim, Warszawa 2011; Gawęda Stanisław, Uniwersytet Jagielloński w okresie II wojny światowej, Kraków 1986, s. 109; Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 271; Listowski Anatol, [w:] Polski Słownik Biograficzny t. 17 str. 480; Nekrolog Anatola Listowskiego, „Dziennik Polski” 1987 nr 186, s. 5; P-ski Jul, Nauka w mrokach konspiracji, „Dziennik Polski” 1945, nr 22, s. 6; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 221, 272; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 405; Zmarł profesor Anatol Listowski, „Dziennik Polski” 1987 nr 183, s. 2;