Z Małopolska w II Wojnie Światowej

LUTAK Józef

LUTAK Józef, Dyzma, Roch (1909-1944) oficer Armii Krajowej.        
Urodzony 2 lutego 1909 r. w Słocinie koło Rzeszowa1. Syn Jana (bezrolnego robotnika kolejowego) i Marii z d. Ruszała2. Był prymusem w Szkole Podchorążych3. W stopniu porucznika brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. w szeregach 17. pułku piechoty4. Walczył w okolicach Kłobucka i Krzepic5. Na Kielecczyźnie dostał się do niewoli6. Zbiegł7. W październiku 1939 r. powrócił do Błażowej8. Pracował jako nauczyciel szkoły powszechnej9. W październiku 1939 r. rozpoczął tworzenie sieci Służby Zwycięstwu Polski na terenie południowej części powiatu rzeszowskiego10. Był dowódcą Placówki Związku Walki Zbrojnej Błażowa11. Wiosną 1940 r. zorganizował kursy wojskowe i maturalne dla żołnierzy12. Prawdopodobnie został zadenuncjowany przez kolegę nauczyciela K. P13. 10 lutego 1942 r. został wezwany do Inspektoratu Szkolnego w Rzeszowie i tam aresztowany przez Gestapo14. Przekonał gestapowców, że nie jest tym kogo szukają i na tej podstawie został zwolniony15. Był komendantem i wykładowcą pierwszego kursu konspiracyjnej podchorążówki odbywających się na terenie Placówki Armii Krajowej Błażowa16. Opuścił Błażową. W Rzeszowie przeszedł przeszkolenie dywersyjne pod kierownictwem cichociemnego W. Micieka17. Został szefem dywersji Inspektoratu Rzeszowskiego Armii Krajowej18. Od 11 lutego 1942 do lipca 1943 r. popadał w konflikty z dowódcą Obwodu Armii Krajowej Rzeszów krytykującym jego samowolne wyskoki i zarzucającym mu brak dyscypliny. Inspektor rzeszowski Łukasz Ciepliński cenił go za rozumowanie kategoriami wielkich operacji frontowych19. W 1943 r. był dowódcą oddziału szkoleniowego łeczko Inspektoratu Armii Krajowej Rzeszów20. Od wiosny do późnej jesieni 1943 r. z oddziałem dywersyjnym brał udział w walkach na terenie Obwodu Armii Krajowej Dębica21. Od lipca 1943 do marca 1944 r. był oficerem dywersji Obwodu Dębica22 i organizatorem oraz dowódcą oddziału dywersyjnego w Obwodzie Armii Krajowej Dębica23. W sierpniu 1943 r. zorganizował akcję odbicia w pociągu z Dębicy do Rzeszowa K. Zielińskiego24. Od jesieni 1943 r. w Rzeszowie zaangażowano go w pracach Inspektoratu25. 11 listopada 1943 r. został awansowany na stopień kapitana26. Brał udział w powitaniu Nowego Roku 1944 w szkole w Gumniskach27. 30 stycznia 1944 r. brał udział pod Dębicą w akcji na pociąg mający wieźć generalnego gubernatora Hansa Franka28. 15 marca 1944 r. brał udział w nieudanej próbie wykonania wyroku śmierci na W. Halickim w Kolbuszowej29. W 1944 r. dowodził wysłanym za San oddziałem partyzanckim San30. Dowodził ubezpieczeniem placówki zrzutowej nr 1 Obwodu Dębica Raszka31. Brał udział w przygotowaniach do uwolnienia Józefa Spychalskiego z więzienia Montelupich32. W czasie Burzy był obserwatorem z ramienia Inspektoratu przy 5. pułku strzelców konnych Armii Krajowej33. 27 lipca 1944 r. obozował wraz z oddziałem na Popielaku34. 1 sierpnia 1944 r. obrzucił z zasadzki granatami ciężarówkę z przyczepą35. 2 sierpnia 1944 r. dowodził atakiem na niemiecką kolumnę w rejonie Podgrodzia36. 12 sierpnia 1944 r. dowodził potyczką z ekspedycją pacyfikującą Gumniska37. 19 sierpnia 1944 r. poprowadził patrol do Lipin w celu likwidacji żandarma Urbana, którego nie zastano w domu38.        
Poległ 20 sierpnia 1944 r. w czasie likwidacji sztabu III Zgrupowania Obwodu Armii Krajowej Dębica39, został pochowany z wojskowymi honorami na Polanie Kałżówka40. 27 października 1957 r. został ekshumowany i pochowany uroczyście na kwaterze partyzanckiej cmentarza wojskowego w Dębicy41.        
Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy, trzykrotnie Krzyżem Walecznych42. Pośmiertnie został awansowany na stopień majora43.        
Był żonaty z Wandą Szajkiewicz, miał dwu synów : Andrzeja (ur. 1939 r.) i Jacka (ur. 1944 r.) 44.        
Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 91, 92, 93, 95, 99, 101, 102, 103, 104, 106, 107, 108; Brzęk Gabriel, Wierny przysiędze. O Łukaszu Cieplińskim Pługu komendancie IV KG WiN, Lublin 1991, s. 41; Brzęk Gabriel, Gruba Aleksander, Ruch oporu na Błażowszczyźnie, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 54, 56, 57, 62, 69,76, 88; Chrobaczyński Jacek, Tajne nauczanie na Podkarpaciu, Wojskowy Przegląd Historyczny 1982 nr 1, s. 178; Dąbrowa-Kostka Stanisław, Przygotowania do rozbicia więzienia Montelupich, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 48; Dąbrowa-Kostka Stanisław, W okupowanym Krakowie, Kraków 1972, s. 135; Stańko Antoni, Gdzie Karpat progi ..., Warszawa 1984, s. 22, 62, 83, 155, 167, 169, 238, 274; Strumski Władysław, Dziesiątka w akcji, Warszawa 1968, s. 68, 89;


1 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 93;

2 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 93;

3 Chrobaczyński Jacek, Tajne nauczanie na Podkarpaciu, Wojskowy Przegląd Historyczny 1982 nr 1, s. 178;

4 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 95;

5 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 95;

6 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 95;

7 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 95;

8 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 95;

9 Brzęk Gabriel, Gruba Aleksander, Ruch oporu na Błażowszczyźnie, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 54;

10 Brzęk Gabriel, Gruba Aleksander, Ruch oporu na Błażowszczyźnie, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 54;

11 Strumski Władysław, Dziesiątka w akcji, Warszawa 1968, s. 89;

12 Chrobaczyński Jacek, Tajne nauczanie na Podkarpaciu, Wojskowy Przegląd Historyczny 1982 nr 1, s. 178;

13 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 99;

14 Brzęk Gabriel, Gruba Aleksander, Ruch oporu na Błażowszczyźnie, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 56;

15 Brzęk Gabriel, Gruba Aleksander, Ruch oporu na Błażowszczyźnie, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 54;

16 Brzęk Gabriel, Gruba Aleksander, Ruch oporu na Błażowszczyźnie, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 62;

17 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 99;

18 Brzęk Gabriel, Gruba Aleksander, Ruch oporu na Błażowszczyźnie, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 54;

19 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 91, 92;

20 Brzęk Gabriel, Wierny przysiędze. O Łukaszu Cieplińskim "Pługu" komendancie IV KG WiN, Lublin 1991, s. 41;

21 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 102;

22 Stańko Antoni, Gdzie Karpat progi ..., Warszawa 1984, s. 62;

23 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 101;

24 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 103;

25 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 101;

26 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 101;

27 Stańko Antoni, Gdzie Karpat progi ..., Warszawa 1984, s. 22;

28 Brzęk Gabriel, Gruba Aleksander, Ruch oporu na Błażowszczyźnie, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 88;

29 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 104;

30 Brzęk Gabriel, Gruba Aleksander, Ruch oporu na Błażowszczyźnie, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 69;

31 Stańko Antoni, Gdzie Karpat progi ..., Warszawa 1984, s. 83;

32 Dąbrowa-Kostka Stanisław, Przygotowania do rozbicia więzienia Montelupich, " W marszu 1939-1945" nr 9, s. 48;

33 Stańko Antoni, Gdzie Karpat progi ..., Warszawa 1984, s. 155;

34 Brzęk Gabriel, Gruba Aleksander, Ruch oporu na Błażowszczyźnie, W marszu 1939-1945 nr 9, s. 76;

35 Stańko Antoni, Gdzie Karpat progi ..., Warszawa 1984, s. 167;

36 Stańko Antoni, Gdzie Karpat progi ..., Warszawa 1984, s. 167;

37 Stańko Antoni, Gdzie Karpat progi ..., Warszawa 1984, s. 169;

38 Stańko Antoni, Gdzie Karpat progi ..., Warszawa 1984, s. 238;

39 Stańko Antoni, Gdzie Karpat progi ..., Warszawa 1984, s. 274;

40 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 107;

41 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 108;

42 Strumski Władysław, Dziesiątka w akcji, Warszawa 1968, s. 68;

43 Strumski Władysław, Dziesiątka w akcji, Warszawa 1968, s. 89;

44 Brzęk Gabriel, Mjr Józef Lutak - jeden z bohaterów Ziemi Rzeszowskiej, W marszu 1939-1945 nr 10 s. 107;