Z Małopolska w II Wojnie Światowej

MAGURA Jan Henryk „Koliber”, „Pirat”, (1922-1944) - żołnierz Armii Krajowej.        
Urodzony 23 lutego 1922 r. w Potoku w pow. krośnieńskim. Syn Jana Bronisława (ur. w 1898 r., inżyniera) i Stanisławy z d. Blachaczek (ur. w 1899). Miał brata-bliźniaka Stanisława Edwarda. Wczesne dzieciństwo spędził w Potoku. W 1929 r. wraz z rodziną przeniósł się do Krosna, gdzie ukończył szkołę powszechną będącą Szkołą Ćwiczeń krośnieńskiego Liceum Pedagogicznego. Wstąpił do harcerstwa. Następnie od 1934 r. uczęszczał do Państwowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Krośnie. W czerwcu 1939 r. ukończył I klasę licealną. Interesował się architekturą i budową samolotów. Był drużynowym IV Drużyny Harcerzy im. Jana Sobieskiego w Krośnie. W lipcu 1935 r. uczestniczył w Zlocie Harcerzy w Spale. W 1937 r. był zastępowym na obozie w Jaremczu. W 1939 r. ukończył kurs podharcmistrzowski w Foluszu k. Jasła. 28 sierpnia 1939 r. uzyskał w Szkole Szybowcowej LOPP w Tęgoborzy licencję pilota szybowcowego kategorii B. Był czynnym członkiem Oddziału Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego w Krośnie. Uprawiał gimnastykę, narciarstwo, łyżwiarstwo, grał w tenisa i siatkówkę. W pierwszych dniach II wojny światowej pełnił służbę wartowniczą i patrolową w oddziale Przysposobienia Wojskowego. Tuż przed wkroczeniem Niemców do Krosna opuścił miasto, uczestnicząc w ewakuacji warsztatów naftowych do Borysławia. Liczył na wstąpienie do wojska i dotarł do Lwowa. Po wkroczeniu Sowietów wyruszył w drogę powrotną. W drugiej połowie października 1939 r. nielegalnie przekroczył obsadzoną niemieckimi posterunkami linię demarkacyjną na Sanie. W grudniu 1939 r. uczestniczył w akcji pomocy Czerwonego Krzyża dla Polaków wysiedlonych z zachodnich ziem Polski. Jesienią 1939 r. wstąpił do Tajnej Organizacji Wojskowej. Później związał się z Szarymi Szeregami. W 1940 r. został zatrudniony jako robotnik w obsłudze szybu naftowego w Turaszówce. Po usunięciu przez Niemców rodziny z zajmowanego mieszkania zamieszkał u adwokata Neronowicza w Krośnie. Został zatrudniony w biurze Karpathen Öl w Krośnie. Uczęszczał na tajne komplety. 23 (część źródeł podaje datę 26) stycznia 1943 r. brał udział w akcji oddziału Kedywu na kasę Karpathen Öl Aktreingese Uschaff w Krośnie. Brał udział w udanej akcji rozbicia więzienia jasielskiego. W listopadzie 1943 r. był uczestnikiem, zakończonych niepowodzeniem, prób porwania gestapowca Teodora Drzyzgi, 5 stycznia 1944 r. został aresztowany i poddany okrutnemu śledztwu, w czasie którego nikogo nie wydał. 13 stycznia 1944 r. przewieziono go do więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie. 22 stycznia 1944 r. wysłał do domu zapotrzebowanie na paczkę. 4 lutego 1944 r. paczkę odesłano.        
Prawdopodobnie został rozstrzelany 2 lutego 1944 r. w Grębałowie (inne źródła mówią o więzieniu św. Michała, obozie płaszowskim lub Jedliczu). Miejsce pochówku nie jest znane. Na grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie znajduje się attyka z jego podobizną w brązie.        
Odznaczony Krzyżem Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami (22 maja 1983 r. ). Ponadto uczczono jego pamięć tablicą na budynku Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Krośnie, na Ścianie Pamięci w nawie kościoła oo. Franciszkanów w Jaśle, na ścianie Szkoły Podstawowej nr 10 w Krośnie. Jego imieniem nazwano ulicę w Krośnie i krośnieński Hufiec ZHP.        
Metryka urodzenia i chrztu, Parafia Zbyszyce 1889; Metryka urodzenia i chrztu, Parafia Jedlicze 1902; odpis skrócony aktu urodzenia, USC Jedlicze 1922; świadectwo Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego im. Z. Strzałkowskiej we Lwowie z 1921 r. ; świadectwo nr 12/IV A 1937/38 Gimnazjum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Krośnie; korespondencja prywatna; dyplom Szkoły Szybowcowej LOPP w Tęgoborzu z 29. 08. 1939 r.; legitymacja nr 30 PTT w Krośnie; przepustka nocna Karpathen Ol Aktiengeselschaft Krsono; Archiwum WIH sygn. III 22/12 AK; Archiwum Państwowe w Krakowie nr 842, 1244/98 E. Magura, Wspomnienia. mps. ; Legitymacja Krzyża za Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami; Daszkiewicz A., Ruch oporu w regionie Beskidu Niskiego 1939-1944, Warszawa 1975, s. 98, 103, 254; Draus J., U krośnieńskich harcerzy, „Tygodnik Powszechny” 1986 nr 23, s. 8; Grzywacz-Świtalski Ł., Z walk na Podkarpaciu, Warszawa 1971, s. 228, 244; Jankowski St. M., Kostka St., Rozkaz: zdobyć więzienie, Kraków 1988, s. 141, 150-151; Jasło oskarża. Zbrodnie hitlerowskie w regionie jasielskim 1939-1945, red. St. Cynarski, J. Garbacik, Warszawa 1973 s. 143; Kostka St., Odbicie więźniów w Jaśle w 1943 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1962 nr 4 s. 156; Księga pamiątkowa Liceum i Gimnazjum im. M. Kopernika w Krośnie, Krosno 1967, s. 133-138, 173; Noskowicz-Bieroniowa H., Konary dębu, „Dziennik Polski” 1988 nr 182; Pawłowski A., Kronika żałobna, „Nafta” 1962 nr 8; Szare Szeregi. Harcerze 1939-1945, T. 1-3, s. I/200, III/117; Wachowicz B., Zwykłe matczysko, „Przekrój” 1985 nr 20; Zabierowski S., Rzeszowskie pod okupacją hitlerowską. Warszawa 1975, s. 363; Zborowska S., Zwyczajna służba. Na podstawie wspomnień Emilii Magurowej, Kraków 1991, s. 11-17, 19-31; realcja: E. Magura, E. Seib, S. Dąbrowa-Kostka. sporny Fryca z Dąbrową i Magurą.