Z Małopolska w II Wojnie Światowej

Magura Stanisław Edward „Drzazga”, „Koliberek”, „Paw” (1922-1944) - żołnierz Armii Krajowej.        
Urodzony 23 lutego 1922 r. w Potoku w pow. krośnieńskim. Syn Jana Bronisława (ur. w 1898 r., inżyniera) i Stanisławy z d. Blachaczek (ur. w 1899). Miał brata-bliźniaka Jana Henryka. Wczesne dzieciństwo spędził w Potoku. W 1929 r. wraz z rodziną przeniósł się do Krosna, gdzie ukończył szkołę powszechną będącą Szkołą Ćwiczeń krośnieńskiego Liceum Pedagogicznego. Wstąpił do harcerstwa. Następnie od 1934 r. uczęszczał do Państwowego Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Krośnie. Mianowano go drużynowym III Drużyny Harcerzy im. Karola Chodkiewicza w Krośnie. W lipcu 1935 r. był oboźnym w czasie Zlotu Harcerzy w Spale. W 1937 r. został zastępowym na obozie w Jaremczu, a następnie komendantem obozu szkoleniowego w Cisnej. 27 czerwca 1938 r. wybrano go prezesem Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego im. Ignacego Łukasiewicza w Krośnie. W czerwcu 1939 r. ukończył I klasę licealną. Jako utalentowany plastyk planował studia na Akademii Sztuk Pięknych. W sierpniu 1939 r. uzyskał kategorię B pilota szybowcowego na lotnisku w Krośnie. W 1939 r. ukończył kurs podharcmistrzowski w Foluszu k. Jasła. Uprawiał gimnastykę, narciarstwo, łyżwiarstwo, grał w tenisa i siatkówkę. 1 września 1939 r. został powołany przez Powszechną Obronę Wojskową do służby na lotnisku w Krośnie. W Szkole Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich pełnił służbę nasłuchową. Tuż przed wkroczeniem Niemców do Krosna opuścił miasto uczestnicząc w ewakuacji warsztatów naftowych do Borysławia. Liczył na wstąpienie do wojska, dotarł do Lwowa. Po wkroczeniu Sowietów wyruszył w drogę powrotną. W drugiej połowie października 1939 r. nielegalnie przekroczył obsadzoną niemieckimi posterunkami linię demarkacyjną na Sanie. W grudniu 1939 r. uczestniczył w akcji pomocy Czerwonego Krzyża dla Polaków wysiedlonych z zachodnich ziem Polski. Jesienią 1939 r. wstąpił do Tajnej Organizacji Wojskowej. Później związał się z Szarymi Szeregami. W 1940 r. został zatrudniony jako kreślarz w firmie Beskiden w Krośnie. Został przeniesiony na stanowisko kreślarza w Gruppe West Beskiden w Gorlicach. Po usunięciu przez Niemców rodziny z zajmowanego mieszkania zamieszkał u adwokata Neronowicza w Krośnie. W 1942 r. został przeniesiony na stanowisko kreślarza w Karpathen Öl Verwaltung w Jaśle. Zwerbował do pracy w wywiadzie Armii Krajowej Janinę Płodzień. 23 (inne źródła podają datę 26) stycznia 1943 r. brał udział w akcji oddziału Kedywu na kasę Karpathen Öl Aktreingese Uschaff w Krośnie. Nocą 5/6 sierpnia 1943 r. uczestniczył w rozbiciu jasielskiego więzienia i doprowadził zespół uderzeniowy pod bramę więzienia, a następnie prowadził kolumnę w czasie odskoku. W listopadzie 1943 r. był uczestnikiem, zakończonych niepowodzeniem, prób porwania gestapowca Teodora Drzyzgi. 5 stycznia 1944 r. został aresztowany i poddany okrutnemu śledztwu, w czasie którego nikogo nie wydał. 13 stycznia 1944 r. przewieziono go do więzienia przy ul. Montelupich w Krakowie. 22 stycznia i 22 lutego 1944 r. wysłał do domu zapotrzebowania na paczki. Ostatnia wysłana do niego paczka została zwrócona 4 kwietnia 1944 r. przez administrację więzienną.        
Prawdopodobnie został zamordowany pod koniec lutego lub w marcu 1944 r. w więzieniu św. Michała, obozie płaszowskim lub Jedliczu. Miejsce pochówku nie jest znane. Na grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim w Krakowie znajduje się attyka z jego podobizną w brązie.        
Odznaczony Krzyżem Walecznych, Krzyżem Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami (22 maja 1983 r. ). Ponadto uczczono jego pamięć tablicą na budynku Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym w Krośnie, na Ścianie Pamięci w nawie kościoła oo. Franciszkanów w Jaśle, na ścianie Szkoły Podstawowej nr 10 w Krośnie. Jego imieniem nazwano ulicę w Krośnie i krośnieński hufiec ZHP.        
Metryka urodzenia i chrztu, Parafia Zbyszyce 1889; Metryka urodzenia i chrztu, Parafia Jedlicze 1902; odpis skrócony aktu urodzenia, USC Jedlicze 1922; świadectwo Prywatnego Seminarium Nauczycielskiego im. Z. Strzałkowskiej we Lwowie z 1921 r. ; legitymacja szkolna Państwowego Liceum i Gimnazjum im. M. Kopernika w Krośnie; korespondencja prywatna; Archiwum WIH sygn. II 22/12 AK; Archiwum Państwowe w Krakowie nr 842, 1244/98 E. Magura, Wspomnienia. mps. ; Legitymacja Krzyża za Zasługi dla ZHP z Rozetą i Mieczami; Bukowska M., Kogo odbito z więzienia w Jaśle, „WTK” 1977 nr 1245; Daszkiewicz A., Ruch oporu w regionie Beskidu Niskiego 1939-1944, Warszawa 1975, s. 98, 103, 254; Dąbrowa-Kostka St., Akcja „W”, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1962 nr 6, s. 149; Dąbrowa-Kostka St., Jankowski St. M., Rozkaz rozbić więzienie, Kraków 1988; Draus J., U krośnieńskich harcerzy, „Tygodnik Powszechny” 1986 nr 23, s. 8; Fryc St., Z dziejów lotniska w Krośnie w latach 1928-1945 oraz Szkoły Podoficerów Lotnictwa dla Małoletnich, Krosno-Jasło 1994, s. 92; Grzywacz-Świtalski Ł., Z walk na Podkarpaciu, Warszawa 1971, s. 228, 244; Jankowski St. M., Kostka St., Rozkaz: zdobyć więzienie, Kraków 1988, s. 141, 150-151; Jasło oskarża. Zbrodnie hitlerowskie w regionie jasielskim 1939-1945, red. St. Cynarski, J. Garbacik, Warszawa 1973, s. 143; Kostka St., Odbicie więźniów w Jaśle w 1943 r. „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1962 nr 4 s. 156; Księga pamiątkowa Liceum i Gimnazjum im. M. Kopernika w Krośnie, Krosno 1967, s. 133-138, 173; Noskowicz-Bieroniowa H., Konary dębu, „Dziennik Polski” 1988 nr 182; Pawłowski A., Kronika żałobna, „Nafta” 1962 nr 8; Raus A., Wolność przyszła w nocy, „Nowiny” 1993 nr 146; Sulewski W., Na północ od Bieszczadów, Lublin 1972, s. 44; Szare Szeregi. Harcerze 1939-1945, T. 1-3, s. I/200, III/117; Wachowicz B., Zwykłe matczysko, „Przekrój” 1985 nr 20; Wieliczko M., Jasielskie w latach drugiej wojny światowej, Warszawa 1974, s. 249, 251, 253, 270; Zabierowski S., Rzeszowskie pod okupacją hitlerowską, Warszawa 1975, s. 363; S. Zborowska, Zwyczajna służba. Na podstawie wspomnień Emilii Magurowej, Kraków 1991, s. 11-17, 19-31; realcja: E. Magura, E. Seib, S. Dąbrowa-Kostka, J. Płodzień-Kosiekowa.