Z Małopolska w II Wojnie Światowej

MARCHLEWSKI Teodor Edward Józef.          
Urodzony 12 lipca 1899 r. w Manchesterze. Syn Leona (urodzonego w 1869 r., biochemika, rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego, zmarłego w 1946 r.) i nieznanej z imienia Angielki z d. Hargreaves. Miał brata Marcelego (urodzonego w 1905 r. w Krakowie, pierwszego dyrektora Tatrzańskiego Parku Narodowego, zmarłego w 1988 r.). W 1919 r. w Krakowie zdał maturę. Podjął studia na Wydziale Filozoficznym i w Studium Rolnym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1922 r. obronił na Uniwersytecie Jagiellońskim pracę doktorską z genetyki. Był stypendystą na uniwersytetach w Edynburgu, Utrechcie i Kopenhadze. Po powrocie do Polski został asystentem w Katedrze Hodowli Zwierząt na Wydziale Rolniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Habilitację uzyskał w 1927 r. W 1934 r. mianowano go na stopień profesora. W latach 1938-1940 był dziekanem Wydziału Rolniczego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W sierpniu 1939 roku uczestniczył w VII Kongresie Genetyki w Edynburgu. 6 listopada 1939 r. w czasie Sonderaktion Krakau został aresztowany. Osadzono go w dawnych koszarach przy ul. Mazowieckiej w Krakowie. Został przeniesiony do więzienia we Wrocławiu. Przeniesiono go do KL Sachsenhausen. Został zwolniony z obozu 8 lutego 1940 r. Wrócił do Krakowa ze zrujnowanym zdrowiem i do końca życia był częściowo sparaliżowany. W 1945 r. włączył się aktywnie w organizację badań i dydaktyki na Uniwersytecie Jagiellońskim. Zorganizował Instytut Zootechniki. Od 1947 r. był prorektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1948-1956 był rektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. W latach 1949-1952 był czynnym członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W latach 1950-1957 był dyrektorem Instytutu Zootechniki Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po przekształceniu Wydziału Rolniczego w Wyższą Szkołę Rolniczą pozostał na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego kierując do końca życia Zakładem Genetyki i Ewolucjonizmu, w którym usiłował propagować teorie Łysenki. Należał do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W 1949 r. wysłał do Józefa Stalina list, w którym podkreślał “w miejsce tez dotychczasowej burżuazyjnej nauki, głoszącej apolityczność i obiektywizm, a w istocie swej wrogiej ludowi i postępowi, powstaje w naszym kraju i zdążających do socjalizmu demokracjach ludowych nauka nowa – nauka związana z ludem i będąca wyrazem myśli i dążeń klasy robotniczej.” Od 1949 r. kierował współorganizowanym przez siebie Klubem Profesury Demokratycznej. W 1951 r. współorganizował Zespół Humanistów Marksistów i Koło Marksistów Przyrodników. W 1952 r. wybrano go z okręgu krakowskiego posłem na Sejm I kadencji. Pracował w komisji konstytucyjnej. Od 1952 r. był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk i członkiem jej prezydium. Był przewodniczącym Wojewódzkiego Komitetu Obrońców Pokoju w Krakowie, członkiem honorowym Związku Hodowców Drobnego Inwentarza, sędzią i wieloletnim przewodniczącym Rady Naukowej Związku Kynologicznego w Krakowie, prezesem Krakowskiego Klubu Konnej Jazdy.
Odznaczony Orderem Sztandaru Pracy I klasy, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.         
Od 1927 r. był żonaty z Ewą Kępianką (chemiczką, asystentką w Zakładzie Chemii Lekarskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego), miał córkę Annę (profesor na Wydziale Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Jagiellońskiego).           
Zmarł 27 stycznia 1962 r. w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.      
Grodziska Karolina, Opis trasy zwiedzania cmentarza Rakowickiego [w:] Cmentarz Rakowicki w Krakowie, Warszawa 1988, s. 133; Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 271; Stopka Krzysztof, Banach Andrzej Kazimierz, Dybiec Julian, 'Dzieje Uniwersytetu Jagiellońskiego'', 2002 Kraków; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, s. 47, 405;