Maziarski Stanisław Wincenty – Małopolska w II Wojnie Światowej

Z Małopolska w II Wojnie Światowej

MAZIARSKI Stanisław Wincenty.
Urodzony 27 kwietnia 1873 r. w Tarnowie. Syn Wincentego (profesora gimnazjum) i Honoraty z domu Trochanowskiej. Od 1891 r. studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Od 1 października 1895 r. był asystentem w katedrze fizjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. 27 marca 1897 r. uzyskał tytuł doktora wszech nauk lekarskich. W 1900 r. uzyskał habilitację z histologii. W 1900 r. przyznano mu stypendium Pileckiego dzięki któremu mógł wyjechać w podróż naukową. Odwiedził pracownie cytofizjologiczną w Nancy i pracownię K. Kupffera w Monachium. Wrócił do pracy w katedrze fizjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1904 r. otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego histologii, ale bez profesorskiego wynagrodzenia. 1 grudnia 1907 r. został rzeczywiście profesorem nadzwyczajnym i otrzymał własną katedrę. Faktycznie została ona uruchomiona dopiero w 1910 r. W latach 1916-1917 był dziekanem Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1917 r. powołano go do austriackiej armii. Od 1918 r. w stopniu podpułkownika pospolitego ruszenia służył w Wojsku Polskim. Pracował w Szpitalu Zapasowym nr 3 w Krakowie. Równolegle prowadził przez cały czas wykłady na Uniwersytecie. W 1921 r. odszedł z wojska. W 1922 r. w stopniu podpułkownika w korpusie oficerów lekarzy pozostawał w rezerwie Wojska Polskiego. W latach 1922–1925 po raz drugi był dziekanem Wydziału Lekarskiego. W 1933 r. wybrano go na stanowisko rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego. W 1927 r. został członkiem korespondentem Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1930 r. pozostawał na stanowisku sekretarza Wydziału Matematyczno-Przyrodniczego Polskiej Akademii Umiejętności aż do 1948 r. W 1930 został czynnym członkiem Wydziału Lekarskiego Polskiej Akademii Kadencję rektorską zakończył w 1936 r. Umiejętności. 6 listopada 1939 r. został aresztowany w czasie Sonderaktion Krakau. Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alekami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich, został wpisany do więziennej ewidencji, 7 listopada 1939 r. ok. 10 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9
listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we

Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska). W celi 306 23 listopada 1939 r. poprowadził wykład Witaminy, hormony, fermenty, a 27 listopada 1939 r. wykład z biologii O komórce, wg części źródeł miał to być wykład autobiograficzny. 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków). 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. Z obozu został zwolniony 8 lutego 1940 r. w bardzo złym stanie zdrowia. Wrócił do Krakowa. Dwukrotnie wysiedlano go z zajmowanych mieszkań. Od listopada 1942 r. wykładał na konspiracyjnym Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po wojnie nadal kierował katedrą histologii. 31 grudnia 1951 r. przeniesiono go w stan spoczynku.
Zmarł 7 lipca 1956 r. w Krakowie. Został pochowany w grobowcu rodzinnym na cmentarzu Rakowickim.
Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta.
Od 27 września 1904 r. był żonaty ze Stanisławą Krzyszkowską. Miał synów: Kazimierza i Juliana.
Ackermann J., Nowicki Z., Prof. dr med.'S. Maziarski, „Przegląd Lekarski” 1956 S. II nr 9, s. 257–60; Ackermann J., Powstanie i rozwój katedry histologii, [w:] Sześćsetlecie medycyny krakowskiej, T. II: Historia katedr, Kraków. 1964; ciż, S. Maziarski – wspomnienie pośmiertne, „Folia Morphologica” 1957 nr 1 s. 67–70; ciż, Wspomnienie pośmiertne o prof. S. Maziarskim, „Wszechświat” 1957 nr 1 s. 23–5; Druga lista oficerów rezerwowych W.P. Dodatek do Dziennika Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych nr 1/22,Warszawa 1922, s. 46; Gajda Zdzisław, Maziarski Stanisław Wincenty, IPSB[1]http://ipsb.nina.gov.pl/a/biografia/stanislaw-wincenty-maziarski</span''[dostęp 24 października 2018 r.]; Gwiazdomorski Jerzy,Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1964; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Maziarski Stanisław, Tajny Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego w okupowanym Krakowie,„Przegląd Lekarski” 1973 nr 1; Michalewska K., Habilitacje w Uniwersytecie Jagiellońskim 1848–1918,„Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace historyczne” 1963, z. 12; Nieciowa E. H., Członkowie Akademii Umiejętności oraz Polskiej Akademii Umiejętności 1872–1952, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk 1973; Nowici Z., S. Maziarski…, „Nature” 1957 s. 127; Nowicki Z., S. Maziarski (1873–1956), „Folia Biologica” 1967 nr 1; Pamiętnik jubileuszu 25-lecia prof. E. Korczyńskiego, [b. m.] 1900 s. 218; Peretiatkowicz–Sobeski, Współczesna kultura polska; Wachholz–Białoń–Grochowski, Skład Osobowy Wydziału Lekarskiego i Farmaceutycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? [2]http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Wroński Tadeusz, Kronika okupowanego Krakowa,Kraków 1974, s. 45, 405; 

Źródło „http://malopolskawiiwojnie.pl/index.php/Maziarski_Stanis%C5%82aw_Wincenty”