Z Małopolska w II Wojnie Światowej
MIJAL Kazimierz,
(1910-2010) –
działacz
komunistyczny.
Urodzony 15 września 1910 r. w Wilkowie, pow.
Grójec1. Miał
siedemnaścioro starszego
rodzeństwa2. W czasie
służby wojskowej w maju 1932 r.
miał wypadek3.
Został przeniesiony do
rezerwy, a wojsko zagwarantowało mu, w charakterze odszkodowania, pracę w Komunalnej Kasie Oszczędności w Warszawie4. Szybko
awansował w strukturach
banku5. Rozpoczął
zaoczne studia w Szkole Nauk Politycznych, w ich ukończeniu przeszkodził mu wybuch II wojny światowej6. Nawiązał kontakty ze środowiskami lewicowymi. W 1941 r.
wstąpił do niewielkiej organizacji
konspiracyjnej „Proletariusz”7. W domu teściowej poznał wszystkich członków Grupy Inicjatywnej Polskiej
Partii Robotniczej8. Opracował plan akcji Gwardii Ludowej PPR na
Komunalną Kasę Oszczędności w Warszawie, gdzie „skonfiskowano” ponad milion złotych. Był pierwszym prezydentem powojennej
Łodzi. Bardzo
cenił Stalina, ale kiedy
Komitet Centralny Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej polecił przemianowanie głównych ulic miast w Polsce na
„ulice Stalina” zastosował się do tego polecenia dosłownie. W Łodzi nazwę zmieniła niewielka uliczka Główna, a nie najważniejsza arteria w centrum
miasta9. W grudniu 1945 r. został zastępcą
członka KC PZPR10. Od 1947 r.
był kierownikiem Kancelarii
Prezydenta, najbliższym
współpracownikiem
Bolesława
Bieruta11. W 1948 r. wszedł do KC, jako pełnoprawny członek12. W 1950 r.
odszedł z Kancelarii
Prezydenta13. W 1952 r. został szefem Urzędu
Rady Ministrów14. Na VIII Plenum KC PZPR w
październiku 1956 r. jako
jedyny głosował przeciwko kandydaturze Władysława Gomułki na I sekretarza15. Wkrótce
pozbawiono go stanowiska w URM16. Na Plenum KC PZPR w maju
1957 r. skrytykował
„liberalny kurs” Gomułki i został usunięty z KC17. Został wówczas dyrektorem Banku
Inwestycyjnego18. Jesienią 1963
r. wziął udział w dyskusji nad tezami na IV Zjazd PZPR
publikując (w 10
tysiącach egzemplarzy!)
broszurę W walce zwycięstwo, bierność i milczenie to zguba.
Zarzucił w niej
Gomułce zdradę ideałów marksizmu i próbę restauracji kapitalizmu19.
Nawiązał wówczas bliski kontakt z
ambasadą Albanii, która
sfinansowała tę nielegalną publikację. Sam moment przekazywania dwóch
walizek z pieniędzmi na
warszawskiej ulicy sfotografowała Służba
Bezpieczeństwa20.
Rozpoczął
organizację grupy
zwolenników. Należeli do
niej zasłużeni działacze ruchu komunistycznego, dawni
przyjaciele ze studiów, dziennikarze partyjnych pism, robotnicy-reemigranci z
Francji i byli funkcjonariusze aparatu bezpieczeństwa usunięci z jego szeregów po 1956
r21. 5 kwietnia 1964 r. aresztowano ponad sto osób z tej grupy,
tysiąc dalszych
usunięto z PZPR22. Ich proces
rozpoczął się 30 listopada 1964 r., zakończył się w Sądzie Najwyższym wyrokami skazującymi jego towarzyszy na kilkuletnie
wyroki więzienia, on sam nie
został skazany23.
Usunięto go ze stanowiska
dyrektora Banku Inwestycyjnego – miał dwie
godziny na spakowanie się i
opuszczenie gabinetu24. 4 grudnia 1965 r.
zorganizował w mieszkaniu
Czesława Blicharskiego przy
Krakowskim Przedmieściu 21
spotkanie inauguracyjne konspiracyjnej Komunistycznej Partii Polski. W jej
skład weszli zasłużeni komuniści
odsunięci od stanowisk przez
W. Gomułkę. Mieszkał wówczas przy Nowym Świecie 25 i był otwarcie inwigilowany przez
Służbę Bezpieczeństwa25. Wydał odezwę Pod
sztandarem marksizmu do walki o socjalizm26. 16 lutego 1966 r.
wyjechał do Berlina
posługując się albańskim paszportem
dyplomatycznym27. Stamtąd
pojechał do Tirany.
Wydawał tam organ KPP
„Czerwony
Sztandar” i
kierował nadającym do Polski Radiem Tirana28. Jego partia
została rozbita
aresztowaniami spowodowanymi przez agenturę29. W połowie lat
70. XX w. rozpoczął
krytykę tamtejszego
przywódcy Envera Hodży i
został osadzony w areszcie
domowym30. Po miesiącu
starań otrzymał zgodę na azyl polityczny w
Chinach31. 1 lipca 1978 r. samolotem przez Bukareszt dotarł do Pekinu32. Kontaktował się z Mao, ale po jego śmierci uznał, że władzę objęli tam rewizjoniści33. W 1983 r. nielegalnie
wrócił do
Polski34. Uważał
Wojskową Radę Ocalenia Narodowego i ówczesne
władze PZPR za nieudolne i
słabe35.
Posługiwał się francuskim paszportem,
dysponował sporą ilością twardej waluty i wydał ulotkę Wojsko do
koszar! Władza w
ręce ludu! 36. 16 listopada 1984 r. został aresztowany. Po sześciu miesiącach
przesłuchań na Rakowieckiej został zwolniony37. W 2000 r.
opublikował w kilkunastu
egzemplarzach pracę
Główna przyczyna klęski rewolucyjnego socjalizmu.
Zmarł w
początkach 2010 r. w
Warszawie.
Był żonaty z Jadwigą Gniewkowską (malarką)38.
Kryst Jakub,
Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53-55
1 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
2 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
3 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
4 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
5 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
6 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
7 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
8 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
9 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
10 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
11 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
12 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
13 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
14 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
15 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
16 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
17 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
18 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
19 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
20 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 54
21 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 54
22 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 54
23 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 54
24 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 54
25 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 54
26 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 54
27 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 54
28 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 54
29 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 54
30 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 55
31 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 55
32 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 55
33 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 55
34 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 55
35 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 55
36 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 55
37 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 55
38 Kryst Jakub, Twardogłowy awanturnik, „Focus Historia” 2010 nr 3 s. 53
