Z Małopolska w II Wojnie Światowej

NIEPOKÓLCZYCKI Franciszek „Franek”, „Halny”, „Marek”, „Szubert”, „Teodor”, „Woźniak”, „Żejmian”, (1901 - 1974) - oficer Wojska Polskiego.        
Urodzony 27 października 1901 r. w Żytomierzu. Syn Antoniego i Pauliny z d. Sielskiej. Ukończył ośmioklasowe Gimnazjum im. T. Czackiego w Żytomierzu. W 1918 r. wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej i działał w Komendzie Naczelnej - 3 na Ukrainie. W 1919 r., jako ekstern, zdał maturę w Gimnazjum Rosyjskim w Żytomierzu. W Polskiej Organizacji Wojskowej został awansowany na stopień podchorążego (zatwierdzony 15 lipca 1919 r. ). Od listopada 1919 r. był komendantem Polskiej Organizacji Wojskowej w Żytomierzu. Do Wojska Polskiego wstąpił 2 sierpnia 1920 r. Brał udział w wojnie polsko - bolszewickiej. W 1921 r. został przydzielony do Oddziału II Sztabu Głównego. 15 lipca 1922 r. ukończył pięciomiesięczny kurs podchorążych i chorążych w Centralnej Szkole Podoficerów Piechoty nr 2 w Grudziądzu. 1 sierpnia 1922 r. mianowano go na stopień podporucznika. W 1923 r. został przeniesiony z 5. pułku piechoty do korpusu saperów i przydzielony do 10. pułku saperów. Porucznikiem saperów mianowano go ze starszeństwem z 1 sierpnia 1924 r. W latach 1928 - 1935 służył w 3. batalionie saperów wileńskich. W 1935 r. został awansowany na stopień kapitana. W latach 1935 - 1939 pełnił funkcję oficera do spraw szkolenia w Centrum Wyszkolenia Saperów w Modlinie. Po ukończeniu kursu dowódców batalionów w Rembertowie awansowano go 19 marca 1939 r. na stopień majora. W marcu 1939 r. został przeniesiony do Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych, następnie do sztabu generała E. Przedrzymirskiego . 1 września 1939 r. był dowódcą 60. batalionu saperów armijnych w Armii „Modlin”. 4 września 1939 r. został szefem Wydziału Ogólnego (Organizacyjnego) Dowództwa Saperów Armii „Modlin”. 15 września 1939 r. odkomenderowano go do Warszawy do dyspozycji generała Juliusz Rómmla . Po kapitulacji Warszawy 27 września 1939 r. zameldował się do dyspozycji generała Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego. 1 października 1939 r., w kolumnie oficerów, udał się do niewoli. 13 października 1939 r. wrócił do Warszawy z grupą 14 oficerów (saperów). 15 października 1939 r. został zaprzysiężony w Służbie Zwycięstwu Polski i objął funkcję oficera ds. dywersji i sabotażu w Oddziale III Sztabu. Od początku 1940 r. był szefem referatu III C w Oddziale III Sztabu Związku Walki Zbrojnej (podkomendnym pułkownika S. Tatara). Od 20 kwietnia 1940 r. kierował Związkiem Odwetu Związku Walki Zbrojnej. Równolegle pełnił stanowisko szefa saperów Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. 11 listopada 1941 r. został awansowany na stopień podpułkownika. Utworzył przy wydziale saperów Biuro Badań Technicznych oraz Biuro Studiów Środków Walki Sabotażowo - Dywersyjnej. Od października 1942 r. brał czynny udział w tworzeniu Kedywu Armii Krajowej, w którym objął funkcję zastępcy generała Augusta Emila Fieldorfa . Kierował działem produkcji środków walki. Wiosną 1943 r. kierował akcjami mającymi na celu wsparcie powstania w warszawskim getcie. 4 września 1943 r. odszedł z Kedywu. Powrócił na stanowisko szefa Wydziału Saperów w Komendzie Głównej Armii Krajowej. W czasie powstania warszawskiego w 1944 r. kierował produkcją materiałów wybuchowych i uzbrojenia. 28 września 1944 r. został awansowany na stopień pułkownika. Po upadku powstania warszawskiego w październiku 1944 r. poszedł do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II C Woldenberg, z którego w styczniu 1945 r. został wyzwolony. W lutym 1945 r. powrócił do kraju. Początkowo zamieszkał w Częstochowie, potem w Warszawie. Od kwietnia 1945 r. był zastępcą komendanta Obszaru Południe Delegatury Sił Zbrojnych w Krakowie. W lipcu 1945 r. brał udział w zebraniu u Józefa Rzepeckiego, na którym zapadła decyzja o rozwiązaniu Delegatury Sił Zbrojnych i powołaniu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Od września 1945 r. należał do Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Objął funkcję zastępcy prezesa Obszaru Południe Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. W październiku 1945 r. organizował sieć wydawnictw „Informator”. Od 5 listopada 1945 r. był drugim z kolei kierownikiem Obszaru Południowego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Od 23 listopada 1945 do października 1946 r. pełnił funkcję kierownika II Zarządu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Po aresztowaniu płk. J. Szczurka - Cergowskiego w styczniu 1946 r. został szefem Obszaru Zachodniego Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Ukrywał się w Gliwicach. W kwietniu i lipcu 1946 r. wysyłał kurierów na Zachód. W czerwcu i lipcu 1946 r. wysłał do Organizacji Narodów Zjednoczonych memoriał o sytuacji w Kraju. 22 października 1946 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Od 11 sierpnia 1947 r. do 10 września 1947 r. był sądzony w tzw. procesie krakowskim. Został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie na trzykrotną karę śmierci, utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na zawsze oraz przepadek mienia. Odmówił podpisania prośby o łaskę. Pismo takie wystosował mimo to jego obrońca. Wyrok został zamieniony na karę dożywotniego więzienia. W grudniu 1956 r. zwolniono go z więzienia. Po zwolnieniu pracował w Warszawie.        
Zmarł na chorobę nowotworową 11 czerwca 1974 r. w Warszawie, pochowano go w Brwinowie.        
Był żonaty z Anną Obuch - Woszczatyńską, miał dwóch synów: Władysława (zmarłego w 1946) i Wacława.        
Odznaczony: Krzyżem Virtuti Militari IV i V klasy (za zasługi w Armii Krajowej), Krzyżem Niepodległości, pięciokrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Srebrnym Krzyżem Zasługi.        
Teczka personalna F. Niepokólczyckiego - CAW; Wyrok Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie w sprawie przeciwko członkom II Zarządu Głównego WiNu, „Zeszyty Historyczne WiN-u” Kraków 1992 nr 1; Duraczyński E., Wojna i okupacja. Wrzesień 1939 - kwiecień 1943, Warszawa 1974; Głowacki L., Niepokólczycki, Mierzwa i inni przed sądem Rzeczypospolitej, Warszawa 1948; Głowacki L., Obrona Warszawy i Modlina na tle kampanii wrześniowej 1939 r., Warszawa 1975; Karasiówna J., Pierwsze półrocze Armii Podziemnej, Londyn 1948; Karaszewicz - Tokarzewski Michal, U podstaw tworzenia AK, „Zeszyty Historyczne” z. 6 1964 r. ; Kunert Andrzej Krzysztof, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939 - 1944 t. 2, Warszawa 1987; Lis - Kozłowski L., Teodor, „Zeszyty Historyczne” nr 38, Paryż 1976; Nuszkiewicz Ryszard, Uparci, Warszawa 1983; Proces krakowski, Warszawa 1948; Strzembosz Tomasz, Akcje zbrojne podziemnej Warszawy 1939 - 1944, Warszawa 1983; Strzembosz Tomasz, Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939 - 1945, Warszawa 1983; Strzembosz Tomasz, Franciszek Niepokólczycki, [w:] Polski Słownik Biograficzny t. 23, Warszawa 1978; Suchorowska Danuta, Ostatni świadek, „Czas Krakowski” 1991 nr 110; Terej J. J., Na rozstajach dróg. Ze studiów nad obliczem i modelem AK, Wrocław 1980; Terlecki Ryszard, Dyktatura zdrady. Polska w 1947 roku, Kraków 1991; Witkowski H., Kedyw Okręgu Warszawskiego AK w latach 1943 - 1944, Warszawa 1984; list K. Jakubowskiego do redakcji Słownika