Z Małopolska w II Wojnie Światowej

POGAN Marian „Rzeżucha” (1922-1975) - żołnierz Armii Krajowej.        
Urodzony 3 września 1922 r. w Brzeziu w pow. krakowskim. Syn Franciszka (kolejarza) i Stefanii z d. Filo (właścicielki sklepu w Zabierzowie). Uczył się w szkole powszechnej w Zabierzowie. Ostatnią klasę ukończył w szkole św. Floriana w Krakowie. W latach 1935-1939 uczęszczał do Państwowego Gimnazjum im. Marcina Wadowity w Wadowicach. W 1940 r. wraz z bratem Mieczysławem „Błyskawica” rozpoczął organizowanie oddziału dywersyjnego Związku Walki Zbrojnej. Od 1941 r. był uczniem Państwowej Szkoły Budownictwa w Krakowie. Ukończył ją w 1943 r. z tytułem technika budowlanego. 7 maja 1943 r. uczestniczył w akcji na wojskowe warsztaty remontowe przy ul. Rakowickiej w Krakowie. Został zdekonspirowany. 3 lipca 1943 r. uniknął aresztowania i zdołał ewakuować wszystkie kompromitujące materiały z zabudowań rodziców. Zaczął się ukrywać. Nawiązał kontakt z Kedywem. Był uczestnikiem odbicia 8 lipca 1944 r. Z. Gertycha . Został draśnięty w palce w czasie akcji 4 kwietnia 1944 r. pod Jawornikiem. Walczył 31 lipca 1944 r. w Zamieściu, a następnie uczestniczył w Słopnicach w pogrzebie poległych pod Zamieściem. Po wcieleniu jego oddziału do Samodzielnego Batalionu Partyzanckiego „Skała” dowodził 1 drużyną I plutonu 2. kompanii „Błyskawica”. 3 sierpnia 1944 r. odprowadzał sanitariuszki batalionu „Skała” do oddziału „Zawiszy”. Uczestniczył w akcjach pod Zaryszynem, Moczydłem, Krzeszówką, Sadkami i Złotym Potokiem. Został mianowany podporucznikiem. W 1945 r. zdał maturę w Gimnazjum im. H. Sienkiewicza w Krakowie. W 1946 r. zweryfikował tytuł technika budowlanego i zaczął studiować architekturę na Wydziale Politechnicznym Akademii Górniczej w Krakowie. W sierpniu 1950 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Po ciężkich przesłuchaniach został skazany przez Wojskowy Sąd Rejonowy w Krakowie na 10 lat więzienia. Na mocy amnestii wyrok zmniejszono mu do 5 lat więzienia. Był więziony w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie, później przeniesiono go do Ośrodka Pracy przy Kopalni Węgla Kamiennego Brzeszcze. W kwietniu 1954 r. został warunkowo zwolniony z więzienia. W lipcu 1954 r. podjął pracę w Przedsiębiorstwie Państwowym Pracownie Konserwacji Zabytków w Krakowie na stanowisku młodszego projektanta. Awansował na stanowiska starszego projektanta i kierownika zespołu projektowego.        
Zmarł 21 grudnia 1975 r. w Krakowie, pochowano go na cmentarzu parafialnym w Zabierzowie.        
Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Brązowym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Partyzanckim, Medalem Zwycięstwa i Wolności, dwukrotnie Odznaką Grunwaldzką.        
Był żonaty z Krystyną Czuber, miał synów Bogdana (ur. 1956), Dariusza (ur. 1966) i córkę Monikę (ur. 1971).        
Dokumenty przechowywane w archiwum rodzinnym; Nuszkiewicz Ryszard, Uparci, Warszawa 1983, s. 161, 162, 197, 239, 245, 247, 248; Rozmus W., W oddziałach partyzanckich i baonie „Skała”, Kraków 1987, s. 8-13,17. 20,21,23-25,43,150; Relacja D. Pogana.