Z Małopolska w II Wojnie Światowej

STARACHOWICZ Zygmunt.      
Urodzony 5 lipca 1914 r. w Starym Samborze. Syn Jana i Heleny. Miał pięcioro rodzeństwa. W czasie I wojny światowej ewakuowany z rodziną do Krakowa. W latach nauki w IV Państwowym Gimnazjum im. Henryka Sienkiewicza należał do harcerstwa. W 1934 r. zdał maturę. Podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Ukończył je w 1939 r. z tytułem magistra. 6 listopada 1939 r. przyszedł do sekretariatu uczelni odebrać ostatnie dokumenty.  Został aresztowany 6 listopada 1939 r. w czasie Sonderaktion Krakau. Przy aresztowaniu zrewidowano go. Po przewiezieniu krytą ciężarówką przez Gołębią, Wiślną, Zwierzyniecką, Podwalem, Karmelicką, Alejami Trzech Wieszczów do więzienia Montelupich został wpisany do więziennej ewidencji. 7 listopada 1939 r. ok. 10,00 rano przewieziono go do koszar 20. pułku piechoty przy ul. Mazowieckiej. 9 listopada 1939 r. został wywieziony koleją z Krakowa-Łobzowa do więzienia we Wrocławiu. 10 listopada 1939 r. osadzono go w więzieniu karnym przy Kletschkauerstrasse 31 (obecnie ul. Kleczkowska) lub więzieniu śledczym przy Freiburgerstrasse (obecnie ul. Świebodzka). 27 listopada 1939 r. po godz. 20,00 został przewieziony karetką więzienną na dworzec główny we Wrocławiu. Po dwugodzinnym oczekiwaniu w tunelu pod torami kolejowymi zapędzono go do pociągu. 28 listopada 1939 r. z przystanku leśnego za stacją kolejową w Oranienburgu około godz. 16,00 w padającym deszczu ze śniegiem przepędzono go do bramy KL Sachsenhausen i poddano procedurze przyjęcia (kąpiel, strzyżenie, odebranie ubrań, pieniędzy i zegarków, wydanie obozowych pasiaków. 29 listopada 1939 r. zapoznano go z regulaminem obozowym i przydzielono do baraku. 5 marca 1940 r. przeniesiono go do KL Dachau. 9 stycznia 1941 r. został zwolniony z obozu. Wrócił do Krakowa. 1 kwietnia 1941 r. rozpoczął pracę w biurze Rady Głównej Opiekuńczej. Podjął działalność konspiracyjną w Związku Walki Zbrojnej, później w Armii Krajowej. Używał pseudonimu „Jan”. Wg. niepotwierdzonych danych był kierownikiem informacji i propagandy Inspektoratu Kraków Armii Krajowej. Redagował pismo „Wiadomości”. Kolportował wydawnictwa Akcji „N” Biura Informacji i Propagandy Armii Krajowej. W Bieńczycach uczył języka polskiego, historii i innych przedmiotów w ramach tajnego nauczania. 8 sierpnia 1944 r. został aresztowany w swoim biurze. W trakcie rewizji znaleziono u niego w biurku pudełko z polskimi orzełkami, tajną prasę i pamiętnik z KL Dachau. Przewieziono go do więzienia Montelupich. Był torturowany w czasie śledztwa. Został stracony prawdopodobnie 10 września 1944 r.    
Od 22 lutego 1941 r. był żonaty z Jadwigą, miał dwie córki: Krystynę i Magdalenę.       
Gwiazdomorski Jan, Wspomnienia z Sachsenhausen, Kraków 1969, s. 273; http://krakowianie1939-56.mhk.pl/pl/archiwum,1,starachowicz,3253.chtm [dostęp 3 lipca 2020]; Mazur Grzegorz, Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1987, 205, 214; S. Jerzy, Kto to przypomni Niemcom? http://web.archive.org/web/20110719042740/http://lists.ceti.pl/pipermail/wiec/20071011/011790.html [dostęp 19 czerwca 2020]; Starachowicz Zygmunt, Sonderaktion Krakau. Wspomnienia z akcji przeciwko profesorom uniwersyteckim w Krakowie (6 – 10 listopada 1939 roku), Gdańsk 2012; Urbańczyk Stanisław, Uniwersytet za kolczastym drutem, Kraków 1969, s. 232, 272;