Z Małopolska w II Wojnie Światowej

SZCZEPAŃSKI Wojciech 
Urodzony 7 kwietnia 1914 r. w Żurawiczkach, pow. Przeworsk jako siódme dziecko Jana (rolnika) i Zofii z d. Kurek (wg metryki wystawionej 12 sierpnia 1943 r. przez ks. Przybyłę z Zarzecza jest podana data urodzenia cyfrowo 7 IV 1914 r. natomiast słownie “dies septima mensis Maii”). W 1914 r., wkrótce po jego urodzeniu, ojciec został powołany do wojska. Osierocony przez matkę w 1916 r., był wychowywany przez ojca (inwalidę wojennego od 1917 r.). Początkowo do szkoły powszechnej uczęszczał w rodzinnych Żurawiczkach, następnie w Przeworsku, gdzie ukończył siódmą klasę. Po śmierci ojca w 1928 r. wyjechał do starszego brata do Warszawy. Zdał egzamin konkursowy i jako elew rozpoczął w Korpusie Kadetów Nr 3 w Rawiczu naukę, którą jednak w 1932 r. był zmuszony przerwać ze względów finansowych. Następnie uczęszczał do II Gimnazjum Miejskiego im. Sowińskiego w Warszawie. Należał do organizacji młodzieżowej „Straż Przednia”. W 1933 r. jako ochotnik zgłosił się do służby wojskowej i otrzymał przydział do 21. pułku piechoty „Dzieci Warszawy”. Niedługo później, już jako podoficer, został skierowany do Szkoły Podchorążych w Bydgoszczy. W 1938 r. eksternistycznie zdał maturę. Po likwidacji podchorążówki w Bydgoszczy został skierowany do Szkoły Podchorążych w Komorowie, którą ukończył w 1939 r. w XVII promocji. Uroczysta promocja podchorążych miała się odbyć w październiku 1939 r., jednak w związku z wybuchem wojny podchorążowie zostali mianowani na stopnie podporuczników w warunkach bojowych w czasie kampanii wrześniowej 1939 r. W szeregach 5. pułku piechoty Legionów uczestniczył w walkach w rejonie Wilna. Uniknął sowieckiej niewoli i w listopadzie 1939 r. wrócił do Warszawy. W grudniu 1939 r. przeniósł się do rodzinnych Żurawiczek. Nawiązał kontakt z komendantem Obwodu Służby Zwycięstwu Polski Jarosław, który powierzył mu funkcję oficera organizacyjnego Obwodu Służby Zwycięstwu Polski Jarosław. Używał pseudonimów „Bartosz”, „Iwan”, „Julian”, „Krystyna”, „Roman”, „Szczepcio”, „Teofil”, oraz policyjnego nazwiska „Tadeusz Gajda”. W latach 1940 - 1941 był adiutantem Komendy Obwodu Związku Walki Zbrojnej Jarosław, oraz oficerem organizacyjnym. Od 1941 do marca 1943 r. pełnił funkcję zastępcy komendanta Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej Jarosław, a następnie, aż do rozwiązania Armii Krajowej w lutym 1945 r., był komendantem Obwodu. W lipcu 1944 r. dowodził zgrupowaniem partyzanckim. W czasie akcji „Burza” będąc dowódcą I batalionu 39 pułku piechoty Armii Krajowej, dowodził całością działań bojowych na terenie Obwodu Armii Krajowej Jarosław. Po akcji „Burza” i zajęciu terenów Obwodu Armii Krajowej Jarosław przez wojska sowieckie, zgodnie z rozkazami, ujawnił się, a nawet w pierwszych dniach interweniował u dowódcy dywizji sowieckiej w sprawie rabunków i aresztowań dokonywanych za Sanem przez Armię Czerwoną. W 1944 r. został awansowany do stopnia kapitana. Po rozwiązaniu Armii Krajowej uczestniczył nadal w działaniach na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego, w organizacji “NIE" i Delegaturze Sił Zbrojnych na Kraj, jako komendant na teren powiatu Jarosław. Wiosną 1945 r. wyjechał do Krakowa, gdzie rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. W Krakowie od listopada 1945 r. działał w szeregach Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość używając pseudonimów „Bartosz”, „Krystyna”, „Roman”, „Teofil”. Mieszkał wówczas przy ul. Krowoderskiej 8. Od stycznia 1946 r. do stycznia 1947 r. był kierownikiem Krakowskiego Okręgu Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość. Został aresztowany przez UB 8 stycznia 1947 r. i wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie z 17 marca 1948 r. skazany na 6 lat więzienia oraz utratę praw publicznych i obywatelskich praw honorowych na 3 lata i przepadek całego mienia. Kara więzienia na mocy amnestii z 22 lutego 1947 r. została złagodzona o połowę, tj. do lat 3 więzienia. W czasie pobytu w więzieniu wytoczono mu ponownie proces, w wyniku którego wyrokiem Wojskowego Sądu Rejonowego w Krakowie został skazany na wieloletnie więzienie (akta tej sprawy zostały komisyjnie zniszczone w 1984 r. o czym został powiadomiony pismem Archiwum Służby Sprawiedliwości Sądu Najwyższego Izby Wojskowej z 11 grudnia 1991). Karę odbywał w więzieniach w Krakowie przy ul. Montelupich, w Rawiczu, w Warszawie na Mokotowie i w Strzelcach Opolskich. Wolność odzyskał 10 sierpnia 1954 r. Po wyjściu z więzienia leczył się w Sanatorium Przeciwgruźliczym w Górnie. Władze emigracyjne awansowały go do stopnia majora. W latach 1957 - 1974 pracował w Gminnej Spółdzielni „Samopomoc Chłopska” w Jarosławiu, początkowo jako wiceprezes do spraw rolnych, a następnie do spraw zaopatrzenia i zbytu. W 1974 r., na skutek ciężkiej choroby (zator mózgu) przeszedł na wcześniejszą emeryturę. Od 1980 r. działał w Niezależnym Samorządnym Związku Zawodowym „Solidarność” Rolników Indywidualnych. W okresie stanu wojennego wygłaszał odczyty o prawdziwej historii Armii Krajowej. Od marca 1988 do grudnia 1989 r. prezentował w siedzibie Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia cykl odczytów o działalności Armii Krajowej na terenie Jarosławia i okolicy. Ponadto wygłosił wiele odczytów na ten temat w obiektach kościelnych. Zaraz po upadku komunizmu był członkiem - założycielem Związku Żołnierzy Armii Krajowej, członkiem jego Zarządu Głównego i organizatorem Oddziału w Jarosławiu. Z jego inicjatywy Oddział Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej w Jarosławiu rozpoczął wydawanie „Jarosławskiego Kwartalnika AK”. 6 września1989 r. został honorowym Członkiem Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia. Od 1990 r. był członkiem Komisji Badania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu - Instytutu Pamięci Narodowej Okręgu w Rzeszowie. 2 maja 1991 r. nadano mu tytuł Honorowego Obywatelem Miasta Jarosławia.      
Zmarł 22 lutego 1993 r., został pochowany na cmentarzu w Wólce Pełkińskiej.   
Był żonaty od grudnia 1943 r. z Marią Górską, miał syna Antoniego (ur. 1945) i córkę Małgorzatę (ur. 1957). 
Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari (nadanym przez Kapitułę w Londynie), Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, Krzyżem Armii Krajowej, czterokrotnie Medalem Wojska, Krzyżem Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, Medalem „Za udział w Wojnie Obronnej 1939”, Medalem Zwycięstwa i Wolności, Krzyżem Partyzanckim. Jego imieniem nazwano 22 października 1993 r. ulicę w Jarosławiu.    
Wyrok WSR w Krakowie z dnia 17 III 1948 r. Sygn. akt Sr. 181/48; Boroń Stanisław, Działalność Zrzeszenia WiN w Skale i okolicy (1945 - 1948), „Zeszyty Historyczne WiN – u” nr 4, 1993, s. 82; Garbacz Dionizy, Zagórski Andrzej, W kleszczach czerwonych, Brzozów - Rzeszów 1991; Informator o nielegalnych antypaństwowych organizacjach i bandach zbrojnych działających w Polsce Ludowej w latach 1944 - 1956, Warszawa 1964; Kubik Ludwik, „Burza” między Sanem a Wisłoką, „Więź” 1963 nr 7 - 8; Łopuski Jan, Losy AK na Rzeszowszczyźnie (sierpień - grudzień 1944), Warszawa 1990; Nowak J., Julian „Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia” Tom 12, (1986 - 1993), Jarosław 1994; Ostasz Grzegorz, Z dziejów samoobrony konspiracji niepodległościowej w Rzeszowie, „Zeszyty Historyczne WiN – u” nr 4; Szczepański Wojciech, Jarosław w czasie okupacji, „Rocznik Stowarzyszenia Miłośników Jarosławia” Tom 12, (1986 - 1993), Jarosław 1994; Śp. mjr Wojciech Szczepański, „Jarosławski Kwartalnik AK” 1993 nr 8; Woźniczka Zygmunt, Zrzeszenie „WiN” 1945 - 1952, Warszawa 1992; Zagórski Andrzej, Major Wojciech Szczepański, „Studia Rzeszowskie” Tom 1, Rzeszów 1995; Zagórski Andrzej, Szczepański Wojciech (biogram), „Zeszyty Historyczne WiN – u” 1995 nr 6; Zagórski Andrzej, Z badań nad strukturą organizacyjną ruchu oporu w Rzeszowszczyźnie (ZWZ - AK), „Studia Historyczne” 1968 z. 1 (40); Z kroniki żałobnej, „Orzeł Biały” 1993 nr 3 (18), Kraków 1993; Z żałobnej karty. Mjr Wojciech Szczepański (“Julian"), „Polska Zbrojna” z 25 marca 1993 nr 59 (617); Kamecki Władysław: list z 23 II 1993 r. do Andrzeja Zagórskiego; Szczepańska Maria: list z dnia 12 lutego 1996 do Andrzeja Zagórskiego; Szczepański Wojciech: Relacje, w zbiorach A. Zagórskiego.

'<span style="font-size:12.0pt;line-height:150%; font-family:"Times New Roman",serif;mso-fareast-font-family:Calibri;mso-ansi-language: PL;mso-fareast-language:EN-US;mso-bidi-language:AR-SA" />'