Z Małopolska w II Wojnie Światowej

SEWERYN Tadeusz.                               
Urodzony 20 sierpnia 1894 r. w Żabnie. Syn Wojciecha (nauczyciela szkoły ludowej) i Antoniny z d. Kwiecińskiej (wg. protokołu przesłuchania na UB - Wiśniewskiej). Chodził do szkoły ludowej w Jeleśni. Szkołę powszechną ukończył w Żabnie. W 1906 r. wstąpił do gimnazjum w Nowym Sączu. Od1907 r. uczył się w Krakowie. Maturę zdał w 1913 r. w tarnowskim Gimnazjum. Przez dwa lata studiował na Wydziale Prawa UJ. Potem studiował filozofię na UJ i malarstwo na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, we Włoszech (1924 r.) i Paryżu (1925). W 1914 r. wstąpił do Legionów. W 1917 r. po kryzysie przysięgowym został osadzony w obozie w Witkowicach. Wcielono go do jednostki saperskiej armii austriackiej i wysłano na front włoski. Zdezerterował z transportu. Ukrywał się pod nazwiskiem Maksymilian Kulesza w Janowie Lubelskim. Uczył łaciny i niemieckiego w gimnazjum im. Jana Zamojskiego. W 1918 r. zorganizował rozbrojenie tamtejszego garnizonu austriackiego. Przeniósł się do Chełma, pracował w Państwowym Seminarium Nauczycielskim. W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920 r. organizował szwadrony kawalerii, brał udział w walkach w lubelskiem i na Polesiu. Po wojnie był nauczycielem w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Tomaszowie Mazowieckim. W latach 1927-28 redagował tygodnik regionalny „Echo Mazowieckie”. Zamieszkał przy ul. Sienkiewicza w Krakowie[1]. W latach 1928 - 1931 był nauczycielem rysunku w Gimnazjum im. B. Nowodworskiego w Krakowie. Należał do Związku Inteligencji Ludowej i Przyjaciół Wsi. W 1929 r. podjął pracę kreślarza w Muzeum Etnograficznym i został członkiem Komisji Etnograficznej Polskiej Akademii Umiejętności. W 1930 r. otrzymał tytuł doktora na Wydziale Filozoficznym UJ. W 1931 r. został sekretarzem Komisji Etnograficznej. Należał do Cechu Plastyków Jednoróg i Grupy Dziesięciu. Wystawiał swoje prace w Krakowie, Warszawie, Poznaniu, Lwowie, Łodzi i w Brukseli. W 1937 r. został dyrektorem Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Brał udział w Kongresach Słowiańskich etnografów i geografów w Jugosławii i Czechach. Podróżował po Słowacji, Węgrzech, Austrii, Włoszech, Francji i Niemczech. W 1939 r. habilitował się na Uniwersytecie Poznańskim. We wrześniu 1939 r. ewakuował się do Lwowa, powrócił po dwóch miesiącach i założył niezależną „Grupę Samoobrony” działającą na terenie powiatów krakowskiego, myślenickiego i bocheńskiego. Pracował w fabryce „Spectrum" jako magazynier. W połowie 1940 r. został podporządkowany ZWZ przez płk. Turnię „Bystrzańskiego”. Używał pseudonimów „Białowąs", „Ignac", „Socha" oraz nazwiska „Kozłowski”. Reagował pismo „Bicz”. W 1941 r. został zdekonspirowany i zaczął się ukrywać. Od 1941 do 1942 r. był zastępcą Delegata Rządu i Kierownikiem Walki Cywilnej. W związku ze zmianami organizacyjnymi od kwietnia 1942 r. był Kierownikiem Oporu Społecznego. Był drugim z kolei kierownikiem Departamentu Informacji i Dokumentacji Okręgu Krakowskiego, członkiem RPŻ „Żegota" i zastępcą Delegata Rządu w Krakowie. Współpracował z biurem legalizacyjnym, utrzymywał kontakty z BiP Komendy Okręgu. Współredagował „Bicza" i „Małopolską Agencję Prasową". Współtworzył „lewe" wydania „Gońca Krakowskiego". Zlecił Drukarni Uniwersyteckiej opracowanie ulotki nawołującej żołnierzy Wehrmachtu do dezercji. Był członkiem Cywilnego Sądu Specjalnego, Okręgowej Komisji Oświaty i Kultury. Nadzorował finanse Delegatury. Kontaktował się z działaczami konspiracyjnego SL Karolem Buczkiem i Stanisławem Mierzwą oraz PPS-WRN Władysławem Wójcikiem. W 1945 r. ujawnił się, został zweryfikowany w stopniu majora. 13 kwietnia 1945 r. został aresztowany wraz ze Stefanem Rzeźnikiem „Stefan”, Zygmuntem Zarębą „Florian”, Janem Kowalkowskim „Halszka”, Stanisławem Latałą „Żuk”. W czerwcu 1945 r. wszyscy oni podpisali oświadczenie popierające powstanie Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Wstąpił do PSL. W lipcu 1945 r. został zwolniony z więzienia. Wstąpił do PSL. Od 1946 r. prowadził wykłady etnografii na UJ jako docent etatowy. Po wojnie został dyrektorem Muzeum Etnograficznego[2]. W połowie grudnia 1946 r. UB dwukrotnie zrezygnowało z aresztowania go ze względu na stan jego zdrowia i interwencje krakowskich Żydów na UB. W 1947 r. został aresztowany przez UB w związku z procesem WiN i PSL w Krakowie. Zwolniono go po 3 miesiącach. W 1947 r., w okresie wyborów do Sejmu, wystąpił z PSL. Pracował w Ośrodku Badawczo-Naukowym w Szklarskiej Porębie. Starał się w MBP o przywrócenie mu prawa wykładania na UJ. 17 lutego 1950 r. podpisał zobowiązanie ujawnienia UB uczestników konspiracji antyniemieckiej i członków Ligi Antykomunistycznej. Od 6 lipca 1951 r. był rozpracowywany przez Sekcję II Wydziału V pod kryptonimem „Swój”. W jego otoczeniu działali informatorzy „Żabiński” i „Uczeń”. 10 września 1954 r. sprawę wstępno-agencyjnego rozpracowania „Swój” zamknięto, pozostawiając go pod nadzorem agentury. Należał do Komisji Historycznej Komitetu Krakowskiego ZSL. Był aktywnie działającym członkiem Zarządu Okręgowego ZBoWiD. Mieszkał przy ul. Sienkiewicza 10/6 w Krakowie. W pierwszych dnia marca 1957 r. uczestniczył w spotkaniu założycielskim Towarzystwa Oświaty i Kultury Chłopskiej. W 1957 r. współpracował z działaczami Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość w pracach nad zorganizowaniem biura propagandowo-historycznego w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację dla zrównoważenia propagandy gloryfikującej działalność PPR. Należał do prawicowo-agrarnej grupy byłych członków Batalionów Chłopskich[3]. Od 17 maja 1958 r. był viceprezesem Towarzystwa Miłośników Ludowej Kultury i Sztuki Góralskiej – Delegatura w Krakowie. Brał udział w spotkaniu ludowców 11 lutego 1968 r. w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację razem z Janem Mazurkiem, Mieczysławem Kabatem, Mieczysławem Kabatem, Jerzym Matusem, Józefem Sznajderem (z Nowego Sącza), Marcinkowskim, Guzikiem, Garncarczykiem, Adamczykiem, Kaletą, Nowakiem (adwokatem) [4]. Nazwał wówczas Mieczysława Moczara antysemitą[5].                                                
Zmarł 17 stycznia 1975 r. w Krakowie.     
Odznaczony dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami i Krzyżem Grunwaldu.
Był żonaty, miał dwie córki: Annę (zamężną Sobolewską, zam. w Warszawie Olesińska 6/4) i Barbarę (zam. we Wrocławiu)                                            
AIPN Kr 07/135 t. 1-3, Akta ewidencji operacyjnej – Seweryn Tadeusz; IPN-Kr 010-10268 Grupowa sprawa ewidencyjno-obserwacyjna Rzeźnik Stefan, Bomba Marian; IPN Kr 111/3157 Władysław Wójcik s. Józefa, Władysław Dziadoń s. Jana, Zdzisław Brablec s. Zygmunta, b. Żołnierze WRN z czasów okupacji podejrzani o nielegalne przechowywanie broni i rozpowszechnianie fałszywych wiadomości na szkodę Polski Ludowej; IPN Kr Kolekcja Komusińskiego, Ostrzeżenie z 5 VI 1945 r.; Mazur G., Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1987, s. 200, 202; 731 s. 227, 293; 792 s. 154, 488; 11 s. 109; 726 s. 250; 721 s. 220; 755 s. 111; 737 s. 91; 1202 s. 104; 1203 s. 103; 2645 s. 111; 762 s. 13;