Z Małopolska w II Wojnie Światowej

SKOWROŃSKI Andrzej

SKOWROŃSKI Andrzej Andrzej, Konar (1923-1993), oficer Armii Krajowej        
Urodzony 24 listopada 1923 r. w Tarnobrzegu. Syn Władysława, pracownika Urzędu Miejskiego w Tarnobrzegu i Zofii z d. Golińskiej. Miał rodzeństwo Matyldę i Romualda. Po ukończeniu szkoły powszechnej uczęszczał do Gimnazjum im. Hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnobrzegu. Do wybuchu wojny ukończył trzy klasy gimnazjum. W czasie nauki w gimnazjum był członkiem I Drużyny Harcerzy im. gen. H. Dąbrowskiego. W październiku 1939 r. został członkiem tajnej piątki starszoharcerskiego zastępu Orły. Zastęp ten wykonał m.in. plan Tarnobrzega z naniesieniem wszystkich kwater niemieckich oraz biur i urzędów okupanta. W grudniu 1940 r. uczestniczył w harcerskiej akcji zbierania żywności, którą obdarowano głównie rodziny wojskowych poległych we wrześniu 1939 r. Na przełomie lat 1940/1941 został kolporterem Odwetu. W marcu 1941 r., po fali aresztowań wśród członków organizacji, zagrożony aresztowaniem, musiał się ukrywać. Zamieszkał w Józefowie, między Staszowem a Osiekiem. Został członkiem zespołu redakcyjnego Odwetu i zajmował się jego kolportażem w południowej części powiatu iłżeckiego. Gdy w 1942 r. cały zespół ludzi skupionych wokół Władysława Jasińskiego Jędruś” stał się oddziałem partyzanckim, został jednym z jego pierwszych członków. 3 marca 1942 r., razem z dziesięcioma Jędrusiami, wyjechał do Warszawy na kurs motocyklowo-samochodowy. Kurs trwał od 10 marca do 15 kwietnia 1942 r. Uczęszczali do szkoły inżyniera Sroczyńskiego. Po zakończeniu kursu zdał egzamin i uzyskał prawo jazdy. Kurs ten wynikał z dalekosiężnych planów Władysława Jasińskiego, który zamierzał stworzyć jednostkę zmotoryzowaną. W lipcu 1942 r., wraz z braćmi Zygmuntem i Stefanem Malinowskimi, został wysłany przez Władysława Jasińskiego na Wołyń, w celu zorganizowania tam placówki Odwetu. Patrol dotarł tylko do Przemyśla, gdzie wszyscy zostali aresztowani przez policję ukraińską pod zarzutem szpiegostwa na rzecz Związku Sowieckiego. Po przekazaniu gestapo, udało im się zbiec. Po powrocie do oddziału brał udział w większości akcji dywersyjnych i zaopatrzeniowych. Był kierowcą zarekwirowanych Niemcom samochodów. Uczestniczył w likwidacji szpicli skazanych na karę śmierci. 12 marca 1943 r. uczestniczył w rozbiciu więzienia w Opatowie. 29 marca 1943 r. brał udział w rozbiciu więzienia w Mielcu, pełniąc funkcję dowódcy ubezpieczenia. W odwecie gestapo, znając jego nazwisko jako członka oddziału, aresztowało jego rodziców oraz rodzeństwo Matyldę i Romualda. W maju i czerwcu 1943 r. uczestniczył w zajęciach partyzanckiej szkoły. Po zakończeniu nauki zdał tzw. małą maturę. We wrześniu 1943 r., gdy nowy dowódca oddziału Józef Wiącek Sowa podjął decyzję o wznowieniu wydawania Odwetu, został redaktorem i pracownikiem technicznym. Pełnił również funkcję kolportera pisma. W grudniu 1943 r. uczestniczył w spotkaniu z Inspektorem Rejonowym Inspektoratu Armii Krajowej Sandomierz, podpułkownikiem Antonim Żółkiewskim Lin w celu ustalenia warunków przystąpienia oddziału Jędrusiów do Armii Krajowej. Od 15 grudnia 1943 r. do marca 1944 r. brał udział w kursie podchorążych dla młodszych dowódców prowadzonym przez kapitana Tadeusza Strusia Kaktus . Po jego zakończeniu pomyślnie zdał egzamin, uzyskując awans na stopień plutonowego podchorążego. W lipcu 1944 r., w momencie rozpoczęcia akcji Burza, oddział Jędrusiów został uformowany w kompanię, która weszła w skład 2. pułku piechoty Legionów Armii Krajowej. Został zastępcą dowódcy, a później dowódcą plutonu. Wziął udział we wszystkich walkach pułku wchodzącego w skład Radomsko-Kieleckiego Korpusu Armii Krajowej. W grudniu 1944 r. zgrupowanie zostało rozwiązane, a żołnierzy mających domy rodzinne po wschodniej stronie frontu, rozmieszczono na kwaterach w okolicznych wsiach. W jesieni 1945 r. podjął studia na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego. 25 czerwca 1946 r. został aresztowany i przewieziony do więzienia Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Kielcach. W więzieniu przeszedł okrutne, dziewięciomiesięczne śledztwo. Oskarżono go o mordowanie Żydów i Rosjan oraz ukrywanie broni. Ponieważ wytrzymał tortury i do niczego się nie przyznał, został zwolniony. Wrócił na Uniwersytet i ukończył studia prawnicze. Pracował jako radca prawny w Zakładach Przemysłu Bawełnianego w Łodzi. W listopadzie 1990 r., po śmierci drugiego dowódcy oddziału Józefa Wiącka, został seniorem Środowiska byłych Żołnierzy Oddziału Partyzanckiego Jędrusie.        
Zmarł 2 stycznia 1993 r. w Łodzi, został pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi.        
Odznaczony Orderem Virtuti Militari V klasy (za bohaterstwo w czasie akcji Burza, numer 12985).        
Był żonaty z Haliną de Gau, miał syna Marka.        
Borzobohaty Wojciech, Jodła. Okręg Radomsko-Kielecki ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1988; Dąbrowski Eugeniusz, Bez broni, Warszawa 1990; Dąbrowski Eugeniusz, Szlakiem Jędrusiów, Kraków, 1992; Dąbrowski Eugeniusz, Gdy bój się już skończy..., Warszawa 1989; Dąbrowski Eugeniusz, Trzy uderzenia na Mielec, [w:] Jasnogórskie śluby Jędrusiów, Wrocław 1997; Dąbrowski Eugeniusz, Relacja [w:] Tropem zbrodni stalinowskich, Materiały Ogólnopolskiego Sympozjum Zbrodnie stalinowskie wobec Polski, Chańcza 5-7 października 1990, Staszów 1992; Gruszczyński W., Odwet - Jędrusie, Staszów 1995; Korczak M, Życie na włosku, Staszów 1995; Kuksz H.Selim, Jędrusiowa dola, 1994; Łukomski G., Polak B., Suchcitz A., Kawalerowie Virtuti Militari 1792-1945. Wykazy odznaczonych za czyny z lat 1863-1864, 1914-1945, Koszalin 1997; Pawlikowski M., Dziebałtów - dziewięć odłamków Ghandiego, [w:] Jasnogórskie...; Rutkowski K., Jędrusiowa dola, partyzancka dola..., [w:] Jasnogórskie... ; Skowroński A., Przyczółek sandomiersko-baranowski, [w:] Jasnogórskie...; Skowroński A., Relacja, [w:] Tropem zbrodni stalinowskich...; Skowroński A., Odwet na ziemi staszowskiej, Goniec Staszowski, nr 9, grudzień 1990; Skowroński A., 50 lat temu, Goniec Staszowski, nr 6, czerwiec 1991; Skowroński A., Jeszcze uwag kilka o Odwecie, Goniec Staszowski, 1992, nr 12; Wesołowski Z., Order Virtuti Militari i jego kawalerowie, Miami 1992; informacje Tadeusza Szewery z Łodzi.