Z Małopolska w II Wojnie Światowej

SOCHA Tadeusz, „Brzoza”, „Karol” (1916-1945), oficer Armii Krajowej.        
Urodzony 16 października 1916 r. w Rudniku n. Sanem. Syn Marcina (burmistrza Rudnika) i Marii z d. Szarek. Ukończył Gimnazjum im. Marcinkowskiego w Poznaniu i Wyższą Szkołę Budownictwa w Poznaniu. W 1938 r. ukończył Szkołę Podchorążych Rezerwy przy 57. pułku piechoty w Poznaniu. We wrześniu 1939 r. nie został zmobilizowany. W październiku 1939 r. zorganizował nasłuch radiowy w Rudniku. Przepisywał przy pomocy kolegów wiadomości i rozdawał je. W listopadzie 1939 r. zorganizował pierwsze wyprawy za San, celem odkopania broni zostawionej przez oddziały Wojska Polskiego. W styczniu 1940 r. został zaprzysiężony do Związku Walki Zbrojnej i objął stanowisko oficera szkoleniowego na kursie Szkoły Podchorążych. Następnie był dowódcą Związku Odwetu w Rudniku, dowódcą Placówki Rudnik Armii Krajowej i szefem wywiadu w Obwodzie Nisko-Stalowa Wola Armii Krajowej. W maju 1944 r. został dowódcą Kedywu Obwodu. Zorganizował około 40 akcji zbrojnych na terenie Obwodu i dowodził nimi. Do najważniejszych należało rozbrojenie posterunku Policji Polskiej w Bielinach; następnie w mundurach tej policji jego oddział przejechał przez Rudnik, Przędzel Nisko i Stalową Wolę i zlikwidował trzech konfidentów gestapo. Dowodził odbiorem i przetransportowaniem broni zrzutowej z rejonu Kijanki-Chmielnik do Rudnika. 11 listopada 1943 r. został mianowany na stopień podporucznika. W lipcu 1944 r., w momencie rozpoczęcia akcji „Burza”, opracował plan zdobycia Rudnika. Rozmieścił grupy żołnierzy Armii Krajowej od strony spodziewanego ataku armii sowieckiej. 26 lipca 1944 r. żołnierze ci rozpoczęli strzelaninę, stwarzając wrażenie ataku Rosjan. Spowodowało to panikę wśród Niemców i opuszczenie przez nich miasta. Sam ze swoim plutonem zniszczył pojedyncze gniazda oporu Niemców i opanował miasto, do którego Rosjanie weszli bez żadnej walki. 28 października 1944 r. został aresztowany przez funkcjonariuszy Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Osadzono go w areszcie Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Rudniku. Po przesłuchaniu przez szefa Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego został przekazany NKWD. Był przetrzymywany w ziemiance na rynku w Rudniku. Następnie przewieziono go do obozu w Byszówce koło Klimontowa, gdzie, podobnie jak w Rudniku więźniów trzymano w ziemiankach. W Byszówce Trybunał Wojenny Armii Czerwonej skazał go na 8 lat więzienia za „wrogi stosunek do ZSRR”.        
10 stycznia 1945 r. został zamordowany. Miejsce pochówku nie jest znane.        
Odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy (nr DK-303-11, nadanym pośmiertnie w 1991 r.), Krzyżem Walecznych, Krzyżem AK i Medalem Wojska. W początkach lat dziewięćdziesiątych jedną z ulic w Stalowej Woli nazwano jego imieniem.        
Rodziny nie założył.        
Chmiel Z.Z., Historia jednego miasta nad Sanem, Rudnik 1998; Garbacz Dionizy, Mroczne lata. Stalowa Wola (1939-1944), Stalowa Wola 1993; Garbacz Dionizy, Okupacja i konspiracja w Stalowej Woli 1939-1944, Przemyśl 1988; Garbacz Dionizy, Zagórski Andrzej, W kleszczach czerwonych, Brzozów-Rzeszów 1991, s. 10,73; Socha S., Czerwona śmierć, Stalowa Wola 1997; Wesołowski Z., Order Virtuti Militari i jego kawalerowie, Miami 1992; Wójcik Zbigniew K., Zagórski Andrzej, Na katorżniczym szlaku, Warszawa 1994, s. 37; Zagórski Andrzej, O współpracy partyzantów polskich z Armią Radziecką w wyzwalaniu Rzeszowszczyzny, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1965 nr 4 s. 425; informacje brata Skarbmira Sochy z Łodzi.