Z Małopolska w II Wojnie Światowej
STALA Franciszek „Gruda”, „Jasica”, „Kuwaka” (1918-1981), oficer Armii
Krajowej.
Urodzony 13 kwietnia 1918 r. w Borkach Nizińskich1. W 1937 r. ukończył gimnazjum w Mielcu2. W latach
1937-1939 odbył
służbę wojskową w
Szkole Podchorążych
Artylerii we Włodzimierzu
Wołyńskim oraz w Trauguttowie3.
Był działaczem Związku Młodzieży Wiejskiej Rzeczypospolitej Polskiej
„Wici” 4. Walczył w kampanii wrześniowej 1939 r. jako oficer 30. Dywizji
Piechoty5. W grudniu 1939 r. został zaprzysiężony
do Służby Zwycięstwu Polski, a następnie Związku Walki Zbrojnej6.
Był współpracownikiem Władysława Jasińskiego „Jędruś” 7. Brał udział w wypadach „Jędrusiów” na leśnictwo Szczeka8 oraz nieudanej
akcji 22 czerwca 1941 r. na urząd gminny w Waśniowie9. W 1941 r. kierował mieleckim inspektoratem propagandy,
używał wówczas pseudonimu „Kuwaka”10. Współredagował konspiracyjne pismo „Odwet” wydawane na terenie Obwodu Tarnobrzeg
Związku Walki Zbrojnej
– Armii
Krajowej11. Wykładał na kursach
Szkoły Podchorążych Rezerwy w tym Obwodzie12.
Został dowódcą plutonu specjalnego przy komendzie
Obwodu Mielec Armii Krajowej, a potem zastępcą oficera dywersji Inspektoratu Mielec
Armii Krajowej13. 11 stycznia 1943 r.
przemawiał na pogrzebie
Władysława Jasińskiego w Sulisławicach14. W marcu 1943 r.
należał do organizatorów akcji odbicia
żołnierzy Armii Krajowej, którzy byli
więzieni przez Niemców w
Mielcu15. W stopniu porucznika należał do
krakowskiego Kedywu16. Wiosną 1944 r. zaangażował się w przygotowanie odbicia komendanta
Okręgu, pułkownika Józefa Spychalskiego w
Krakowie17. Od kwietnia 1944 r. był oficerem dywersji Inspektoratu Mielec Armii Krajowej18. Od lata
1944 r. został oficerem
organizacyjnym w komendzie Podokręgu Rzeszów Armii Krajowej19. W 1944 r. awansowano go na
stopień kapitana20. W trakcie
„Burzy” dowodził siedemdziesięcioosobowym oddziałem szkoleniowym Komendy
Podokręgu Rzeszów Armii
Krajowej o kryptonimie „Kółko”21. W 1946 r. został skazany za przynależność do Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość22. W 1952 r. był ponownie aresztowany, kiedy
się ujawniał jako dowódca plutonu Batalionów
Chłopskich23.
Więziono go w Rawiczu; z
powodu gruźlicy
został zwolniony po 5
latach24. Opuściwszy
więzienie,
mieszkał i
pracował w
Rzeszowie25. Ukończył studia
zootechniczne w Lublinie26.
Zmarł w 1981 r., został pochowany w Rzeszowie27.
Dąbrowa-Kostka Stanisław, Początek akcji,
„Kierunki” 1972 nr 9 s. 10; Dąbrowa-Kostka Stanisław, Przygotowania do rozbicia więzienia Montelupich, „W marszu
1939-1945” nr 9, s. 48;
Dąbrowa-Kostka
Stanisław, W okupowanym Krakowie, Kraków 1972, s.
135; Dąbrowski Eugeniusz, Szlakiem
Jędrusiów, Warszawa 1966, s. 54, 155, 216; Mazur
Grzegorz, Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK
1939-1945, Warszawa 1987, s. 211; Ostasz Grzegorz,
Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego
ujawnienia w świetle
dokumentów (sierpień-wrzesień
1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
1 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
2 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
3 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
4 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
5 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
6 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
7 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
8 Dąbrowski Eugeniusz, Szlakiem Jędrusiów, Warszawa 1966, s. 54;
9 Dąbrowski Eugeniusz, Szlakiem Jędrusiów, Warszawa 1966, s. 60;
10 Mazur Grzegorz, Biuro Informacji i Propagandy SZP-ZWZ-AK 1939-1945, Warszawa 1987, s. 211;
11 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
12 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
13 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
14 Dąbrowski Eugeniusz, Szlakiem Jędrusiów, Warszawa 1966, s.150;
15 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
16 Dąbrowa-Kostka Stanisław, W okupowanym Krakowie, Kraków 1972, s. 135;
17 Dąbrowa-Kostka Stanisław, Przygotowania do rozbicia więzienia Montelupich, „W marszu 1939-1945” nr 9, s. 48;
18 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
19 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
20 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
21 Dąbrowa-Kostka Stanisław, Początek akcji, „Kierunki” 1972 nr 9 s. 10;
22 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
23 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
24 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
25 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
26 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
27 Ostasz Grzegorz, Zagórski Andrzej, Podokręg AK Rzeszów. Plan zbrojnego ujawnienia w świetle dokumentów (sierpień-wrzesień 1944 roku), Rzeszów 1999, s. 84, 87;
