Z Małopolska w II Wojnie Światowej
SURZYCKI Tadeusz.
Urodzony 30 czerwca 1903 r. w Czernichowie
koło Krakowa. Syn w Stefana
(profesora ekonomii rolniczej Uniwersytetu Jagiellońskiego) i Zofii z d. Niecielskiej.
Miał siostrę Zofię (ur. 31 lipca 1900 r. w Ciecieszynie,
zamężną z dr. Marianem Nowińskim działaczem SN i właścicielem majątku
ziemskiego Tryńcza w pow.
przeworskim) i braci, Jana (ur. 23 grudnia 1898 r. w Grójcu, pow. Chrzanów,
uczestnika III Powstania Śląskiego) i
Stefana (ur. 22 kwietnia 1908 r. w Czernichowie). Po ukończeniu studiów na Uniwersytecie
Jagiellońskim w Krakowie 26
maja 1933 r. uzyskał
doktorat filozofii na podstawie pracy O absorbcji
światła nadfiołkowego przez niektóre ciała organiczne.
Działał w Stronnictwie Narodowym. 20 czerwca
1937 r. został wybrany na
członka Zarządu Okręgowego Stronnictwa Narodowego w Krakowie
i objął w nim referat
gospodarczy. Był Dyrektorem
Monopolu Spirytusowego w Krakowie oraz właścicielem
przedsiębiorstwa preparatów
chemicznych w Krakowie przy ul. Urzędniczej 16. W latach 1938-1939 należał do Rady Miejskiej w Krakowie. 5 września 1939 r. został członkiem Obywatelskiego Komitetu Pomocy w
Krakowie. Po wkroczeniu Niemców do Krakowa znalazł się na pierwszej ogłoszonej liście zakładników („Dziennik Krakowski” nr 1 z 9 września 1939 r. ). Na przełomie września i października 1939 r. wraz z
grupą działaczy Stronnictwa Narodowego
przystąpił do budowy konspiracyjnej organizacji
Stronnictwa na terenie województwa krakowskiego. Tworzył konspiracyjne władze Stronnictwa. W konspiracyjnym
Zarządzie Okręgu Krakowskiego Stronnictwa Narodowego
objął funkcję skarbnika. Był rzecznikiem nawiązywania kontaktów z innymi
konspiracyjnymi ugrupowaniami politycznymi i w tym zakresie
wykazywał dużą aktywność. W jesieni 1939 r. pomógł kilku grupom ochotników
przedostać się do Francji. Załatwiał również formalne dokumenty o zatrudnieniu, m.
in. pułkownikowi Klemensowi
Rudnickiemu w przedsiębiorstwie Sikory mieszczącym się przy
Placu Szczepańskim. Z
ramienia Krakowskiego Okręgu
Stronnictwa Narodowego zajmował się sprawami
wojska. W październiku 1939
r. nawiązał kontakt z przybyłym do Krakowa pułkownikiem Adamem Epplerem
tworzącym zręby konspiracji wojskowej wśród krakowskich narodowców. Po
wyjeździe A. Epplera
nawiązał kontakty z pułkownikami Edwardem Godlewskim, Tadeuszem
Komorowskim i Klemensem Rudnickim. Zaproponował im tworzenie organizacji wojskowej z
ramienia Stronnictwa Narodowego. Nie przyjęli oni jednak tej propozycji
twierdząc, że wojsko nie może być partyjne z czym się zgodził. W imieniu krakowskiego środowiska narodowców zgłosił wtedy akces do wojskowej organizacji
konspiracyjnej. 17 i 18 października 1939 r. w czasie pobytu w Krakowie gen. Michała Karaszewicz-Tokarzewskiego i Stefana
Klimeckiego, z ramienia Stronnictwa Narodowego prowadził rozmowy na temat konspiracji. W
połowie listopada 1939 r.
jako przedstawiciel Stronnictwa Narodowego wszedł razem z S. Rymarem w skład Okręgowej Rady Politycznej przy Komendzie
Okręgu Służby Zwycięstwu
Polski w Krakowie. W latach 1939-1940 z ramienia Stronnictwa Narodowego
utrzymywał kontakty z
powstającą konspiracją wojskową Służby Zwycięstwu
Polski i Związkowi Walki
Zbrojnej oraz zajmował
się całokształtem zbrojnej konspiracji endecji. W
czasie okupacji niemieckiej mieszkał w Krakowie ul. Wybickiego 16. Został aresztowany w 1940 r. Początkowo, w czasie śledztwa, był osadzony w więzieniu przy ul. Montelupich w Krakowie,
a następnie
został wywieziono go do KL
Auschwitz. Tam otrzymał
numer obozowy 9267.
Zginął 19 lutego 1941 r. w KL
Auschwitz.
Był żonaty z Wandą Czarnowską (ślub 1 lipca 1933 w Grabowie nad
Pilicą), z którą miał córkę Teresę (ur. 1934 r. ) i syna Andrzeja
Benedykta (ur. 1936r. ).
Dokumenty rodzinne udostępnione przez panią Elżbietę Anną Surzycką z Czekalskich; Pismo Archiwum
Państwowego w Krakowie z
dnia 20 VIII 1998, Znak 842-1176/98; Bór-Komorowski Tadeusz, Armia Podziemna, Londyn 1952, s. 21;
Brzoza Czesław,
Kraków między wojnami. Kalendarium 28 X 1918 - 6 IX 1939, Kraków 1998, s. 345; Dąbrowa-Kostka Stanisław, W okupowanym Krakowie, Warszawa 1972, s. 10; Ostasz Grzegorz, Krakowska Okręgowa Delegatura Rządu na Kraj 1941-1945, Rzeszów 1996, s.
50, 56-60, 139; Pluta-Czachowski Kazimierz, Organizacja Orła Białego, Warszawa 1987, s. 104, 135, 135
przypis 203, 136, 140; Rudnicki Klemens, Na polskim
szlaku, Londyn 1952, s. 53, 70; Schnayder Edward,
O jedynej śląskiej mapie
powstańczej (w 75-lecie
wybuchu III, ostatniego, Powstania Śląskiego w
nocy 2-3 V 1921), „Biuletyn Biblioteki
Jagiellońskiej”, Kraków 1996, R. XLVI nr 1/2, s.
280; Terej Jerzy Janusz, Rzeczywistość i polityka, Warszawa 1979, s. 155-157, 158, 158 przypis 134, 182;
Wroński Tadeusz,
Kronika okupowanego Krakowa, Kraków 1974, [149], [792]; Surzycka z Czekalskich E. A.,
Informacja, Zbiory A. Zagórskiego, sygn. II-659;