Z Małopolska w II Wojnie Światowej

SZUBA Marian „Brzozowski”, „Górski” (1913 - 1944), oficer Armii Krajowej.        
Urodzony 25 marca 1913 r. w Białobrzegach, dzielnicy Krosna. Syn Piotra (drobnego rolnika) i Heleny z d. Kwaciszewskiej. Miał dwóch braci: Stanisława i Jana (żołnierza Armii Krajowej). W 1932 r. ukończył krośnieńskie Gimnazjum. Służbę wojskową odbył w Szkole Podchorążych w Zambrowie uzyskując stopień plutonowego podchorążego. Ze względu na stan zdrowia nie mógł pozostać w służbie stałej. Po powrocie do domu nie mógł znaleźć pracy, więc poświęcił się działalności społecznej. Był lokalnym komendantem Związku Strzeleckiego. Po pewnym czasie został zatrudniony w starostwie w Jarosławiu. W roku 1936 podjął pracę w starostwie krośnieńskim. Jednocześnie rozpoczął zaoczne studia prawnicze na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. We wrześniu 1939 r. wraz z urzędnikami starostwa został ewakuowany na wschód. W listopadzie 1939 r. powrócił przez zieloną granicę stref okupacyjnych na Sanie do Krosna. Podjął pracę w firmowym sklepie rozlewni octu „Grodzisk”. Częste wyjazdy w teren ułatwiały mu działalność konspiracyjną. W 1940 r. wstąpił do Tajnej Organizacji Wojskowej kierowanej przez Zenona Sobotę „Poraj”. Dwukrotnie przechodził do sowieckiej strefy okupacyjnej m. in. po ukryte tam pieczęcie starostwa. W latach 1942 - 1943 uczestniczył w akcjach dywersyjnych, m. in. na mleczarnię w Krośnie i kasę Karpathen Öl. Po włączeniu Tajnej Organizacji Wojskowej do Armii Krajowej został żołnierzem krośnieńskiego ośrodka Kedywu Armii Krajowej. Wykonywał różnorodne zadania, był łącznikiem z dowództwem w Krakowie, prowadził rozpoznanie więzień w Jaśle i Gorlicach, wywiad dotyczący miejsc masowych rozstrzeliwań w Warzycach koło Jasła i obozu w Szebniach. Uczestniczył w akcjach likwidacyjnych konfidentów. 1 czerwca 1943 r. dowodził zespołem dywersyjnym, który uszkodził stację transformatorową w Staroniwie, zasilającą zakłady przemysłowe w Rzeszowie. Po odejściu z Kedywu Józefa Czuchry „Orski”, który nie zgadzał się ze sposobem kierowania organizacją przez Zenona Sobotę, przejściowo wyłączył się z czynnej działalności konspiracyjnej. Czekał na rozstrzygnięcie sporu przez władze wyższego szczebla. 2 października 1943 r. uczestniczył w akcji zespołu dywersyjnego na zarządzany przez Niemców dwór w Bratkówce. Zagrożony aresztowaniem został skierowany do oddziału partyzanckiego.        
W drodze do lasu 26 lutego 1944 r. rozpoznali go w Bratkówce konfidenci Jan Szarek i N. Wiśniewski (zlikwidowani w maju 1944 r. z wyroku Wojskowego Sądu Specjalnego). Został zastrzelony w czasie pościgu prowadzonego przez załogę wartowniczą z dworu. Pochowano go na miejscu śmierci. Patrol Armii Krajowej wykradł nocą zwłoki i przetransportował do Łączek Jagiellońskich, gdzie zostały umieszczone w grobowcu na cmentarzu. Po ekshumacji w końcu 1944 r. trumnę ze zwłokami przeniesiono na cmentarz w Krośnie.        
W 1997 r. jego imieniem nazwano jedną z ulic w Krośnie.        
Archiwum oddziału „Orskiego” w zb. St. Nitki; Księga Pamiątkowa b. Szkoły Realnej b. Gimnazjum, obecnie Liceum Ogólnokształcącego im. M. Kopernika w Krośnie, Krosno 1967, s. 180, 191, 206; Notatnik służbowy komendanta Placówki AK Odrzykoń, rkps.; Daszkiewicz A., Ruch oporu w regionie Beskidu Niskiego 1939 - 1944, Warszawa 1975, s. 104; Dąbrowa – Kostka Stanisław, Odbicie więźniów politycznych w Jaśle w sierpniu 1943 r. [w:] Jasło oskarża. Zbrodnie hitlerowskie w regionie jasielskim 1939 - 1945, Warszawa 1975, s. 131 - 132; Dąbrowa – Kostka Stanisław, Kedyw Okręgu AK Kraków i Podokręgu AK Rzeszów, mps. Kraków 1965/66, s. 122 - 123, 137; Grzywacz – Świtalski Łukasz, Z walk na Podkarpaciu, Warszawa 1971, s. 228, 248 - 249; Orzechowska M., Dziewczyna z Visem, „WTK” nr 10; relacje M. Barud, A. Hebzdy, S. Nitki, J. Szuby;