Z Małopolska w II Wojnie Światowej

WÓJCIK Władysław. 

Urodzony 9lutego 1917 r. w Krakowie. Syn Józefa (robotnika kolejowego, członka Polskiej Partii Socjalistycznej, zmarłego w 1933 r.) i Józefy z d. Krawczyk. Mieszkał w Krakowie. Szkołę powszechną ukończył w 1928 r. Był absolwentem gimnazjum matematycznego w Krakowie. W 1935 r. rozpoczął służbę w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim. Miał stopień plutonowego podchorążego. Zimą 1935 r. był leczony w szpitalu wojskowym w Chełmie Lubelskim. Od 1936 r. studiował na Akademii Handlowej w Krakowie i równocześnie pracował w Wydziale Drogowym Dyrekcji Okręgowej Kolei Państwowych oraz w Banku Polskim. Studiował w latach 1936-1939 w Szkole Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego (studiów nie ukończył). Od 1937 r. należał do Polskiej Partii Socjalistycznej i Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego w Skarżysku-Kamiennej. Był członkiem Związku Zawodowego Pracowników Umysłowych. W 1937 i 1938 odbywał letnie ćwiczeniach w 23. pułku artylerii lekkiej. W 1939 r. odbył ćwiczenia w 23. pułku artylerii lekkiej w Będzinie. Od lipca 1939 r. pracował jako pomocnik księgowego w Skarżysku. Od września 1939 r. był bezrobotny. W 1940 r. podjął pracę w Wydziale Opieki Społecznej Zarządu Miejskiego w Krakowie. Był komendantem powiatowym Gwardii Ludowej Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość w Krakowie. Używał pseudonimów „Czerski”,„Żegociński”, „Żegota”. Organizował konspiracyjne trójki i piątki na terenie Krakowa. Prowadził dział „legalizacji” w Komendzie Okręgu. Nadzorował wywiad. Był członkiem Sądu Podziemnego. Od marca 1942 r. ukrywał się jako Władysław Tomczyńskii Władysław Czarski. W 1943 r. był sekretarzem Rady Pomocy Żydom „Żegota” w Krakowie. W 1943 r. został przewodniczącym Żegoty. Należał do Komitetu Pomocy Więźniom Obozów Koncentracyjnych. Wewrześniu 1943 r. na dworcu w Krakowie odbierał uciekiniera z obozu janowskiego pod Lwowem Maksymiliana Boruchowicza „Borwicz”. Gromadził informacje o ludziach podejrzewanych o współpracę z Niemcami. W 1944 r. przekazał tę kartotekę Jadwidze Rysiewicz dla Komendanta Okręgu Gwardii Ludowej Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość na polecenie Mieczysława Bobrowskiego. W czerwcu lub w lipcu 1944 r. wizytował wraz z Marianem Wojciechem Bombą i NN „Zygmuntem” (prawdopodobnie Maksymilianem Boruchowiczem) oddział Stanisława Długosza „Zamek” w miechowskiem. Nakazał mu wówczas przejście w myślenickie. Był wyznaczony na stanowisko konspiracyjnego wicestarosty powiatu krakowskiego. Otrzymał od Władysława Dziadonia (wg jego zeznań) 500 tys. złotych i 200 par butów. Wojnę zakończył w stopniu porucznika. Pod koniec okupacji był inspektorem terenowym Komendy Okręgu Organizacji Wojskowej Polskiej Partii Socjalistycznej. Na początku 1945 r. przekonywał Józefa Jedynaka do objęcia stanowiska burmistrza Wieliczki. Mieszkał przy ulicy Wrzesińskiej 3/2 lub Krowoderskiej 6/19 w Krakowie. Pracował na stanowisku dyrektora Towarzystwa Spółdzielczego „Praca”. Od stycznia 1945 r. był sekretarzem Komitetu Miejskiego „odrodzonej” Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. Od 24 stycznia 1945 r. był sekretarzem Okręgowego Komitetu Robotniczego Kraków Miasto i Powiat. Miał legitymację partyjną numer 10142. Wybrano go w pierwszej połowie 1945 r. rzecznikiem Sądu Partyjnego przy Wojewódzkim Komitecie Robotniczym Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. Należał do Związku Zawodowego Pracowników Instytucji Społecznych. Od października 1945 r. był członkiem Zarządu Wojewódzkiego Związku Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację w Krakowie. 27 listopada 1945 r. wybrano go na stanowisko sekretarza Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie, członka Rady Naczelnej Polskiej Partii Socjalistycznej i posła do Krajowej Rady Narodowej. W lutym 1946 r. należał do Prezydium Rady Miejskiej Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. 19 marca 1946 r. na II wojewódzkiej konferencji wybrano go I sekretarzem Wojewódzkiego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. W maju 1946 r. informował Urząd Bezpieczeństwa Publicznego o jego działalności NN „Tygrys”, a w sierpniu 1946 r. NN Lis”. Był inspektorem Centralnego Komitetu Wykonawczego Polskiej Partii Socjalistycznej na województwo Śląskie. Jesienią 1946 r. umieszczono jego nazwisko na drugim miejscu listy kandydatów z Chrzanowa w nadchodzących wyborach do Sejmu. 2 grudnia 1946 r. odwołano go z funkcji I sekretarza Wojewódzkiego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. W styczniu 1947 r. był sekretarzem Związku Uczestników Walki Zbrojnej z siedzibą przy ul. Wielopole 15. Był pełnomocnikiem Centralnego Komitetu Wykonawczego Polskiej Partii Socjalistycznej na do głosowania ludowego na województwo krakowskie. Delegowano go do Okręgowej Komisji Wyborczej w Krakowie. 17 i 18 maja 1947 r. brał udział w Konferencji Wojewódzkiej Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. Na III wojewódzkiej konferencji 27 maja 1947 r. został wybrany skarbnikiem Wojewódzkiego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej. Od 18 maja 1947 r. do grudnia 1948 r. był skarbnikiem Wojewódzkiego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. Prowadził prelekcje z ramienia Wojewódzkiego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej. Wg informacji Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego należał do Rady Wojewódzkiej Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. Był członkiem Wojewódzkiej Rady Narodowej. Został awansowany do stopnia majora rezerwy. 25 października 1946 r. skarżył się w piśmie do Centralnego Komitetu Wykonawczego na aresztowania działaczy Polskiej Partii Socjalistycznej i członków ich rodzin w tym kobiet i dzieci „wybryki takie U.B. kompromitują Państwo na zewnątrz w zupełności podrywają zaufanie społeczeństwa, które dziś wprost ich nienawidzi”. Od listopada 1946 r. był inspektorem Centralnego Komitetu Wykonawczego Polskiej Partii Socjalistycznej w Warszawie. 1 stycznia 1947 r. był skarbnikiem Komitetu Wojewódzkiego Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. W styczniu 1947 r. wybrano go posłem do Krajowej Rady Narodowej. Od marca do maja 1947 r. nie pracował – przygotowywał pracę dyplomową. Miał stopień magistra ekonomii. Od maja 1947 r. był członkiem Prezydium Komitetu Wojewódzkiej Polskiej Partii Socjalistycznej, kierownikiem Wydziału Finansowo-Gospodarczego. W grudniu 1947 r. był skarbnikiem i zarazem etatowym pracownikiem Wojewódzkiego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie z IV grupą uposażenia w wysokości 16000 zł. Funkcjonariusze Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego zaplanowali wiosną 1948 r. obsadzenie go na stanowisku skarbnika Wojewódzkiego Komitetu Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie. 29 listopada 1947 r. podczas posiedzenia Wojewódzkiej Rady Politycznej Polskiej Partii Socjalistycznej w Krakowie w sali konferencyjnej gmachu Polskiej Partii Socjalistycznej należał do Komisji Matki ustalającej listę 40 kandydatów na delegatów. Był także wśród z góry ustalonych delegatów jako uczestnik poprzedniego Kongresu. Na Kongresie wybrano go do Rady Naczelnej Polskiej Partii Socjalistycznej. Od grudnia 1948 r. był członkiem Komitetów Miejskiego i Wojewódzkiego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Od 1948 r. miał pozwolenie na posiadanie pistoletu, który zdał Urzędowi Bezpieczeństwa Publicznego w 1950 r. Jednocześnie od marca 1948 do czerwca 1950 przewodniczył Miejskiej Radzie Narodowej. 26 lutego 1949 r. wystawił Jerzemu Tabeau zaświadczenie o służbie w Gwardii Ludowej Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość i odniesieniu rany w potyczce pod Makowem. Od czerwca do września 1950 r. był urlopowany. We wrześniu 1950 r. podjął pracę w Przedsiębiorstwie Budowy Zakładów Przemysłu Ciężkiego w Krakowie. Od stycznia 1952 r. do aresztowania pracował w Zjednoczeniu Budowy Pieców Przemysłowych na stanowisku zastępcy kierownika grupy robót Zjednoczenia Budownictwa Pieców Przemysłowych. Był poważnie chory na serce. We wrześniu 1952 r. przeżył zawał serca. Był leczony w sanatorium w Żegiestowie. Krytykował w styczniu 1953 r. w rozmowie ze Zdzisławem Brablecem i Władysławem Dziadoniem uchwałę o regulacji cen jako godzącą w klasę robotniczą. 10 stycznia 1953 r. wydano postanowienie o jego zatrzymaniu, a kapitan Józef Skórczyński wydał postanowienie o zarządzeniu rewizji. 11 stycznia 1953 r. Feliks Sasnal, w obecności Janiny Gnat i Zygmunta Cieślaka, dokonał przeszukania jego mieszkania przy Krowoderskiej 6/19. Zakwestionowano teczkę z korespondencją Miejskiej Rady Narodowej i maszynopisy dotyczące historii Polskiej Partii Socjalistycznej w Galicji. 12 stycznia 1953 r. podporucznik Stanisław Turek podjął postanowienie o wszczęciu śledztwa, wnioskował o jego aresztowanie i osadzenie w więzieniu Montelupich. Kapitan magister Józef Czerwiński, wiceprokurator Wojskowej Prokuratury Rejonowej w Krakowie, wydał 12 stycznia 1953 r. postanowienie o jego tymczasowym aresztowaniu i nakazał osadzenie go w więzieniu Montelupich z zakazem kontaktów z Dziadoniem i Brablecem. 13 stycznia 1953 r. był przesłuchiwany przez chorążego Stanisława Malika. Pytany o nielegalnie posiadaną broń na pierwszym przesłuchaniu powiedział, że miał na nią zezwolenie i że zdał pistolet do Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w 1950 r. Pytany o zakwestionowany negatyw błony fotograficznej wyjaśnił, że ktoś mu go przyniósł w 1945 r. a on nawet nie wie co na nim jest – chyba kopie kart pracy z lat wojny. 20 stycznia 1953 r. był przesłuchiwany przez Stanisława Turka, który przesłuchanie kontynuował 21 stycznia 1950 r. Zaprzeczał kontaktom z zagranicą i podziemiem w kraju. Zaprzeczał nielegalnemu posiadaniu broni. Gdy pytano go o kontakty ze Stanisławem Gaczołem „Nawara”, zaprzeczał im za wyjątkiem jednego przypadkowego spotkania w kawiarni „Ziemiańska”. Przesłuchiwany 23 stycznia 1953 r. przez Stanisława Turka był pytany o kontakty, broń, amunicję i spotkania żony z Władysławem Dziadoniem – zaprzeczał. Zeznawał, że żona pokłóciła się w 1948 r. z Władysławem Dziadoniem, który stawiał mu wódkę i „dziewczynki”. Przesłuchiwany 30 stycznia 1953 r. przez Stanisława Turka był pytany o kontakty, broń, amunicję. Nadal wszystkiemu zaprzeczał. Wg zeznań Władysława Dziadonia zapowiadał zmiany polityczne w 1953 lub 1954 r. i krytykował polski system przeprowadzania wyborów jedynie wśród wskazanych przez władze kandydatów. 31 stycznia 1953 r. został osadzony w krakowskim więzieniu. Jego adwokatem był wówczas dr Andrzej Markus. 27 lutego, 4 i 7 marca 1953 r. nadal był przesłuchiwany przez Stanisława Turka, który pytał tym razem o historię jego kontaktów z lat okupacji niemieckiej. 13 marca 1953 r. St. Turek pytał go o Franciszka Szczura. 16 i 19 marca 1953 r. ponownie pytany przez St. Turka o posiadaną broń – zaprzeczał. 23 marca 1953 r. zeznawał na temat swoich kontaktów wojennych ze Tadeuszem Sewerynem i zaprzeczał znajomości innych ludzi z konspiracyjnego sądownictwa. 24 marca 1953 zaprzeczał przechodzeniu przed wojną specjalnych kursów i potwierdzał nieukończone studia w Szkole Nauk Politycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego w latach 1936-1939. 25 marca 1953 r. zaprzeczał, że okazany mu kwit na 25 zł datowany 19 marca 1938 r. w II Oddziale Sztabu Głównego Wojska Polskiego należał do niego. Zjednoczenie Budowy Pieców Przemysłowych w Nowej Hucie zwolniło go 11 kwietnia 1953 r. z pracy. 13 i 14 kwietnia 1953 r. był przesłuchiwany przez chorążego Jana Miernikowskiego, oficera śledczego Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego. Opisał wówczas strukturę organizacyjną Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość i jej Gwardii Ludowej. 30 kwietnia 1953 r. przedłużono mu areszt 10 maja 1953 r. przedłużono mu areszt po raz kolejny. Mimo to został zwolniony 11 maja 1953 r. Wg innych źródeł 16 maja 1953 r. uchylono mu areszt, po czym zwolniono go z więzienia. Chorąży Jan Miernikowski umorzył 29 maja 1953 r. śledztwo przeciwko niemu. W 1957 r. wszedł do stworzonej w zarządzie Związku Bojowników o Wolność i Demokrację Komisji Porozumiewawczej. Był wiceprzewodniczącym Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Krakowie i posłem na Sejm PRL. Pracował w biurze Huty im. Lenina w Krakowie. Wg TW „Y” Stefan Rzeźnik nie ufał mu z powodu jakichś rozliczeń dolarowych z lat okupacji niemieckiej. 28 maja 1964 r. był w Ryczowie przygotować odsłonięcie tablicy pamiątkowej. Oskarżał F. Szczura, członka Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość z Woli Duchackiej, o współpracę z Niemcami w czasie okupacji. Sprawdzał jego akta w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Pracował w Prezydium Miejskiej Rady Narodowej. Na spotkaniu 27 listopada 1968 r. kapitan Jerzy Mielecki pytał go o Jana Jędrzejowicza, który miał należeć do oddziału Gwardii Ludowej Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość. Podał wówczas nazwiska członków oddziału Gwardii Ludowej Polskiej Partii Socjalistycznej Wolność Równość Niepodległość: Bundzewicz Tadeusz, Denikiewicz Władysław, Hałoń Kazimierz oraz inżynier z Nowej Huty (Mieczysław Owca?) i kierowca z KW PZPR.     
Był żonaty z Wandą Janowską.        
Odznaczony Orderem Odrodzenia Polski, Krzyżem Grunwaldu, Krzyżem Partyzanckim, Medalem Zwycięstwa i Wolności.        
IPN-Kr 010/10268 Grupowa sprawa ewidencyjno-obserwacyjna Rzeźnik Stefan, Bomba Marian, t. 1 s. 9, Charakterystyka figuranta sprawy operacyjnej obserwacji nr 503/B o zabarwieniu WRN z dnia 25 października 1961 r.; IPN Kr 111/2761 Stanisław Długosz s. Józefa, zam. Kamienna Góra, b. Dowódca oddziału organizacji WRN w czasie okupacji, podejrzany o nielegalne przechowywanie broni w pow. Miechowskim (art. 4 $ 1 MKK), Protokół przesłuchania podejrzanego Długosz Stanisław, 26 X 1946, s. 14; Mariańscy Maria i Mieczysław, Wśród przyjaciół i wrogów. Poza gettem w okupowanym Krakowie, Kraków 1988, s. 93, 95, 104; Proces dr Michała Weicherta, „Dziennik Polski“ 1945 nr 296 s. 4; W.M., Związek Uczestników Walki Zbrojnej o Niepodległość i Demokrację, „Dziennik Polski” 1945 nr 249 s. 5;