Z Małopolska w II Wojnie Światowej

ZAGÓROWSKI Paweł

ZAGÓROWSKI Paweł Góra, Góralik, Maciej, Strzemię” (1896 - 1946)        
Urodzony 4 stycznia 1896 r. Jego matka pochodziła z Wiednia. Podczas nauki w gimnazjum należał do Związku Strzeleckiego. Od 1914 r. służył w 5. pułku piechoty Legionów. W 1918 r. był porucznikiem Wojska Polskiego. Od marca do maja 1922 r. uczęszczał do Studium Wychowania Fizycznego przy Uniwersytecie Poznańskim. Jesienią 1922 r. został wyznaczony na stanowisko kierownika referatu Przysposobienia Wojskowego przy Dowództwie Okręgu Korpusu VIII Toruń. Awansowano go na stopień majora ze starszeństwem z 1 stycznia 1927 r. W 1928 r. został przeniesiony na stanowisko dowódcy III batalionu 65. pułku piechoty, a następnie na stanowisko komendanta Okręgu Związku Strzeleckiego. W latach 1930 - 1932 studiował w Wyższej Szkole Wojennej. W 1935 r. przeniesiono go w stan spoczynku, zamieszkał w Krakowie. W latach 1938 - 1939 był kierownikiem komórki wojskowej, a potem dyrektorem administracyjnym Państwowych Zakładów Lotniczych w Mielcu. Nieoficjalnie pełnił funkcję kierownika d/s bezpieczeństwa i zadań specjalnych na obszar Centralnego Okręgu Przemysłowego. Mieszkał przy ul. Piłsudskiego w Mielcu. Zorganizował siatkę Dywersji Pozafrontowej na wypadek wojny i zajęcia terenu przez nieprzyjaciela. Przed wojną był oficerem II Oddziału Sztabu Armii Kraków. Tuż przed wkroczeniem Niemców do miasta polecił zniszczyć magazyny materiałów pędnych i unieruchomić obrabiarki w Państwowych Zakładach Lotniczych Mielec. 9 września 1939 r. zameldował się w Warszawie u Kazimierza Kierzkowskiego. 12 września 1939 r. został wysłany do Tarnowa celem stworzenia siatki dywersyjnej. Mianowano go wówczas kierownikiem okręgowego wydziału wojskowego Organizacji Orła Białego. Od 20 lub 22 września 1939 r. pełnił funkcję komendanta Okręgu Kraków Organizacji Orła Białego. W początkach listopada 1939 r. odbył podróż do Lwowa, gdzie wyznaczył dr Jana Wereszyckiego na stanowisko lokalnego komendanta Organizacji Orła Białego. Odszukał żonę i córkę (ewakuowane z Mielca na wschód) i zabrał je do Generalnego Gubernatorstwa. Usiłował bezskutecznie podporządkować sobie T. Kułczyńskiego, komendanta Organizacji Orła Białego w Mielcu. Po scaleniu Organizacji Orła Białego ze Związkiem Walki Zbrojnej, w lutym 1940 r., został I zastępcą komendanta Związku Odwetu w Komendzie Obszaru Południe Związku Walki Zbrojnej. Zdekonspirowany w lipcu 1940 r., przeniesiono go do dyspozycji Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej w Warszawie. Od jesieni 1940 r. do końca 1941 r. był szefem sztabu Okręgu Łódź Związku Walki Zbrojnej. Zagrożony aresztowaniem został przeniesiony ponownie do Warszawy. Od czerwca 1942 r. był komendantem Okręgu Śląskiego Armii Krajowej z siedzibą w Krakowie. Mieszkał przy ul. Dietla, w tym samym lokalu mieściła się również Baza Okręgu Śląskiego, lokal krakowskiego Związku Odwetu i odbywały się zajęcia tajnego nauczania, co świadczyło jednoznacznie, że nie zachowywano podstawowych zasad konspiracji. W styczniu 1943 r. polecił W. Zychowi utworzenie oddziału partyzanckiego. W lipcu 1943 r. ciężko zachorował i we wrześniu 1943 r. wyjechał do szpitala w Warszawie. Został awansowany na stopień pułkownika dyplomowanego. W czasie powstania warszawskiego 1944 r. był szefem sztabu Obwodu Mokotów Armii Krajowej. 18 sierpnia 1944 r. w Wilanowie i Górze Kalwarii w imieniu Armii Krajowej bezskutecznie omawiał z dowództwem wojsk węgierskich sprawę przejścia pułku honwedów na stronę powstania. Po upadku powstania poszedł do niewoli niemieckiej.        
Zmarł najprawdopodobniej w 1946 r. (część źródeł podaje, że zmarł w 1945 r. w KL Mauthausen, inne podają jako datę śmierci rok 1944).        
Był żonaty, przysposobił córkę Zofię (pochodzenia żydowskiego, z rodziny żony).        
Odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym i Srebrnym Krzyżem Zasługi.        
Teczka personalna P. Zagórowskiego - CAW; Dąbrowa - Kostka Stanisław, W okupowanym Krakowie, Warszawa 1972; Filar Alfons, Za pasem broń. Z dziejów ruchu oporu na Podhalu, Warszawa 1989; Mielec. Studia i materiały z dziejów miasta i regionu, Mielec 1988; Niekrasz Juliusz, Z dziejów AK na Śląsku, Warszawa 1985; Ostasz Grzegorz, Krakowska Okręgowa Delegatura Rządu na Kraj 1941 45, Rzeszów 1996; Pluta - Czachowski Kazimierz, Konspiracja terenowa, Kierunki 1981 nr 35; Walter - Janke Zygmunt, SZP - ZWZ - AK na Zachodnim Pogórzu Karpat, Najnowsze Dzieje Polski 1968 nr 12; Walter - Janke Zygmunt, W AK na Śląsku, Katowice 1986;