Z Małopolska w II Wojnie Światowej

BOTIAN Aleksiej.

Urodzony 10 lutego 1917 r. we wsi Czertowica na Wileńszczyźnie. Syn Nikołaja. Po ukończeniu szkoły podstawowej został powołany do służby w Wojsku Polskim. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Jak sam mówił jako podoficer dowodził pododdziałem artylerii przeciwlotniczej pod Warszawą. Miał zestrzelić 3 niemieckie bombowce (nie ma na to potwierdzenia w polskich dokumentach). Później zmierzał w kierunku Rumunii. W rejonie Lwowa dostał się do sowieckiej niewoli. Udało mu się uciec. Wrócił na Wileńszczyznę. Otrzymał sowieckie obywatelstwo. Pracował jako nauczyciel w szkole podstawowej. Działał w Komsomole. Wiosną 1941 r. wyjechał do Moskwy. Ukończył szkołę wywiadowczą NKWD. Latem 1941 r. został oficerem Samodzielnej Brygady Strzelców Zmotoryzowanych Specjalnego Przeznaczenia, podporządkowanej IV Zarządowi NKWD. W listopadzie 1941 r. jako dowódca grupy zwiadowczo-dywersyjnej został przerzucony na niemieckie tyły. Później uczestniczył w obronie Moskwy. Od 1942 r. działał na okupowanych przez Niemców terenach zachodniej Białorusi i Ukrainy. Prowadził działania wywiadowczo-dywersyjne na własną rękę lub w szeregach oddziałów partyzanckich. W 1943 objął funkcję zastępcy ds. wywiadu dowódcy oddziału partyzanckiego majora Wiktora Karasiowa na Żytomierszczyźnie. Używał pseudonimu „Alosza”. Na początku września 1943 r. dowodził akcją wysadzenia niemieckiego komisariatu w Owruczu, za co przedstawiono go do odznaczenia Złotą Gwiazdą Bohatera Związku Radzieckiego, ale odznaczenia mu nie przyznano. Na początku maja 1944 r. na czele dwudziestoośmioosobowego oddziału przeszedł na ziemie południowej Polski z zadaniem zorganizowania siatki wywiadowczej w rejonie Krakowa (wg innego źródła oddział desantowano w rejonie Moszczenicy). nocą 16/17 maja 1944 r. wraz z oddziałami Armii Ludowej im. Mariana Langiewicza, im. Bartosza Głowackiego i im. Narutowicza, na cztery godziny zajął Iłżę. Ostrzeliwano tamtejszy posterunek żandarmerii. Rozbito więzienie i uwalniając aresztowanych. Od połowy czerwca 1944 r. jego oddział działał w rejonie Limanowej. Utrzymywał dobre stosunki z Batalionami Chłopskimi (m.in. z oddziałem Mieczysława Cholewy „Juhas”), a także z batalionem 1. pułku strzelców podhalańskich Armii Krajowej kapitana Juliana Zapały „Lampart” (który zresztą starał się wywiadowczo rozpracować). W stopniu starszego lejtnanta był zastępca dowódcy Zgrupowania (pułkownika Iwana Zołotara?) do spraw liniowych. Dowodził akcjami na placówkę słowackiej straży granicznej w Litmanowej i na tartak w Rytrze. Według powszechnie obowiązującego w Rosji przekazu w styczniu 1945 r. doprowadził do wysadzenie ładunków wybuchowych zgromadzonych na Zamku Królewskim w Nowym Sączu, co miało uratować zaporę na Dunajcu w Rożnowie, a w konsekwencji ocalić Kraków od zatopienia (w rzeczywistości akcję tę przeprowadzili członkowie Batalionów Chłopskich pod dowództwem Tadeusza Dymela, poza tym ujście Dunajca do Wisły znajduje się znacznie poniżej Krakowa i fala powodziowa z pewnością by do miasta nie dotarła). 10 stycznia 1945 r. pomagał oddziałom Batalionów Chłopskich Józefa Krzyżaka „Potok” i Mieczysława Cholewy „Juhas” zniszczyć niemiecki oddział w Szczerbach. Wg niepotwierdzonych informacji w pierwszych dniach maja 1945 r. Armia Krajowa przeprowadziła na niego nieudany zamach. Sowieci przenieśli go na teren Czechosłowacji. Po wojnie służył w stopniu kapitana bezpieczeństwa państwowego w I Zarządzie NKGB, a od 1946 r. w Ministerstwie Bezpieczeństwa Państwowego ZSRS, a później KGB. Uczestniczył w misjach zagranicznych m.in. ponownie w Czechosłowacji. Pełnił funkcję konsultanta Grupy Specjalnego Przeznaczenia Wympieł. Został awansowany na stopień pułkownika bezpieczeństwa państwowego. W 1983 r. odszedł ze służby. Do 1989 r. pracował w KGB jako cywilny specjalista.

Zmarł 13 lutego 2020 r. w Moskwie.

Odznaczony: polskimi (PRL) Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Medalem Polakom byłym żołnierzom Armii Czerwonej, rosyjskimi Złotą Gwiazdą Bohatera Federacji Rosyjskiej, Orderem Za Zasługi dla Ojczyzny IV klasy, Orderem Męstwa IV klasy, Medalem 50-lecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945, Medalem 60-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945, Medalem 65-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945, Medalem 70-lecia Zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945, Odznaką 75 lat bitwy pod Moskwą, sowieckimi dwukrotnie Orderem Czerwonego Sztandaru, Orderem Wojny Ojczyźnianej, Orderem Czerwonego Sztandaru Pracy, Medalem Za Zasługi Bojowe, Medalem 100-lecia urodzin Lenina, Medalem Partyzantowi Wojny Ojczyźnianej I klasy, Medalem Za obronę Moskwy, Medalem Za zwycięstwo nad Niemcami w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945, Medalem Dwudziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945, Medalem Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945, Medalem Czterdziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941-1945, Medalem Weterana Sił Zbrojnych, Medalem 30 lat Armii Radzieckiej i Floty, Medalem 40 lat Sił Zbrojnych ZSRR, Medalem 50 lat Sił Zbrojnych ZSRR, Medalem 60 lat Sił Zbrojnych ZSRR, Medalem 70 lat Sił Zbrojnych ZSRR, Medalem Za nienaganną służbę I klasy, Medalem Za nienaganną służbę II klasy, Odznaką Zasłużony Funkcjonariusz KGB;

Był żonaty Czeszką Heleną Gincel.

Dolata Bolesław, Jurga Tadeusz, Walki zbrojne na ziemiach polskich. 1939 – 1945, Warszawa 1970, s. 427; Filar Alfons, U podnóża Tatr, Warszawa 1985, s. 143, 144; Paczyńska Irena, Radzieckie formacje partyzanckie w Polsce południowej, „Dzieje Najnowsze” 1973 nr 4 s. 168, 174; Przybysz Kazimierz, Wojtas Andrzej, Bataliony Chłopskie. O kształt społeczno-polityczny Polski, t. 3, Warszawa 1986, s. 213;