Z Małopolska w II Wojnie Światowej

GROCHAL Tadeusz.

Urodzony 1 lub 17 sierpnia 1919 lub 1920 r. w Uniejowie. Był synem robotnika rolnego. Od 14 roku życia pracował jako robotnik folwarczny w Pogwizdowie. W 1938 r. zgłosił się na ochotnika do służby wojskowej w 27. pułku piechoty w Częstochowie. Później służył w 16. pułku piechoty w Tarnowie. W czasie kampanii wrześniowej w 1939 r. walczył w rejonie Zwardoń - Rajcza - Milówka - Węgierska Górka w stopniu kaprala jako erkaemista. Jego jednostkę rozbito 11 września 1939 r. Ukrywał się na Babiej Górze. Z zapaleniem płuc wrócił do Uniejowa. Ponownie pracował w majątku rolnym w Pogwizdowie. Od maja 1942 r. był członkiem Polskiej Partii Robotniczej. Używał pseudonimu „Tadek Biały”. Kolportował partyjną prasę: „Trybunę Wolności” i „Gwardzistę”. Działał w dzielnicy „Kula” Polskiej Partii Robotniczej. Od września 1942 r. był poszukiwany przez żandarmerię niemiecką. 27 grudnia 1942 r. Komitet Okręgowy Polskiej Partii Robotniczej w Miechowie skierował go do oddziału partyzanckiego „Mnich” Gwardii Ludowej Polskiej Partii Robotniczej w Okręgu Miechów dowodzonego przez NN „Józka”. W grudniu 1942 r. uczestniczył w rozbiciu posterunku policji w Czekaju. 3 stycznia 1943 r. brał udział w akcji na posterunek policji w Żarnowcu. 12 marca 1943 r. dowodził potyczką w Kępiu. 28 marca 1943 r. odłączył się od zwiadu oddziału. Dowiedział się o zasadzce przygotowywanej przez policjantów. Zawiadomił główne siły oddziału, idąc na pomoc zwiadowcom zajął dwór w Kępiu. W kwietniu 1943 r. dowodził patrolem oddziału „Mnich”, który zniszczył centralę mleczarską w Sędziszowie. W maju 1943 r. objął stanowisko dowódcy oddziału partyzanckiego „Mnich” Gwardii Ludowej Polskiej Partii Robotniczej. Wszedł w skład kierownictwa Okręgu Miechów Gwardii Ludowej Polskiej Partii Robotniczej. 1 maja 1943 r. dowodził rozbiciem gorzelni w Słupi. 7 maja 1943 r. dowodził rozbiciem mleczarni w Mstyczowie. 17 maja 1943 r. jego oddział przeprowadził nieudaną akcję na posterunek w Żarnowcu. 12 czerwca 1943 r. dowodził potyczką w rejonie Kozubowa. 12 sierpnia 1943 r.  jego oddział przebił się z okrążenia w lasach łańskich. 13 sierpnia 1943 r. dowodził potyczką w lasach łańskich. 5 września 1943 r. dowodził zdemolowaniem warsztatów naprawczych (montowni samochodów?) w Pradłach (wg innych źródeł w Zawadzie). 7 września 1943 r. jego oddział spalił stogi zboża przeznaczonego na kontyngent dla Niemców w majątkach Kępie i Pogwizdów. 12 października 1943 r. oddział skoncentrowano w lesie kołkowskim. Został tam otoczony. Wyprowadził wówczas oddział z okrążenia w rejonie Kołkowa. 17 października 1943 r. jego oddział we wsi Karczowice w powiecie miechowskim starł się z oddziałem Narodowej Organizacji Wojskowej Tadeusza Kozłowskiego „Piotr” (później wszedł w skład oddziału Armii Krajowej NN „Marcina”). 28 października 1943 r. jego oddział został otoczony w Karczowicach, pod Koryczanami lub Karnowicami (różne źródła poadją różne nazwy miejscowości) przez oddział Armii Krajowej z Obwodu Miechów dowodzony przez porucznika Przemysława Szyca „Ludwik”. Wyprowadził wówczas część oddziału im. Bartosza Głowackiego. 11 listopada 1943 r. jego oddział walczył w lasach chroberskich. Dowodził oddziałem im. Bartosza Głowackiego Gwardii Ludowej Polskiej Partii Robotniczej. Współpracował z Franciszkiem Książkiem „Wawel” z Ludowej Straży Bezpieczeństwa. Od wiosny 1944 r. został oficerem operacyjnym sztabu Obwodu Kraków Armii Ludowej. Od marca 1944 r. był zastępcą d/s wojskowych komendanta Obwodu Kraków Armii Ludowej. Od 15 maja 1944 r. był członkiem krakowskiej Wojewódzkiej Rady Narodowej. W lipcu 1944 r. odtworzył oddział Armii Ludowej im. Bartosza Głowackiego. 1 sierpnia 1944 r. uwolnił sowiecką grupę „Szturm” Iwana Karawajewa „Iwan Iwanowicz” z „izolacji” zastosowanej wobec niej przez Antoniego Iglewskiego „Ponar” w lasach sancygniowskich. 5 sierpnia 1944 r. reprezentował Armię Ludową na konferencji dowódców grup partyzanckich. 9 sierpnia 1944 r. dowodził wysadzeniem mostu w Lipniku. 10 sierpnia 1944 r. uczestniczył w konferencji z sowieckim oddziałem „Szturm” Iwana Karawajewa „Iwan Iwanowicz”. 24 sierpnia 1944 r. dowodził akcją wysadzeniem pociągu pod Wolbromiem. 27 sierpnia 1944 r. patrol jego oddziału stoczył we wsi Siamoszyce potyczkę w Niemcami. 8 września 1944 r. jego oddział i sowiecki oddział „Szturm” Iwana Karawajewa „Iwan Iwanowicz” były atakowane przez 202. pułk Brygady Świętokrzyskiej Narodowych Sił Zbrojnych. We wrześniu 1944 r. przeszedł z oddziałem w kieleckie i starachowickie. 29 września 1944 r. dowodził grupą szturmową, która pod Gruszką przerwała pierścień niemieckiej obławy. 15 listopada 1944 r. pod Nieskurzowem przebił się przez front na stronę sowiecką. Inne źródła podają, że było to 16 listopada 1944 r. pod Łagowem. Ukończył kurs oficerski ludowego Wojska Polskiego w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie. Został skierowany do Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego w Lublinie na stanowisko inspektora organizacyjnego. Awansowano go na stopień kapitana ludowego Wojska Polskiego. W latach 1946-1947 pełnił funkcję inspektora Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej w Komendzie Głównej Milicji Obywatelskiej. W latach 1948-1949 był zastępcą do spraw polityczno-wychowawczych komendanta garnizonu stołecznego. Przeniesiono go do II Oddziału Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Dowodził batalionem 29. pułku piechoty. W grudniu 1950 r. został przeniesiony do rezerwy. Był pracownikiem Komendy Głównej Milicji Obywatelskiej. W 1957 r. został ponownie powołany do Wojska Polskiego. Ukończył szkołę oficerskiej Wojskowej Służby Wewnętrznej. W kwietniu 1960 r. został przeniesiony w stopniu majora w stan spoczynku. W 1965 r. awansowano go na stopień podpułkownika rezerwy.

Odznaczony Krzyżem Grunwaldu III klasy.

Guzik Józef, Działacze i partyzanci Ziemi Miechowskiej 1939-1945, Wawrzeńczyce 1983, s. 23; Księżarczyk Franciszek, Droga w ogniu, Warszawa 1966, s. 237, 248; Mazur Aleksander, Z dziejów Orderu Krzyża Grunwaldu, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1985 nr 1/2, s. 305; Michta Norbert, Tadek Biały, „Za Wolność i Lud” 1984 nr 42, s. 7; Michta Norbert, Wspomnienia znad Nidzicy, Warszawa 1970, s. 177; Michta Norbert, Z kroniki działań oddziału partyzanckiego "Walka" pułkownika Kalinowskiego, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1966 nr 1, s. 135; Polska Partia Robotnicza. Kronika, Warszawa 1962, s. 111, 119, 206; Polski ruch robotniczy w okresie wojny i okupacji hitlerowskiej, Warszawa 1964, s. 347; Przegląd ważniejszych wydarzeń z dziejów PPR, GL i AL., cz.1, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1972 nr 1, s. 442, 446; Trzaska Jan, Druga twarz Augusta, Warszawa 1969, s. 42; Ważniewski Władysław, Bój o Republikę Pińczowską 1944, Warszawa 1972, s. 29; Ważniewski Władysław, Miechowsko-pińczowscy komuniści w konspiracji 1939 – 1943, „Najnowsze Dzieje Polski” 1967 nr 11, s. 37; Ważniewski Władysław, Walki partyzanckie nad Nidą 1939 – 1945, Warszawa 1969, s. 92, 98, 102, 108, 110, 130, 265, 267, 270, 352; Wieczorek Mieczysław, Siły partyzanckie Armii Ludowej w 1944 roku, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1975 nr 3, s. 105; Z kroniki czynu zbrojnego Gwardii Ludowej, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1976 nr 4, s. 285;