Z Małopolska w II Wojnie Światowej
SZPĄDROWSKI Kazimierz Stanisław (1899
– 1940)
Urodzony
1 marca 1899 r. w Krościenku nad Dunajcem. Syn Ignacego i Teresy z d. Zarzyckiej
(nauczycieli). Miał brata
i siostrę.
Szkołę
powszechną ukończył w Krościenku. Do Gimnazjum uczęszczał w Wadowicach. W latach 1912 - 1914
działał w Drużynach Strzeleckich Okręgu Wadowickiego. W 1916 r.
zdał maturę. 14 grudnia 1916 r. wstąpił w Górze Kalwarii do Legionów. Od 5
stycznia do 20 sierpnia 1917 r. służył w 2.
baterii 1. pułku artylerii
Legionów. Po „kryzysie
przysięgowym” wcielono go do armii austriackiej. 6
listopada 1918 r. w stopniu chorążego wstąpił do 1.
pułku artylerii polowej
Wojska Polskiego w Warszawie. 6 stycznia 1919 r. został mianowany na stopień podporucznika. 1 czerwca 1919 r.
awansowano go na stopień
porucznika. Służył wówczas w
6. pułku artylerii
polowej. Przeniesiono go do 7. pułku artylerii polowej. Po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej
pozostał w służbie stałej. 1 lutego 1922 r. skierowano go do
Szkoły Młodszych Oficerów Artylerii w Toruniu,
którą ukończył grudnia 1922 r. Był dowódca baterii i komendantem
pułkowej szkoły podoficerskiej w 7. pułku artylerii polowej w Częstochowie. 1
czerwca 1923 r. został przeniesiony do nowoutworzonej
Oficerskiej Szkoły
Artylerii w Toruniu na stanowisko instruktora - komendanta klasy. 1. stycznia
1928 r. awansowano go na stopień kapitana. W 1928 r. po przemianowaniu szkoły na Szkołę Podchorążych Artylerii został adiutantem szkoły. 16 czerwca 1930 r. podjął studia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. 31
października 1932 r.
uzyskał tytuł oficera dyplomowanego artylerii. 1
listopada 1932 r. został
odkomenderowany do II Oddziału Sztabu Głównego. Od 1933 r. był związany
się z pracą w IV Ekspozyturze II
Oddziału Sztabu w
Katowicach. Został szefem
Ekspozytury. 22 marca 1939 r. przeniesiono go do 6. pułku artylerii ciężkiej we Lwowie, ale z przeznaczeniem
do pracy w sztabie formowanej Armii „Kraków”. Od
28 sierpnia 1939 r. był
szefem wydziału
wywiadowczego Grupy Operacyjnej „Śląsk”. 3
września 1939 r.
objął stanowisko szefa
Oddziału II sztabu Armii
„Kraków”. 13 września 1939 r. wyruszył ze sztabu w Zamościu do Lwowa w celu nawiązania łączności z generałem Kazimierzem Sosnkowskim, dowódca
Frontu Południowego.
Został odcięty na terenie Lwowa przez niemieckie
oddziały zmotoryzowane.
Brał udział w obronie miasta. Po kapitulacji
Lwowa 22 września 1939 r.
na terenie Cytadeli poszedł do niewoli sowieckiej. Osadzono go w obozie w Starobielsku. W
styczniu 1940 r. ujawniono Sowietom, że służył w II
Oddziale Sztabu. Został
odesłany do lefortowskiego
więzienia NKWD w Moskwie.
Od 7 lutego do 18 października 1940 r. był dziewięciokrotnie przesłuchiwany. 23 października 1940 r. sporządzono akt oskarżenia w którym zarzucono mu siedmioletnie działanie wywiadowcze na szkodę ZSRR. 20 listopada 1940 r. na
zamkniętym posiedzenie
Kolegium Wojskowego Sądu
Najwyższego, ZSRR, bez
uczestnictwa oskarżyciela,
obrony i bez wezwania świadków, został skazany na karę śmierci. 21
grudnia 1940 r. oddalono prośbę o
ułaskawienie.
25
grudnia 1940 r. został
rozstrzelany, jego prochy pogrzebano we wspólnej mogile na cmentarzu
Dońskim w
Moskwie.
25 lutego 1992 r. został zrehabilitowany. 27 lipca 1998 r. pośmiertnie awansowano go na
stopień podpułkownika.
Odznaczony:
Krzyżem Walecznych (16
marca 1921 r.), Złotym
Krzyżem Zasługi (1938 r.), Srebrnym
Krzyżem Zasługi (12 lutego 1930 r.), Medalem za
Wojnę 1918 – 1921, Brązowym Medalem za Długoletnią Służbę (1938 r.), Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939 r. (15 sierpnia 1985 r.).
Tablice upamiętniające jego
postać znajdują się w Kaplicy Kościoła pod wezwaniem św. Karola Boromeusza na
Powązkach w Warszawie oraz
na cmentarzu Kule w Częstochowie.
Od 7 kwietnia 1923 r.
był żonaty z Haliną Zofią Laskowską, miał synów Stanisława i Andrzeja (ur. 1933).
Gondek
Leszek, Wywiad polski w Trzeciej Rzeszy
1933-39, Warszawa 1978, s. 98, 222; Katyń, lista
ofiar i zaginionych, Warszawa 1989, s. 350;
Oficerska Szkoła Artylerii w Toruniu 1923 -1992
-zarys dziejów, tradycja, historia, współczesność, Toruń 1992, s. 54, 56, 432; Rzepecki Jan,
Wspomnienia i przyczynki historyczne, Warszawa 1950, s. 60 - 61, 104, 140; Steblik Władysław, Armia
„Kraków” 1939, Warszawa 1975, s. 22, 91, 169,
451, 699; dokumenty i korespondencja w archiwum rodzinnym;