Z Małopolska w II Wojnie Światowej

CYGA Władysław.    
Urodzony 11 maja 1893 r. w Brzesku. Syn Jana i Julii z d. Kostrzewskiej. Był uczniem V Gimnazjum w Krakowie. Od czwartej klasy należał do skautingu. Od 1 września 1907 r. działał w Polskiej Organizacji Młodzieży Niepodległościowej, a od 31 lipca 1911 r. działał w Drużynach Strzeleckich. Maturę zdał 3 czerwca 1912 r. Rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Do wybuchu I wojny światowej zaliczył 4 semestry. 14 września 1914 r. wstąpił do 2. kompanii I batalionu 2. pułku II Brygady Legionów. Wyznaczono go stanowisko dowódcy patrolu sanitarnego. 20 stycznia 1915 r. został awansowany na stopień sierżanta sanitarnego. W maju 1915 r. odznaczył się w bitwie pod Mamajowcami (za Prutem) w czasie odpierania ataku Kozaków. Został lekko ranny. 17 czerwca 1915 r. z rejonu Rarańczy odesłano go do szpitala. W trakcie rekonwalescencji od grudnia 1915 r. był komendantem ambulatorium w Domu Rekonwalescenta w Kamieńsku. 3 września 1916 r. został przydzielony do II batalionu 2. pułku. 4 listopada 1916 r. awansowano go na stopień chorążego sanitarnego. W marcu i kwietniu 1917 r. odbył kurs sanitarny w Szpitalu Dzieciątka Jezus w Warszawie. W lipcu 1917 r. został odesłany z frontu do Kliniki Chorób Nerwowych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie z objawami rozstroju nerwowego. 12 czerwca 1918 r. zwolniono go z wojska ze względu na stan zdrowia. W Krakowie uczęszczał na kurs handlowy, który ukończył 15 lipca 1920 r. 27 lipca 1920 r. zgłosił się na ochotnika do Stacji Zbornej Oficerów w Krakowie i w stopniu podporucznika został przydzielony do Rezerwy Personalnej Szpitala Okręgowego w Poznaniu. 23 sierpnia 1920 r. przeniesiono go do 207. ochotniczej kompanii saperów w Poznaniu.  20 września 1920 r. został przeniesiony do Batalionu Zapasowego 3. pułku Wojsk Kolejowych w Łodzi na stanowisko lekarza w pociągu pancernym. 1 grudnia 1920 r. awansowano go na stopień kapitana ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r. 22 grudnia 1920 r. został bezterminowo urlopowany w celu ukończenia studiów. W trakcie studiów początkowo pracował w fabryce kartonu, a od 1 września 1922 r. został asystentem katedry doświadczalnej Zakładu Fizycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego (odpracowywał czesne). 18 grudnia 1923 r. uzyskał absolutorium z chemii i fizyki na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. W latach 1925-1928 jednocześnie uczył w II Gimnazjum i Wyższej Szkole Przemysłowej w Krakowie. Był członkiem Zarządu Okręgowego Związku Legionistów w Krakowie i wiceprezesem Zarządu Okręgu Związku Strzeleckiego. W czasie wyborów był kierownikiem Okręgowego Biura Wyborczego Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem. 23 lipca 1928 r. został powołany do służby stałej na stanowisko asystenta pracowni chemicznej w Szkole Podchorążych Sanitarnych w Warszawie. 23 grudnia 1929 r. przeniesiono go na stanowisko wykładowcy, a następnie kierownika Zakładu Chemii i Fizyki Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego. 1 stycznia 1933 r. został awansowany na stopień majora. 4 grudnia 1933 r. rozpoczął kurs broni chemicznej w Szkole Gazowej. W czasie okupacji niemieckiej został przeniesiony z Warszawy do Krakowa rozkazem Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej. Używał pseudonimów „Kamiński” i „Kozak”. Początkowo był kierownikiem dywersji kolejowej, potem od lutego 1941 r. szefem Związku Odwetu Obszaru Krakowskiego Związku Walki Zbrojnej. Został odwołany z funkcji z powodu zbyt częstego uczęszczania do lokali i nadużywania alkoholu. Powierzono mu zorganizowanie doświadczalnego laboratorium materiałów dywersyjnych przy ul. Starowiślnej 22 w Krakowie. Został aresztowany w ostatnich dniach marca 1941 r. w jednej z restauracji krakowskich. Znaleziono przy nim tajne zapiski i kwit z adresem mieszkania, które zamieszkiwał z Janam Cichockim "Kabat", Szefem Sztabu Obszaru Krakowskiego Związku Walki Zbrojnej. 3 kwietnia 1941 r. został zwolniony. 4 kwietnia 1941 r., po naprowadzeniu agentów Gestapo na szereg lokali konspiracyjnych, Vollbrecht ponownie go aresztował. Osadzono go w więzieniu Montelupich. Po dwóch tygodniach tortur załamał się w śledztwie i wsypał 13 swoich podwładnych oraz Jana Cichockiego "Kabat" (był przekonany, że podawane przez niego adresy zostały już zmienione).
Odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy (nr 7285), Krzyżem Niepodległości, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym Za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości.           
Był żonaty z Marią Staniewicz, miał córkę Annę Barbarę (ur. 1928 r.).         
CAW – akta odznaczeniowe VM-76-7164, KN-15 KZ-29-95, KZ-8-103 i personalne AP-1171, AP-1263, AP-1741, AP-1743, AP-7164, AP-7199; Bratko Józef, Gestapowcy, Kraków 1985, s. 132; Hein Wincenty, Jakubiec Czesława, Montelupich, Kraków 1985, s. 125; Dąbrowa-Kostka Stanisław, Krakowska wsypa wiosną 1941, „Kierunki” 1970 nr 46, s. 10;  Dąbrowa-Kostka Stanisław, W okupowanym Krakowie, Kraków 1972, s. 74; Kurkiewicz Wanda, Za murami Monte, Kraków 1968, s. 100; Pluta-Czachowski Kazimierz, Aresztowania w Krakowie, „Kierunki” 1984 nr 10, s. 6; Pluta-Czachowski Kazimierz, Pierwszy lot, „Kierunki” 1984 nr 8, s. 6;