PIĄTKOWSKA Antonina

Z Małopolska w II Wojnie Światowej

Aktualna wersja na dzień 14:08, 25 kwi 2024

PIĄTKOWSKA Antonina.
Urodzona w 1900 r. w Warszawie. W 1914 r. ukończyła w Kijowie kurs felczersko-pielęgniarski. Pracowała w polskim lazarecie. Należała do Polskiej Organizacji Wojskowej. Była nauczycielka z zawodu. Mieszkała w Krakowie przy ul. Bema 2. We wrześniu 1939 r. została zmobilizowana jako siostra PCK do szpitala polowego 202 i ewakuowana do Lwowa. Wg innych źródeł od 1 września 1939 r. z polecenia Polskiego Czerwonego Krzyża pracowała w szpitalu wojskowym w Krakowie jako sanitariuszka. 3 września 1939 r. razem z mężem Bolesławem ewakuowała się do Lwowa wraz z personelem Wytwórni Monopolu Spirytusowego. Do Krakowa razem z rodziną wróciła przez zieloną granicę 11 listopada 1939 r. W grudniu 1939 r. przystąpiła do grupy sabotażowej organizowanej przez księży Ferdynanda Machaya i Adama Rysiewicza. Używała pseudonimu „Tosia”. Za pośrednictwem męża skontaktowała się z działaczami PPS. Nawiązała kontakty z Tajną Organizacją Wojskową kierowaną przez Jana Mazurkiewicza. Z polecenia Józefy Machay-Miki kontaktowała się z dr Karoliną Lanckorońską. Uczestniczyła w organizowaniu pomocy żywnościowej dla rannych żołnierzy w szpitalu przy ulicy Kopernika. Wykradła ze szpitala Józefa Cholewę "Majster" poparzonego w listopadzie 1940 r. przy próbie podpalenia kina "Wanda". Ukrywała go przez pięć tygodni u siebie w domu. Uczestniczyła w akcji „gazowania” kin 11 listopada 1940 r. Była łączniczką dowódcy Odcinka Kraków-Miasto Związku Odwetu, kapitana Tadeusza Naturalisty. 8 marca 1941 r. odbierała broń z ul Bandurskiego 6. Była już wówczas obserwowana przez gestapo. Aresztowana 10 marca 1941 r. o 2,oo w nocy we własnym mieszkaniu. Była przesłuchiwana przy ul. Pomorskiej 2. Bito ją i kopano w czasie śledztwa. Przewieziono ją do więzienia Montelupich. Początkowo była osadzona w celi nr 63 i codziennie sprzątała sąsiednią celę tzw. mordownię. Dowiedziała się w maju 1941 r. od Hansa Willego Wiedermanna, że jej mąż zmarł na zapalenie płuc, a syn Roman Wierzbicki został wywieziony do KL Auschwitz. Wiedermann podał jej też numer obozowy syna. Pod koniec maja 1941 przebywała w celi z żoną i siostrą generała Bernarda Monda. Do pralni została skierowana za wstawiennictwem dr Garbienia. Była kierowniczką pralni na Montelupich. Latem 1941 r. siedziała w celi nr 46, na parterze obok celi przygotowywanych do transportu. Codziennie, razem z M. Kuśnierz M. i E. Trąbkówną, nosiła do oddziału więzienia na Helclów bieliznę. Przenosiła grypsy w koszach z bielizną. W lipcu 1941 r. rzuciła się na Lucasa, pomocnika strażnika, z okrzykiem „won świnie niemieckie z Polski”. Została za to pobita i skazana na dwa tygodnie ciemnicy. Pomagał jej wtedy dr Garbień. Przekazywał jej ovomaltinę i zastrzyki wątrobowe. Została skazana w Krakowie na karę śmierci i wywieziona 27 kwietnia 1941 r. (skoro w lipcu 1941 r. siedziała w ciemnicy na Montelupich, to w rzeczywistości musiało to być później – zapewne w kwietniu 1942 r.) do KL Auschwitz. 31 maja 1942 r. osadzono ją w karnym obozie Budy. Od 16 sierpnia 1942 r. przebywała w KL Birkenau oznaczona numerem 6805. Latem 1944 r. pracowała jako sztubowa na bloku 4. Przeniesiono ją do KL Ravensbrück. Należała do Związku Bojowników o Wolność i Demokrację.       
Zmarła w 1985 r.       
Odznaczona Krzyżem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi.          
Była dwukrotnie zamężna (primo voto Wierzbicka, secundo voto Piątkowska). Z pierwszego małżeństwa miała syna Romana (więźnia KL Auschwitz). Jej drugi mąż Bolesław Piątkowski zmarł w maju 1941 r. w KL Auschwitz.       
Bilewicz Tadeusz, Antonina Tośka Piątkowska, „Za Wolność i Lud” 1985 nr 36 s. 11; Dąbrowa-Kostka Stanisław, Krakowska wsypa wiosną 1941, „Kierunki” 1970 nr 46, s. 10; Dąbrowa-Kostka Stanisław, W okupowanym Krakowie, Warszawa 1972, s. 39, 41, 50; Hein Wincenty, Jakubiec Czesława, Montelupich, Kraków 1985, s. 100, 178, 379, 427; Jankowski Stanisław Maria, Monte, Warszawa 1983, s. 19; Kurkiewicz Wanda, Za murami Monte, Kraków 1968, s. 89; Muniak Wanda, Nigdy więcej, „W marszu 1939-1945” 1975, s. 81; Piątkowska Antonina, Wspomnienia oświęcimskie, Kraków 1977, s. 14, 17, 19, 20, 22, 23, 24, 27, 28, 29, 36, 38, 41, 43, 53, 63, 67,