Z Małopolska w II Wojnie Światowej

STACHAK Stanisław. 

Ukończył szkołę podoficerską 5. szwadronu pionierów. Brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. Pod Tomaszowem Lubelskim dostał się do niemieckiej niewoli. Uciekł z transportu w rejonie Przeworska. Dotarł w październiku 1939 r. do Czernichowa. 9 kwietnia 1943 r. został wyznaczony na stanowisko dowódcy oddziału partyzanckiego Gwardii Ludowej Polskiej Partii Robotniczej im. Ludwika Waryńskiego. Używał pseudonimu „Czarny”. Jego oddział utrzymywał bezpośrednią łączność radiową z Polskim Sztabem Partyzanckim. Kontaktował się z Józefem Kurasiem. 3 maja 1943 r. dowodził kolejówką w rejonie Kosowów. 9 maja 1943 r. dowodził likwidacją Niemca w Czernej. 12 maja 1943 r. dowodził akcją likwidacyjną w Myślenicach. 15 maja 1943 r. dowodził zniszczeniem stacji kolejowej Leńcze. 18 maja 1943 r. dowodził likwidacją niemieckiego patrolu w Oblaszkach. 30 czerwca 1943 r. wyprowadził swój oddział z okrążenia w lasach krzeszowickich. 18 lipca 1943 r. mianowano go na stopień podporucznika Gwardii Ludowej Polskiej Partii Robotniczej. 29 lipca 1943 r. dowodził akcją konfiskacyjną we dworze w Sance. 30 lipca 1943 r. dowodził potyczką z ekspedycją karną sprowadzoną przez rządcę dworu z Sanki. 10 sierpnia 1943 r. dowodził akcją wysadzenia transportu w Jaśkowicach. 11 sierpnia 1943 r. dowodził zniszczeniem mostu w Brzeźnicy. 13 września 1943 r. część jego oddziału w czasie akcji na Otto Zeissa została zlikwidowana, a on sam aresztowany w leśniczówce koło Czernichowa. Był przesłuchiwany w siedzibie krakowskiego gestapo przy ul. Pomorskiej 2. Obecność w lesie tłumaczył ucieczką z robót. Po dwóch tygodniach wywieziono go do KL Auschwitz. Został osadzony w bloku 11. Przeniesiono go do podobozu Rajsko i oznaczono numerem 15295. Po paru dniach został przeniesiony do KL Buchenwald i oznaczony numerem 34738. Kilku tygodni później przeniesiono go do KL Dora. Wiosną 1945 r. został ewakuowany do obozu pod Magdeburgiem, skąd uciekł. Przebywał w amerykańskim obozie przejściowym. W listopadzie 1945 r. wrócił do Krakowa.  
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Virtuti Militari V klasy, Krzyżem Partyzanckim.

Polska Partia Robotnicza. Kronika, Warszawa 1962, s. 90; Wojenne losy Stanisława Stachaka, „Gazeta Krakowska” 1986 nr 96 s. 3; Z kroniki czynu zbrojnego Gwardii Ludowej, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1976 nr 4 s. 284; Z lat wojny i okupacji 1939 - 1945. t. 1, Warszawa 1968, s. 83, 89; Zając Stanisław, Oddział partyzancki GL i AL im. L.Waryńskiego, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1987 nr 1 (?) s. 54, 55; Zając Stanisław, W pobliżu siedziby Hansa Franka, Warszawa 1986, s. 164; Zduński Edmund, System konspiracyjnej łączności radiowej w okresie okupacji hitlerowskiej w Polsce, „Dzieje Najnowsze” 1969 nr 4 s. 82;