Z Małopolska w II Wojnie Światowej

DUDEK Szymon.

Urodzony 18 lutego 1894 r. (wg. innych źródeł 8 lub 27 lipca) w Zbigałach pow. Miechów. Ukończył 4 klasy szkoły powszechnej w Ilkowicach. W 1910 r. przeniósł się do Sosnowca. Od 1910 r. pracował jako pomocnik górnika w Zagłębiu Dąbrowskim. Uczęszczał na wieczorowe kursy oświatowe. W 1912 r. wstąpił do konspiracyjnej „Szkoły Orląt”. Został aresztowany przez carską policję polityczną „ochranę”. Po trzech miesiącach zbiegł z więzienia. Wrócił do Zbigał. Należał do oddziału „Piechur” Polskiej Organizacji Wojskowej. 4 listopada 1918 r. rozbrajał austriacki garnizon Miechowa i posterunek austriacki w Nieszkowie. W 1919 r. wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego. W 1920 r. w stopniu sierżanta 25. pułku piechoty walczył pod Warszawą. Został ranny w czasie walk pod Krzemieńcem i 20 listopada 1921 r. zdemobilizowany. W 1926 r. wstąpił do Polskiego Stronnictwa Ludowego „Wyzwolenie”. Od 1931 r. był członkiem Stronnictwa Ludowego. W latach 1934 - 1937 był wybierany na stanowisko prezesa zarządu powiatowego Stronnictwa Ludowego w Miechowie i członka Rady Naczelnej Stronnictwa Ludowego. Współorganizował antysanacyjne wystąpienia chłopskie, m. in. wielką manifestację w Racławicach w 1937 r. 17 razy był sądzony, 7 razy aresztowany. W 1939 r. osadzono go w Berezie Kartuskiej, skąd został zwolniony po kilku miesiącach z powodu ciężkiej choroby płuc. Od 1940 r. współorganizował konspiracyjne Stronnictwo Ludowe „Roch”. Używał pseudonimów „Orlik” i „Wrzos”. W czerwcu 1941 r. był jednym z założycieli Batalionów Chłopskich w gminie Nieszków. Należał do powiatowego kierownictwa konspiracyjnego ruchu ludowego. W kwietniu i maju 1942 r. prowadził w Zbigałach rozmowy z Norbertem Michtą i Janem Jarosem „Oracz”, w czasie których zawarto porozumienie o współpracy pomiędzy Ludową Strażą Bezpieczeństwa, a Kompanią Dozorowania im. generała Władysława Sikorskiego. W 1942 r. doprowadził do wcielenia Kompanii Dozorowania im. generała Władysława Sikorskiego do Batalionów Chłopskich. Od 1943 r. był komendantem Batalionów Chłopskich Obwodu Miechów. Wygłaszał w domu Stanisława Szastaka w Święcicach pogadanki polityczne dla uczestniczek kursu sanitarnego zorganizowanego w pierwszych dniach czerwca 1943 r. przez Ludowy Związek Kobiet. Odmawiał wykonania rozkazu scalenia Batalionów Chłopskich z Armią Krajową. Od 1943 r. był komendantem Straży Samorządowej w Powiatowej Delegaturze Rządu w Miechowie. Został komendantem politycznym założonego 27 lipca 1944 r. w budynku szkoły powszechnej w Słaboszowie posterunku Ludowej Straży Bezpieczeństwa. Jako powiatowy komendant Batalionów Chłopskich w Miechowie w ramach akcji scaleniowej otrzymał z ramienia dowództwa Armii Krajowej nominację na stopień podporucznika i wszedł w skład sztabu 106. Dywizji Piechoty Armii Krajowej jako oficer informacyjny. Mianowano go stałym łącznikiem między władzą cywilną, a sztabem 106. Dywizji Piechoty Armii Krajowej. 14 września 1944 r. został przez Bolesława Nieczuję-Ostrowskiego „Tysiąc” mianowany na stanowisko oficera ds. specjalnych, z zadaniem uzdrowienia sytuacji politycznej w Armii Krajowej. Powiatowa Delegatura Rządu nakazała mu wyjaśnienie sprawy mordów politycznych w rejonie Słaboszowa. 22 lub 23 września 1944 r. oddział Armii Krajowej Józefa Malary „Olgierda” dokonał na niego zamachu w domu Jana Józefa Grysakowskiego „Kot” w Rędzinach Zbigalskich. Został wówczas ciężko ranny - postrzelony ze Stena. O zorganizowanie zamachu podejrzewano Józefa Malarę „Olgierd” i Wawrzyńca Kobylca „Wierny”. Rannego odwieziono do miechowskiego szpitala, gdzie był przesłuchiwany przez Gestapo. Wg. Mieczysława Daneckiego „Leliwa” podczas przesłuchań podał nazwiska Antoniego Iglewskiego „Ponar”, Wojciecha Majewskiego „Jaksa”, i Lecha Wiktora Trębaczkiewicza „Wierny”. W związku z jego zeznaniami planowano go otruć. Sprawy zamachu i jego ewentualnej zdrady nie wyjaśniono nigdy do końca. W listopadzie lub grudniu 1944 r. został wykradziony przez Teofilę Laskowską „Wiewiórka” i Tadeusza Jędrucha „Kruk” - chorego umieszczono w Pałecznicy u Franciszka Wnuka „Dunajec”. Po wkroczeniu wojsk sowieckich został mianowany kierownikiem Stronnictwa Ludowego w pow. miechowskim (był wiceprezesem Powiatowego zarządu Stronnictwa Ludowego, a następnie prezesem Zarządu Powiatowego Polskiego Stronnictwa Ludowego). Od 1945 r. przewodniczył powiatowemu komitetowi szkół rolniczych. Był prezesem zarządu Powiatowego Zrzeszenia Spółdzielczości Chłopskiej w Miechowie.   
Zmarł 22 (wg. innych źródeł 25) kwietnia 1946 r.  
Odznaczony Krzyżem Grunwaldu III klasy.
Guzik Józef, Działacze i partyzanci Ziemi Miechowskiej 1939 - 1945, Wawrzeńczyce 1983, s. 21; Kuler Andrzej, Dudek Szymon, [w:] Małopolski Słownik biograficzny uczestników działań niepodległościowych 1939-1956, t. 2, Kraków 1997, s. 44-45Michta Norbert, Kiedy zbliżała się wolność cz. 3, „Za Wolność i Lud” 1984 nr 34, s. 9; Michta Norbert, Szymon Dudek „Wrzos” „Orlik”, „Za Wolność i Lud” 1984 nr 17, s. 6; Michta Norbert, Wspomnienia znad Nidzicy, Warszawa 1970, s. 117, 142, 147, 177, 178, 289; Ostasz Grzegorz, Krakowska Okręgowa Delegatura Rządu na Kraj 1941-1945, Rzeszów 1996, s. 234; Słownik biograficzny działaczy ruchu ludowego, Warszawa 1989, s. 99, 100; Tarnogrodzki Tadeusz, Zarys genezy Batalionów Chłopskich, „Wojskowy Przegląd Historyczny” 1958 nr 2; Ważniewski Władysław, Walki partyzanckie nad Nidą 1939 - 1945, Warszawa 1969, s. 50, 292, 293, 296, 297;