Z Małopolska w II Wojnie Światowej

SUSKI Augustyn.

Urodzony 8 listopada 1907 r. w Szaflarach. Maturę zdał w gimnazjum nowotarskim. Ukończył studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Pisał wiersze. W latach 30. XX w. był działaczem krakowskiej Polskiej Akademickiej Młodzieży Ludowej, a później wołyńskiego Związku Młodzieży Wiejskiej „Wici”. W latach 1934 – 1939 był wykładowcą i wychowawcą na Uniwersytetach Ludowych w Michałówce i Różynie na Wołyniu. W 1939 r. organizowała wspólnie z Jadwigą Apostoł uniwersytet ludowy w Tyliczu. Był działaczem przedwojennego Stronnictwa Ludowego. 3 maja 1940 r. nielegalnie wracał z Wołynia na Podhale. Został aresztowany na granicy i wywieziony na roboty przymusowe w Sudety. Podjął próbę ucieczki z zamiarem dotarcia do Włoch. Pod Grazem złamał nogę i został schwytany. Ponownie wysłano go na roboty. Powtórnie uciekł przez Pragę na Podhale. Został aresztowany w Suchej. Osadzono go w więzieniu w Cieszynie. Po odbyciu kary został zwolniony i wrócił 15 maja 1941 r. do Szaflar (wg części źródeł zbiegł z więzienia w Cieszynie). W tym samym miesiącu reorganiował Konfederację Tatrzańską. Został jej Naczelnikiem. Używał pseudonimu „Stefan Brus”. Wspólnie z Tadeuszem Popkiem opracował projekt deklaracji ideowej Konfederacji Tatrzańskiej. Współredagował pisma „Na Placówce” i „Wiadomości Polskie”. Współpracował z Andrzejem Waksmundzkim przy organizowaniu konspiracyjnego Stronnictwa Ludowego „Roch”. Polecił Jadwidze Apostoł spotkać się z Heinzem Wegnerem-Romanowskim w Zakopanem i sam się z nim spotkał w Szaflarach. 30 lub 31 stycznia 1942 r. został aresztowany w Szaflarach. Był torturowany w siedzibie zakopiańskiego gestapo w willi „Palace”. W kwietniu 1942 r. przewieziono go do więzienia w Tarnowie (tym samym transportem jechali Leopold Bednarczyk i Tadeusz Zawiła. W tym samym miesiącu został wywieziony do KL Auschwitz.

Zmarł w KL Auschwitz.

Apostoł-Staniszewska Jadwiga, Echa okupacyjnych lat, Warszawa 1970, s. 212; Bratko Józef, Gestapowcy, Kraków 1985, s. 169; Filar Alfons, Leyko Michał, Palace - katownia Podhala, Warszawa 1970, s. 252; Filar Alfons, U podnóża Tatr, Warszawa 1985, s. 109; Jarowiecki Jerzy, Konspiracyjna prasa w Krakowie w latach okupacji hitlerowskiej 1939-1945, Kraków 1986, s. 161; Leczykiewicz Sylwester, Konfederacja Tatrzańska, Warszawa 1969, s. 48, 54; Przybysz Kazimierz, Wojtas Andrzej, Bataliony Chłopskie w walce z okupantem, t. 2, Warszawa 1985, s. 324; Wawrzyniak Eugeniusz, Kurierzy podziemia, Warszawa 1989, s. 68;Wnuk Włodzimierz,Konfederacja Tatrzańska, „Kierunki” 1966 nr 2 s. 10; Wnuk Włodzimierz, Walka podziemna na szczytach, Warszawa 1980, s. 83; Zając Stanisław, W pobliżu siedziby Hansa Franka, Warszawa 1986, s .5;