Z Małopolska w II Wojnie Światowej

MIŁKOWSKI Zygmunt.

Urodzony 30 października 1894 r. w Zofiówce na Ukrainie. Syn Jana Karola i Włodzimiery z d. Michałowskiej. Ukończył ośmioklasowe gimnazjum w Białej Cerkwi. W latach 1913-1914 studiował na Uniwersytecie Jagiellońskim. Należał do II Drużyny Strzeleckiej w Krakowie. W 1915 r. został zmobilizowany do służby w armii rosyjskiej. Po ukończeniu Szkoły Kawalerii w Elizawietgradzie walczył na froncie rumuńskim i w Małopolsce. 15 grudnia 1917 r. wstąpił do III Korpusu Wschodniego. Był dowódcą szwadronu 7. pułku ułanów Lekkiej Brygady. Walczył z bolszewikami i Ukraińcami. Pod Niemirowem został ciężko ranny. W czerwcu 1918 r. internowano go w Pikowie na Podolu. Zbiegł z miejsca internowania. Działał w Polskiej Organizacji Wojskowej w Charkowie i Kijowie. Po zgłoszeniu się 9 grudnia 1918 r. do Wojska Polskiego w Warszawie i otrzymaniu przydziału skierowano go na odsiecz Lwowa. W 1920 r. służył w stopniu porucznika jako dowódcą szwadronu 12. pułku ułanów podolskich. 13 sierpnia 1920 r., dowodząc plutonem osłaniającym odwrót, wyróżnił się w walce pod Chołojowem. 14 kwietnia 1921 r. dowodził szwadronem w walkach o Niemirowice. W 1926 r. przeniesiono go na stanowisko dowódcy szwadronu samochodów pancernych w Poznaniu. Po ukończeniu w 1929 r. Wyższej Szkoły Wojennej awansowano go do stopnia majora dyplomowanego ze starszeństwem 1 stycznia 1928 r. W 1932 r. służył w 3. pułku pancernym. Ukończył wówczas Szkołę Czołgów i Samochodów Pancernych. Od 1935 r. był dowódcą 11. pułku ułanów. We wrześniu 1939 r. w stopniu pułkownika dyplomowanego dowodził 23. pułkiem ułanów. Współorganizował Związek Walki Zbrojnej. Używał pseudonimów„Szeliga” i „Wrzos”. Uczestniczył w zjeździe działaczy konspiracyjnych w Krakowie w grudniu 1939 r. W lipcu 1940 r. mianowano go Komendantem Okręgu Krakowskiego Związku Walki Zbrojnej. W latach 1940-1941 był oficerem III Oddziału Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej. Od czerwca 1941 do listopada 1942 r. ponownie pełnił funkcję komendanta Okręgu Kraków Związku Walki Zbrojnej (wg. innych źródeł od sierpnia 1941 r.). Mieszkał wówczas w Krakowie przy ul. Brodzińskiego. 22 lipca 1942 r. prowadził odprawę w mieszkaniu Franiszka Ponickiego przy ul. Madalińskiego 7 na Dębnikach. W lipcu 1942 r. poinformował inspektora miechowskiego Armii Krajowej Łukasza Grzywacza-Świtalskiego o grożącym mu ze strony gestapo aresztowaniu, a w sierpniu 1942 r. mianował go na stanowisko nowego inspektora krośnieńskiego Armii Krajowej. Z Krakowa został przeniesiony na stanowisko kwatermistrza Komendy Głównej Armii Krajowej do Warszawy. W latach 1942-1944 był szefem IV Oddziału Komendy Głównej Armii Krajowej. Brał udział w powstaniu warszawskim. Po kapitulacji Warszawy opuścił miasto razem z ludnością cywilną. Aresztowany przez Niemców, trafił do obozu koncentracyjnego w Mauthausen.

6 kwietnia 1945 r., podczas ewakuacji obozu, został zastrzelony na szosie, gdy ewakuowano więźniów z KL Wiener Neudorf (filia KL Mauthausen).

Odznaczony: Krzyżem Orderu Virtuti Militari V klasy, Orderem Polonia Restituta 5 klasy, trzykrotnie Krzyżem Walecznych, Złotym Krzyżem Zasługi, Medalem Pamiątkowym Za Wojnę 1918-1921, Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, Odznaką „Orlęta”.

Akta personalne w CAW; Bratko Józef, Gestapowcy, Kraków 1985, s. 112; Dąbrowa-Kostka Stanisław, Krakowska wsypa wiosną 1941, „Kierunki”” 1970 nr 36, s. 10; Grzywacz-Świtalski Łukasz, Z walk na Podkarpaciu, Warszawa 1971, s. 87, 91, 94, 137; Kijewska Jadwiga, Sanojca Antoni, Schemat organizacyjny SZP-ZWZ-AK 1939-1945, „Dzieje Najnowsze” 1980 nr 3, s. 180; Paczkowski Alfred, Lekarz nie przyjmuje - ankieta cichociemnego, Warszawa 1981, s. 48; Rocznik oficerski 1932, Warszawa 1932, s. 144; Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945, Warszawa 1988, s. 276; Ulica imienia . . ., „Echo Krakowa” 1989 nr 167, s. 6;