Z Małopolska w II Wojnie Światowej

PROFICZ Józef.

Urodzony w 1913 r. w Krakowie. W 1928 r. ukończył szkołę wydziałową im. T. Kościuszki w Krakowie. Od 1929 r. pracował w redakcji „Naprzodu”. Ukończył kursy Organizacji Młodzieżowej Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. W latach 1935 – 1936  odbywał służbę wojskową w 19. pułku piechoty „Obrońców Lwowa”. 24 sierpnia 1939 r. został zmobilizowany i wyznaczony na dowódcę drużyny w III batalionie 12. pułku piechoty. 18 września 1939 r. dostał się pod Zamościem do niemieckiej niewoli. Przewieziono go do Kielc. W obozie jenieckim w Kielcach chorował na czerwonkę. Podał się wówczas za cywilnego uciekiniera (legitymował się cywilnym dokumentem Klubu Sportowego „Garbarnia”. 13 października 1939 r. został zwolniony z obozu. W 1941 r. w jednym z zakonspirowanych mieszkań przy ul. św. Tomasza 28 u dozorcy Feliksa Jędrusika "Murzyn" poznał Adama Rysiewicza "Teodor", który przekazał go do dyspozycji Mariana Bomby "Roman". W 1941 r. był zatrudniony w ekspedycji niemieckich czasopism prowadzonej przez firmę „Atlas” przy ul. Potockiego 3. Mieszkał przy ul. Limanowskiego 47. Mieszkał przez pewien czas przy ul. Mikołajskiej 26. Dostarczał Adamowi Rysiewiczowi matryce i farbę do powielacza. Używał pseudonimów „Czarny” i „Duce”. W czerwcu 1941 r. brał udział w nieudanej akcji na garaże przy ulicy Kamiennej. W kwietniu 1942 r. na rozkaz Adama Rysiewicza „Teodor” przeniósł paczkę „termitówek” ze składu mebli na ulicy Paulińskiej do firmy „Atlas” na ulicy Potockiego. W maju 1942 r. brał udział w akcji spalenia magazynu poczty polowej na Dworcu Głównym w Krakowie. W maju 1942 r. brał udział w akcji na samochodowe warsztaty remontowe przy ulicy Kamiennej. Jego patrol podpalał „termitówkami” wagony na linii Swoszowice-Kraków. W sierpniu 1942 r. został aresztowany we własnym domu. Osadzono go w więzieniu Montelupich. Był bity w śledztwie. Szybko został zwolniony z więzienia. Przez pewien czas ukrywał się u Józefa Skrzata "Józek" w Kasince Małej. Zamieszkał na ulicy Grodzkiej 45. Planował wraz z Marianem Bombą "Roman" akcję ekspropriacyjną na kasjera Urzędu Skarbowego. Wiosną 1943 r. kontaktował się z Janem Pańczakiewiczem. Został przekazany przez Adama Rysiewicza "Teodor" latem 1943 r. na stanowisko dowódcy plutonu „Oleńka” Odcinka „Żelbet” Obwodu Kraków-Miasto Armii Krajowej. 8 sierpnia 1943 r. brał udział w likwidacji policjanta Józefa Chyłki w Bronowicach. W sierpniu 1943 r. brał udział w ewakuacji magazynu broni z ulicy Lubicz. Był uczestnikiem nieudanego zamachu w sierpniu 1943 r. na Zdzisława Mięso przy ul. Parkowej nieopodał Parku Bednarskiego na Podgórzu. 27 września 1943 r. brał udział w nieudanej zasadzce na żydowskiego konfidenta Maurycego Diamanda. We wrześniu 1943 r. brał udział wykradzenia ze szpitala Michalskiego „Mieszko”. Jesienią 1943 r. uczestniczył w akcji konfiskaty mienia młynarza Himmla w Ojcowie. 3 marca 1944 r. uczestniczył w likwidacji konfidenta Pawła Gotlieba. 31 marca 1944 r. brał udział w likwidacji rodziny Sławomira Mądrali "Taenzer" i jego matki. 3 kwietnia 1944 r. uczestniczył w likwidacji konfidenta Tadeusza Bartyzela. W kwietniu 1944 r. przesłuchiwał nad Wisłą podejrzewanego o współpracę z gestapo Emila Więcka „Orzeł”. W lipcu 1944 r. uczestniczył w akcji na magazyny żywnościowe przy ul. Stolarskiej. 6 sierpnia 1944 r. brał udział w akcji na magazyny firmy „Atlas” przy ulicy Potockiego 3. Uczestniczył w akcji na mieszkanie dyrektora Monopolu Spirytusowego. Brał udział w nieudanej próbie likwidacji Kapusty, komendanta policji granatowej w Skale. W 1944 r. był instruktorem kursów podoficerskich Armii Krajowej. 7 stycznia 1945 r. wywoził cukier z magazynów przy ul. Szlak.   
Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami, czterokrotnie Medalem Wojska, dwukrotnie Krzyżem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej, francuskim Croix de Guerre.        
Archiwum Muzeum Krakowa, Proficz Józef, Relacja 24/R/84, s. 1, 11, 14, 15, 22, 23, 24, 31, 37, 38, 43, 50, 53, 56, 71, 78, 84, 96, 100, 117, 119, 126, 128, 130, 138, 143, 159; Bratko Józef, Gestapowcy, Kraków 1985, s. 138; Dąbrowa-Kostka Stanisław, W okupowanym Krakowie, Warszawa 1972, s. 77, 78, 101, 108; Proficz Józef, Pseudonim Duce, „Zeszyty Historyczne ZIW PRL” 1986 s. 147, 152; Proficz Józef, Odyseja wojenna i początek konspiracji, „W marszu 1939-1945” 1979 nr 7, s. 61, 64, 65;